Misja Mateusza Morawieckiego

Prezes zwrócił się do członków komitetu politycznego: „Zaufajcie mi”, a oni karnie, choć bez entuzjazmu, posłuchali – w tajnym głosowaniu za dymisją Szydło i nominacją Morawieckiego padło 30 głosów, dwie osoby (zapewne Stanisław Karczewski i Antoni Macierewicz) były przeciw, jedna osoba (zapewne Szydło) się wstrzymała. Dwie godziny później klub PiS przyjął zmianę przez aklamację, ale to odchodząca premier dostała owację, a Morawiecki tylko oklaski. Żeby wszystko przebiegło gładko, gruntowna rekonstrukcja rządu została przełożona na początek roku. Morawiecki dziedziczy więc ministrów Szydło, a sama premier zostaje w rządzie jako wicepremier do spraw społecznych. Posłowie dostali przekaz dnia z lakonicznym wyjaśnieniem: „Przed nami kolejne wyzwania, to wymaga korekty rządu. Zmieniają się ludzie, ale program nie”. Rzeczniczka PiS Beata Mazurek tłumaczyła, że „czas postawić na gospodarkę”. Wydarzenia prowokują do pytań, zwłaszcza że PiS poinformował o dymisji Szydło w dniu, gdy obronił ją w Sejmie przed wotum nieufności PO. Nawet sprzyjający władzy komentatorzy dziwili się, jak można działać tak niezręcznie. Dlaczego Szydło musiała odejść Najkrócej i kolokwialnie: Kaczyński miał pani premier dość. Niech nikogo nie zmylą pochwały, którymi żegnał ją na posiedzeniu klubu: że jest mężem stanu, która za to, co zrobiła, powinna być całowana „nie tylko po rękach, ale i po stopach”, i że czeka ją wielka przyszłość z powtórnym premierostwem lub prezydenturą włącznie. To był teatr na użytek posłów PiS, którzy Szydło autentycznie lubią i którzy nie chcą słyszeć o konfliktach i politycznej kuchni przy Nowogrodzkiej. Kaczyński poznał bliżej Szydło dopiero w 2015 r. i już wówczas miał co do niej wątpliwości. Pogłoski o tym, że premierem zamiast niej może zostać Piotr Gliński, nie wzięły się znikąd, ale prezes uznał ostatecznie, że pominięcie oficjalnej kandydatki z kampanii nie spodoba się wyborcom. Jednak już wiosną 2016 r. zaczęły się spekulacje o słabnięciu Szydło. Kaczyński zaczął dyscyplinować premier, nakazywał jej „przyspieszenie”. „Relacje z Beatą Szydło są dobre?” – niepokoili się bracia Karnowscy z tygodnika „wSieci”, na co Kaczyński rzucił: „Pani premier na pewno tym premierem chce być” oraz „Pani premier rządzi na własną odpowiedzialność”. Jej rząd nazwał zaś „eksperymentem”. Podobnych wypowiedzi było więcej – o „rozciągniętych taborach”, „spowalnianiu decyzji”, „nieprzekazaniu kompetencji gospodarczych Morawieckiemu”. – Między Szydło a Kaczyńskim nie było chemii, ich rozmowy były krótkie, żołnierskie. Prezes nie widział w niej intelektualnego partnera – mówi jeden z ministrów. Kaczyński widział słabości instytucjonalne rządu, w którym premier nie panowała nad silniejszymi od siebie politykami i który zaczął przypominać federację księstewek. W przypadku konfliktów musiał wkraczać szef PiS. – Projekt się wypalił, to po prostu czuć – oceniał kilka tygodni temu poseł partii rządzącej. Atutem Szydło były sondaże i przekonanie, że to dzięki niej PiS ma wysokie notowania, ale coraz więcej ekspertów wskazywało, że efekt 500+ nie wystarczy na całą kadencję, a partia Kaczyńskiego na kolejne dwa lata będzie potrzebowała nowego paliwa. Decyzja o dymisji zapadła późną wiosną 2017 r. Nie została wówczas wykonana, ale opinia publiczna dostała wyraźny sygnał – na kongresie w Przysusze 1 lipca Szydło nie została dopuszczona do głosu, a plany rządu przedstawił Morawiecki. To był początek końca. Plotki o dymisji mnożyły się jak króliki; mówiło się o niej na Forum Ekonomicznym w Krynicy we wrześniu i na rzeszowskim Kongresie 590 w listopadzie, ale na wykonanie wyroku przyszło poczekać. Być może odwlekła go premier, gdy w październiku na chwilę przeszła do ofensywy – w dwóch wywiadach oświadczyła, że to ona podejmie decyzje o zmianach w rządzie i że nie ma zamiaru odchodzić. Niezręcznie byłoby ją wtedy odwołać, rekonstrukcja wyhamowała. Ale pod koniec listopada Szydło się poddała. Tuż przed dymisją w wywiadzie w Radiu Maryja – mimo wsparcia słuchaczy – powiedziała z rezygnacją, że ufa mądrości Kaczyńskiego i że najważniejszy jest program PiS, a nie jego wykonawcy. Dlaczego nie wkroczył Kaczyński Szydło miał zastąpić sam prezes. To był podstawowy scenariusz obowiązujący do połowy listopada. Pisała o tym POLITYKA, „Gazeta Wyborcza”, „Newsweek”, ale i media prorządowe. TVP zaczęła ocieplać wizerunek Kaczyńskiego, przedstawiając go jako prawdziwego ojca 500+. Na dwa dni przed dymisją Szydło ukazała się „Gazeta Polska” z okładką „Dlaczego premier Jarosław Kaczyński”. W mediach panowała kakofonia, będąca odbiciem chaosu w PiS. „Kto zastąpi Szydło? Nieoficjalnie: premierem będzie Morawiecki” donosiła gazeta.pl, by krótko potem prostować: „Nieoficjalnie: Morawiecki jednak nie zastąpi Szydło”. Z kolei „Fakt” informował, że „Do zmiany premiera nie dojdzie”. Co się wtedy działo na zapleczu? Nawet współpracownicy Kaczyńskiego przyznają, że nie wiedzą, dlaczego zmienił zdanie i nie został premierem. Domysłów jest wiele, ale w gruncie rzeczy się nie wykluczają; być może żaden z powodów nie był wystarczający, ale ich kombinacja – już tak. Hipoteza pierwsza, medyczna. – Poinformował nas, że to przez kłopoty z nogą. Przeszedł badania, które wykluczyły poważne choroby, ale kolano wymaga operacji albo kilkumiesięcznej intensywnej rehabilitacji – mówi polityk z otoczenia prezesa. Szeregowy poseł PiS zwraca też uwagę na metrykę: – Może zdecydował PESEL. Kaczyński ma 68 lat. Hipoteza druga, unijna. – Najbliższe dwa lata będą stały pod znakiem trudnych rozmów z Brukselą. Będziemy musieli dokonywać ustępstw, których Kaczyński nie chciałby firmować swoim nazwiskiem – uważa nasz rozmówca z rządu. Hipoteza trzecia, sondażowa. – Prezes uznał, że jego premierostwo byłoby zbyt dużym ryzykiem. Zadaniem Morawieckiego jest dowieźć wysokie notowania partii do wyborów w 2019 r. i wówczas premierem mógłby zostać Kaczyński, by dokończyć rewolucję – słyszymy od innego polityka. Hipoteza czwarta, psychologiczna. – Kaczyński nie krył się z niechęcią do tej posady. W 2006 r. został premierem pod presją brata i źle wspominał ten czas. Ta praca wiąże się z obowiązkami biurokratyczno-dyplomatyczno-wizerunkowymi, których nie znosi i które zabierają mnóstwo czasu – przypomina rozmówca POLITYKI. Partia przyjęła decyzję prezesa z rozgoryczeniem. „Oczywiście, wszyscy żałujemy” – podsumował w TVN24 Adam Lipiński. Dlaczego awansował Morawiecki Wicepremier był drugą opcją – po Kaczyńskim – od początku kadencji. W kwietniu 2016 r. POLITYKA pisała – proszę wybaczyć dłuższy cytat, ale zachował aktualność: „Gdyby Szydło musiała ustąpić, Morawiecki byłby naturalnym zmiennikiem. Ma dobre relacje z Kaczyńskim, któremu zaimponował, gdy odrzucił propozycję wejścia do rządu Donalda Tuska. Drugim atutem jest polityczna słabość – wicepremier nie jest posłem, nie ma zaplecza w partii ani Sejmie, więc nie byłby zagrożeniem dla prezesa. Trzeci atut to możliwość poprawy wizerunku; Morawiecki ma opinię umiarkowanego, kompetentnego, świetnie mówi po angielsku i zna wszystkich, których wypada znać”. Nasz rozmówca przewidywał wówczas: „Jeśli menedżer porzuca fotel prezesa banku, to tylko po to, żeby zagrać o całą pulę”. Dziś PiS podaje rozmaite powody, dla których to były prezes BZ WBK został premierem. Słyszymy o konieczności walki o klasę średnią, o elektorat centrowy, miejski, wykształcony; słyszymy o konieczności przestawienia akcentu z programów socjalnych na modernizację, reindustrializację i inwestycje państwowe jak Centralny Port Komunikacyjny. Istotnie, w sondażu zaufania do polityków CBOS Morawiecki ma lepsze notowania od Szydło w kilku segmentach elektoratu (w metropoliach, wśród osób z wyższym wykształceniem), ale te argumenty są wtórne wobec ruchu prezesa. To dorabianie ideologii do decyzji; mają uporządkować chaos w pisowskich głowach. Kluczem do zrozumienia awansu Morawieckiego są jego relacje z Kaczyńskim. Prezes widzi w nim pisowca przyszłości. – Nie nazywa go następcą, ale tak go traktuje – uważa polityk z obozu władzy. Obaj panowie spędzili wiele godzin na rozmowach o państwie, gospodarce i historii. – Morawiecki to w oczach Kaczyńskiego mieszanka idealna: konserwatysta, antykomunista, z ładną opozycyjną kartą, a zarazem człowiek sukcesu, będący na bieżąco z myślą Zachodu, z licznymi znajomościami, którego nie wstyd wysłać do Davos, Brukseli czy Waszyngtonu – ocenia nasz rozmówca. Paradoks polega na tym, że Kaczyński musiał znaleźć kogoś takiego poza swoim ugrupowaniem; przez ostatnie lata prezes robił wszystko, by PiS był partią Suskiego, Jurgiela i Mazurek, a nie Dorna, Ujazdowskiego i Morawieckiego. – Kaczyński nie lubi PiS. Skroił go pod gust i na podobieństwo wyborców, by zwyciężać, a nie wedle własnych upodobań – twierdzi polityk rządowy. Z tego powodu nowy premier, choć formalnie do PiS należy od półtora roku i zasiada w jego kierownictwie, pozostaje w partii ciałem obcym. Bankster, doradca rządu Tuska, nagrywany w Sowie i Przyjaciołach. Morawiecki ma niezłe kontakty z tak zwaną grupą profesorską – Ryszardem Legutką czy Zdzisławem Krasnodębskim, z wiceprezesami Lipińskim i Joachimem Brudzińskim, ale nie ma niczego takiego jak „frakcja Morawieckiego w PiS”. Jego zaplecze rządowo-spółkowe tworzą znajomi z czasów Solidarności Walczącej, z BZ WBK, młodzi eksperci ściągnięci z prywatnych firm. Jego zaplecze polityczne to z jednej strony ludzie Jarosława Gowina, a z drugiej – maleńkie koło poselskie Wolni i Solidarni, kierowane przez jego ojca. W polityce zachowuje się jak w korporacji, co nie zawsze jest atutem. Jaki będzie rząd Morawieckiego Nowy premier jest i silniejszy, i słabszy od swej poprzedniczki. Silniejszy, bo ma większe wsparcie Kaczyńskiego, a słabszy – bo nie budzi entuzjazmu w partii. Rekonstrukcja została rozciągnięta w czasie – najpierw exposé i wotum zaufania, a dopiero na początku roku odbędzie się grunt