Sprzątały po narodowcach, policja postraszyła je zarzutami

Zaskoczyły policję, przynosząc worki z dowodami popełnienia wykroczeń przez uczestników Marszu Niepodległości. Prawdopodobnie zostaną za to ukarane. Za... zaśmiecanie. Komendy.

WILK/Polityka Dowody na łamanie prawa przez uczestników i organizatorów marszu działacze zaczęli zbierać ok. godz. 16:30.

Dlaczego aktywistkom chciało się zebrać dziesiątki pozostałości po racach i puste butelki po alkoholu, spakować je starannie i złożyć na policyjnym posterunku wraz z doniesieniem o możliwości popełnienia przestępstwa? Bo policja nie zatrzymywała ani nie karała mandatami palących race czy pijących alkohol na Marszu Niepodległości w 2017 r. Postanowiły więc w 2018 r. obnażyć ten fałszywy system. Reagować.

Od niewiarygodnego pomysłu do realizacji

– Początkowo pomysł na „pozamiatane po faszyzmie” był po prostu konceptem rzuconym na Facebooku, wynikającym z frustracji, bo nie mogłam już czytać wszechobecnych narzekań, że znowu nie ma jednego wydarzenia opozycji ulicznej, że znowu nie jesteśmy w stanie się połączyć, że ciągle się dzielimy, zamiast łączyć – wyjaśnia Ewa Borguńska. – Nie mam poczucia, że moja pisanina jest jakoś skuteczna, ale zasugerowałam, że jak już ten Marsz Niepodległości przejdzie, to przestańmy narzekać na wewnętrzne podziały, tylko niech obie grupy (protestująca ze Smolnej i radosna z pl. Unii Lubelskiej-Trzech Krzyży) połączą się. I przejdą z miotłami po marszu, by wspólnie zmieść faszyzm z warszawskich ulic. Oczywiście symbolicznie, a nie po to, żeby sprzątać po organizatorach marszu. Mój wpis był czysto teoretyczny, bo przecież zdawałam sobie sprawę, że technicznie połączenie tych grup będzie niemożliwe z powodu barier i policji, nie mówiąc już o zwyczajnym zmęczeniu ludzi stojących lub idących przez długi czas. Z drugiej strony chciałam poddać taki „niewiarygodny” pomysł, nie na teraz, ale tak w ogóle, aby pokazać, że różne grupy, robiąc swoje, mogą starać się znaleźć jakiś element wspólny i połączyć w nim swoje wysiłki.

Cząstka idei zawarta w pomyśle Borguńskiej ewoluowała na spotkaniu aktywistek planujących swoje działania 11 listopada. – Zostałam zapytana, czy dołączę do akcji wymyślonej na bazie mojego pomysłu. Ponieważ znam wszystkie dziewczyny, które przedstawiły mi plan, i to znam od najlepszej strony, to oczywiście dołączyłam – dodaje. – Szczególną wartością było to, że akcja miała się odbywać niejako „na zapleczu” Marszu Niepodległości i przez większość dnia miała być wsparciem dla wydarzenia ochrony miejsca samospalenia Piotra Szczęsnego.

W ten sposób demonstracja „To było tutaj – Warszawa wolna od faszyzmu” i akcja „Pozamiatane – Warszawa wolna od faszyzmu” stały się wydarzeniami partnerskimi.

Zaangażowane w akcję kobiety kupiły potrzebne do realizacji materiały – m.in. worki na śmieci, rękawice robocze, miotły, maseczki. Wszystko z „górką”, nie wiedziały przecież, ile osób będzie chciało realnie działać, ani też czy sytuacja na miejscu będzie sprzyjała uczestnictwu osobom spoza grupy. Nie sprzyjała.

Sprzątanie w huku petard i świetle rac

Aby dobrze zrozumieć sytuację, jaka była w najbliższych okolicach startu Marszu Niepodległości z ronda Dmowskiego, czyli na terenie od Dworca Śródmieście do Pałacu Kultury i przestrzeni dookoła, trzeba wiedzieć, że petardy hukowe i race były tam odpalane nie tylko od godz. 14:00, ale w zasadzie od rana. Dobrze o tym wiedzą kobiety, które dyżurowały przy miejscu samospalenia Szarego Człowieka nawet w nocy, a potem od rana organizowały zgromadzenie publiczne.

– Od 10:00 rano wokół nas, z częstotliwością kilku na minutę, wybuchały tzw. achtungi, czyli petardy hukowe. Jeszcze przed rozpoczęciem się MN niektórzy panowie (nie dostrzegłam żadnej pani) odpalali czerwone race, w drugiej dłoni dzielnie dzierżąc narodową flagę. Widzieliśmy też niejedną osobę spożywającą alkohol lub ewidentnie będącą pod jego wpływem – wspomina Joanna Gzyra-Iskandar. – Nie zliczę panów sikających pod okoliczne drzewa i budki, mimo bliskości publicznych toalet. Nie zliczę też, ile razy ktoś z naszej grupy prosił policję o interwencję, widząc podobne wykroczenie. W odpowiedzi słyszeliśmy: „obserwujemy te osoby”, „podejmiemy interwencję w stosownym momencie” – ten jednak nigdy nie nadszedł.

Najwięcej rac zostało odpalonych o godz. 15:00, w trakcie odśpiewania hymnu. – Okolica zasnuta była gęstym dymem od rac tak mocno, że stojąc przy trybunie honorowej na pl. Defilad, nie widziałam Pałacu Kultury. Skutki odpalenia rac zanotował nawet Warszawski Alarm Smogowy, który pokazał skrajne odczyty z prywatnych czujników smogu – mówi Gzyra-Iskandar.

Dowody na łamanie prawa przez uczestników i organizatorów marszu działacze zaczęli zbierać ok. godz. 16:30. – W mniej niż 10 minut, pracując w kilka osób na obszarze ok. 50 x 10 m na płycie parkingu pl. Defilad, uzbieraliśmy dziewięć worków butelek i puszek po alkoholu, resztek po racach i petardach. Wokół było wiele także innego typu śmieci (kubków, plastikowych butelek, papierów, petów, paczek po papierosach, a nawet opakowanie po prezerwatywach) – prawdziwi patrioci najwyraźniej nie są zobowiązani do korzystania z miejskich śmietników – dodaje Gzyra-Iskandar.

Śmieci były zbierane w roboczych rękawicach, aby zbierający się nie pokaleczyli i nie zatarli odcisków palców. Następnie je zabezpieczono w workach i zaniesiono do samochodu. 12 listopada Elżbieta Podleśna zawiozła te dowody na komendę policji przy ul. Wilczej 21. – Zawiadomienie, które złożyłyśmy, dotyczy łamania prawa przez uczestników zgromadzenia, a także jego organizatorów, którzy na łamanie prawa przyzwalali i w żaden sposób nie starali mu się przeciwdziałać – wyjaśnia Gzyra-Iskandar, która także na Wilczą pojechała. – Straż Marszu Niepodległości w charakterystycznych odblaskowych kamizelkach na naszych oczach nie podjęła ani jednej interwencji wobec osób używających petard i rac, pijących alkohol w miejscu publicznym czy zaśmiecających teren.

Kłopoty na komendzie

Na posterunku Rejonowej Komendy Policji pojawiają się w czwórkę; dodatkowo przyjeżdża koleżanka realizująca transmisję wideo w sieci. Sytuacja niecodzienna, bo do pisma o podejrzeniu popełnienia przestępstwa dołączona jest płyta ze zdjęciami, a do tego dziewięć worków dowodów. Niby to śmieci, a przecież także dowody popełnienia wykroczeń.

Elżbieta Podleśna, która rozmawia z oficerem dyżurnym, cierpliwie mu tłumaczy, że nie przywiozły śmieci, tylko dowody w sprawie, którą zgłaszają. Policjant mówi, że w takich sprawach nie zbiera się odcisków palców. Sęk w tym, że rozmawia właśnie z osobą, która za zwykłe wykroczenie polegające na napisaniu sprejem na chodniku „PiS=PZPR” nie dość, że została oskarżona o szerzenie ustroju totalitarnego, to jeszcze z tej okazji przeprowadzono upokarzające tzw. przeszukanie do naga.

Podleśna nie ustępuje. Mówi, że dowody przywiozła i je zostawia. Policja niech sama zdecyduje, czy są potrzebne, a jeśli nie, to niech sama je usunie. Pozostałe kobiety, Borguńska i Gzyra-Iskandar, decydują tak samo.

Oficer dyżurny worków nie chce przyjąć. Na złożonym piśmie na wyraźną prośbę składających pisze odręcznie „Kwituję odbiór zawiadomienia wraz załącznikiem w postaci płyty CD. Dowody rzeczowe w postaci 9 worków nie zostają przyjęte, gdyż są zbędne dla postępowania”.

Trwa dyskusja. Policja wciąż nie chce przyjąć dowodów. Kobiety nie chcą wyrzucić dowodów. Odbierają potwierdzenie złożenia swojego zawiadomienia i wychodzą z budynku. Bez worków. Prawdopodobnie dostaną mandaty za wykroczenie. Czyli za... zaśmiecanie. Co za ironia.

Trzeba tutaj zaznaczyć, że policja odrzuciła dowody wykroczeń, nawet nie zaglądając do przywiezionych worków. A na odchodne powiedziała obywatelkom, że „w przeciwieństwie do tych, którzy odpalali race, wasze dane mamy, więc możecie się spodziewać wezwania”.

Podleśna później napisze sarkastycznie o tej sytuacji. „Trzy dziwne obywatelki. Uparte. Nie dają się spławić. Przynoszą pismo i dziewięć starannie zapakowanych worków ze szczególną zawartością. Resztki po racach i flarach oraz butelki po wódce i piwie, czyli nieodłączne elementy polskiej niepodległości, zebrane w parę minut na przestrzeni kilkudziesięciu metrów. Dyżurny szeryf żuje gumę, każe zabierać śmieci. Obywatelki odmawiają. Jeśli te dowody policji niepotrzebne, niech je sama wyrzuci. Policjant z gumą idzie po starszyznę. Debata na szczeblu. Worki grzecznie czekają. Obywatelki dostają potwierdzenie wpłynięcia zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia wraz ze zdaniem o odmowie uznania worków za materiał dowodowy. Obywatelki dziękują i wychodzą z budynku. Za chwilę wybiegają za nimi policjanci. Grożą palcem. Obywatelki zaśmieciły komendę. Wykroczenie. Ojej”.

– Zbieranie dowodów i złożenie zawiadomienia miało dla mnie wymiar dodatkowy, bardzo przyziemny. Otóż zawsze, gdy organizowałam jakieś wydarzenie na ulicy – Ewa Borguńska jest związana z Protestem kobiet i do jego działalności się odnosi – byłam pouczana przez policję o mojej odpowiedzialności, nie tylko za przebieg zgromadzenia, ale także za pozostawienie miejsca demonstracji czy marszu w stanie takim, w jakim je zastałam. Szczególnie stanowczo to pouczenie wybrzmiało 6 listopada 2016 r. na Krakowskim Przedmieściu, gdy przez kilka godzin ludzie przynosili lalki, misie i inne maskotki, ale także świece i znicze w ramach zgromadzenia „Rząd bawi się nami jak lalkami”. Wtedy pod czujnym okiem policji musiałyśmy wszystko posprzątać. My musiałyśmy, a pan Bąkiewicz z kolegami nie musiał?

Warszawa zhańbiona

Do 12 listopada Warszawa nie została posprzątana ani przez straż Marszu Niepodległości, ani przez miejskie służby. Krzysztof Warchoł, aktywista, nagrał tego dnia po godz. 6:00 rano film pokazujący, jak wygląda miasto po przejściu nacjonalistów. Wspomina, że na drodze ze stacji metra Centrum do PKiN walały się setki zużytych petard, butelek po alkoholu i śmieci. – Byłem zdziwiony, że o tej porze służby miejskie jeszcze nie poradziły sobie z usunięciem smutnych śladów po Marszu Niepodległości, będących także dowodami przestępstwa – mówi. – Nagrałem krótki film z drogi do trybuny honorowej, ale nie byłem nawet w stanie na bieżąco komentować tego, co widzę – tak przygnębiający był to widok. Skwitowałem ten obraz tylko jednym zdaniem: „11 listopada świętowaliśmy dzień niepodległości”.

Aktywista sprawdził, jak wygląda „ściana pamięci” Piotra Szczęsnego, czyli miejsce, gdzie w 2017 r. doszło do aktu samospalenia. To tu poprzedniego dnia niewielka grupa działaczy obywatelskich przez wiele godzin broniła tego miejsca przed aktami wandalizmu ze strony uczestników marszu. – Czułem dumę z powodu tego, że tak skromnymi siłami udało nam się odbyć zgromadzenie przy miejscu Piotra Szczęsnego i nie oddać go nacjonalistom.

Gdy szedł do dworca Centralnego, mijał wciąż pijanych uczestników Marszu Niepodległości, m.in. leżących na schodach pod Kinoteką. Na samym dworcu było podobnie – tłumy podchmielonych manifestantów wracały do swoich miast. – Uświadomiłem sobie naszą [opozycji ulicznej] bezradność, miałkość działań w starciu z ich butną siłą, ze zjawiskiem faszyzacji Polski. Przeszli bez trudu w asyście często wystraszonej policji – wyjaśnia Warchoł. – Myślałem też o opozycji parlamentarnej zrzeszonej w Koalicji Obywatelskiej; gdzie była tego dnia? Dlaczego – gorzkie pytanie retoryczne – tuż po wyborach samorządowych i obietnicach twardego zwalczania skrajnego nacjonalizmu odwróciła się wstydliwie plecami do problemu?

I dodaje: – 11 listopada nacjonaliści i neofaszyści, także ci z zagranicy, bezwstydnie promujący retorykę nienawiści, najechali moje miasto – po prostu brutalnie je skonsumowali, zostawiając po sobie ślady, które potem usuwały moje koleżanki, by złożyć je na policji jako dowody przestępstwa.