Z poprzedniej listy przetrwała mniej niż połowa bohaterów. Te zmiany nie świadczą jednak o tym, że pojawiają się nowi, młodsi i sprawniejsi eksperci i menedżerowie od zarządzania kulturą. Raczej o tym, że w największym stopniu wpływ na nią ciągle mają instytucje państwowe i samorządowe, zależne od polityków. Ostry zwrot w polskiej polityce nie ominął kultury. Po pierwsze, w wymiarze personalnym. Zmieniło się, co oczywiste, całe kierownictwo resortu, ale także szefowie różnych podlegających władzy instytucji. Wymiotło m.in. zarządzających Instytutem Książki, Instytutem Adama Mickiewicza, Narodowym Centrum Kultury, TVP Kulturą (i całym mediami publicznymi, mocniej podporządkowanymi ministrowi kultury), a na wylocie jest już dyrektor Narodowego Instytutu Audiowizualnego.
Drugi ostry zwrot dotyczy świata idei. W oficjalnej doktrynie państwa dokonuje się przebudowa polityki historycznej, a kultura ma się do tego procesu włączyć. A więc wszystkie „słuszne” rocznice historyczne, wojny, batalie narodowowyzwoleńcze, antykomunizm i zdefiniowany, a zarazem zawłaszczony przez PiS patriotyzm mają być azymutem we wsparciu finansowym, repertuarze teatrów, produkcji filmowej czy aktywności muzeów. Rośnie presja rządzących, by zdyscyplinować obieg kultury i zniechęcić go do hulania po polach awangardy, eksperymentu, nadmiernej tolerancji, lewicowości i stawiania niewygodnych pytań. W poprzedniej edycji wpływowych na naszej liście znalazł się tylko jeden polityk. Teraz zmuszeni byliśmy umieścić ich aż czterech, a licząc z prezesem TVP – pięciu. Jest też po raz pierwszy ksiądz. Niech oba te fakty będą najkrótszym podsumowaniem zmian.
W tej sytuacji wzrasta rola kultury tworzonej poza ośrodkami podlegającymi wpływom i decyzjom władzy centralnej. W samorządach, w wielu miastach (Poznań, Lublin, Katowice, Sopot) dostrzec można przykłady samodzielnej, wartościowej polityki kulturalnej.