Z chirurgiczną precyzją
Noblistka Annie Ernaux. Pisze bezlitośnie, śmiało, bez skrupułów
Z normandzkiego Lillebonne, gdzie urodziła się Annie Ernaux, do królewskiego Sztokholmu jest jakieś 1900 km, ale żeby tam dotrzeć, francuska pisarka potrzebowała 48 lat, tyle minęło od jej literackiego debiutu. Ernaux musiała wcześniej przeżyć i opisać niemal całe swoje życie. Bezlitośnie, bez skrupułów wobec nikogo, rodziny, bliskich, samej siebie. Za tę odwagę – jak podkreśliła Szwedzka Akademia – oraz „chirurgiczną precyzję” przyznano jej w tym roku literackiego Nobla.
Dołączyła do całkowicie męskiego grona francuskich noblistów. Warto ich przypomnieć: Sully Prudhomme, Frédéric Mistral, Romain Rolland, Anatole France, Henri Bergson, Roger Martin du Gard, André Gide, François Mauriac, Albert Camus, Saint-John Perse, Jean-Paul Sartre (choć odmówił przyjęcia Nobla), Claude Simon, Gao Xingjian, J.M.G. Le Clézio i uhonorowany ostatnio, w 2014 r., Patrick Modiano.
Tegoroczna laureatka urodziła się w małym miasteczku jako córka emerytowanego robotnika prowadzącego lokalny sklep spożywczy. Studiowała literaturę współczesną w Rouen, gdzie urodził się Gustave Flaubert – jeden z najważniejszych francuskich pisarzy, autor „Pani Bovary”, opowiadającej o życiu bezkompromisowej, dziś powiedzielibyśmy odważnej feministki Emmy Bovary. Co więcej, akcja kultowej powieści rozgrywa się właśnie w normandzkim Rouen. Ernaux pasjonowało literaturoznawstwo, które później wykładała, pracowała również jako nauczycielka francuskiego. Jest świetnie wykształcona i oczytana, a co za tym idzie, świadoma swojego warsztatu i kontekstów literackich.
Już jako młoda dziewczyna zauważyła, że jej skromne pochodzenie i płeć nie ułatwiają życia. W tym doświadczeniu zderzenia z rzeczywistością można się dopatrywać początku jej feministycznego aktywizmu i lewicowych poglądów, które zaowocują między innymi jej zdecydowanym poparciem dla skrajnej lewicy Jean-Luca Mélenchona we francuskich wyborach prezydenckich 2022 r.