Piłsudczyk prawdziwy
Recenzja książki: Timothy Snyder, "Tajna wojna. Henryk Józewski i polsko-sowiecka rozgrywka o Ukrainę"
Henryk Józewski, przyszły wojewoda wołyński, urodził się 6 sierpnia 1892 r. w Kijowie. Astrolog pewnie by uznał głęboką symbolikę tej daty, bo dokładnie 22 lata później, 6 sierpnia 1914 r., Kompania Kadrowa wkroczyła do zaboru rosyjskiego. Ten dzień był dla piłsudczyków niezwykle ważny, bo symbolizował rozpoczęcie zbrojnej walki o niepodległość Polski.
Józewskiego nie było wśród żołnierzy Kadrówki, choć naprawdę niewiele brakowało. Wiosną 1914 r. ukończył bowiem studia matematyczne w Kijowie i wyjechał do Krakowa, by studiować malarstwo u Jacka Malczewskiego. Rodzice Henryka Józewskiego pochodzili z Balic pod Krakowem, a do Kijowa przenieśli się, bo tam łatwiej było o pracę. Henryk miał starszego o dwa lata brata Przemysława Antoniego, który prawdopodobnie zginął w czasie rewolucji rosyjskiej, i o kilka lat młodszą siostrę Helenę. Matka zmarła w 1908 r. Wychowaniem dzieci zajął się więc ojciec, z zawodu inżynier, z zamiłowań artysta, kolekcjoner malarstwa. Z czasów gimnazjalnych znał Jacka Malczewskiego i stąd wyjazd Henryka, malarsko uzdolnionego, do Krakowa.
Jeszcze w szkole związał się z uczniowską organizacją „Korporacja" powiązaną z Polską Partią Socjalistyczną Frakcja Rewolucyjna. Gdy w 1908 r. powstał Związek Walki Czynnej, znalazł rychło silne oparcie na Uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie.
W 1912 r., gdy perspektywa wojny między zaborami stała się już realna, w polskim środowisku akademickim Kijowa powstała niepodległościowa „Filarecja". Józewski został jej członkiem, a wkrótce nawet prezesem. W tej roli występował w Krakowie w przeddzień wybuchu wojny, deklarując Waleremu Sławkowi oddanie się do dyspozycji. Z Piłsudskim, który przebywał w Zakopanem wówczas się nie zetknął. Jan Kęsik, autor wydanej w 1995 r. biografii Józewskiego („Zaufany Komendanta.