Widma, biodruk, demokracja. Przedstawiamy laureatów 22. edycji Nagród Naukowych!
Grono naszych laureatów powiększyło się w ubiegłym miesiącu, gdy wyłoniliśmy piętnastkę finalistów i finalistek tegorocznej edycji. Teraz spośród nich wybraliśmy czworo laureatów (wśród nich aż cztery laureatki!), do których trafiły stypendia fundacji „Polityki”. Doceniając wysiłki i wkład w rozwój polskiej (i nie tylko polskiej) nauki każdego z nich, wręczyliśmy im symboliczne dyplomy i stypendia w wysokości 15 tys. zł. Nagrodą „medialną” jest wywiad z każdym z laureatów na łamach naszego tygodnika. Pozostała dziesiątka finalistów otrzymała nagrody finałowe po 5 tys. zł.
Nagrody przyznajemy w pięciu umownych kategoriach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, techniczne i nauki o życiu. Pojmujemy je możliwie szeroko, a zgłoszenia z roku na rok są coraz bardziej interdyscyplinarne.
Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w siedzibie redakcji „Polityki” w niedzielę 16 października 2022 r. A oto nasi laureaci:
NAUKI HUMANISTYCZNE
Dr Karolina Ćwiek-Rogalska
Rocznik 1988. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Kulturoznawczyni, bohemistka, etnolożka zajmująca się badaniem powojennych przesiedleń w Polsce, Czechach i Słowacji. Analizuje doświadczenia nowych osadników związanych z rzeczami pozostawionymi przez poprzednich mieszkańców. Zakłada, że rzeczy działają jak duchy poprzedniej kultury i skłaniają nowych mieszkańców do interakcji z „widmową” obecnością wysiedlonych. Widmontologia pokazuje, jak przesiąknięta przeszłością teraźniejszość pozwala zajmować się nierozwiązanymi dotąd problemami. Badaczce udaje się tę mało zgłębioną tematykę z terenów Europy Środkowo-Wschodniej przenieść na forum światowe.
NAUKI SPOŁECZNE
Dr hab. Joanna Rak, prof. UAM
Rocznik 1990. Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dr Rak zajmuje się kondycją demokracji – źródłami jej erozji i podatności na zagrożenia – oraz protestami społecznymi. Interesują ją demonstranci – ich motywacje, rodzaje zaangażowania i relacje z przedstawicielami władzy. Kierując trzema grantami finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki, sformułowała przełomową teorię dotyczącą odmiennego wykorzystywania przemocy politycznej przez siły demokratyczne i antydemokratyczne, a także powodów jej radykalizacji i deradykalizacji. Wyniki jej badań pokazują, jak istotne są prowadzące do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa zmiany w systemie zarządzania kryzysowego czy odpowiednie zdefiniowanie roli służb państwowych.
NAUKI O ŻYCIU
Dr n. med. i n. o zdr. Mateusz Spałek
Rocznik 1987. Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie. Dr Spałek pracuje jako radioonkolog. Wykorzystuje nowoczesne technologie w leczeniu nowotworów rzadkich, skóry, czerniaków i w radiochirurgii przerzutów do kręgosłupa. Otrzymał drugie miejsce na liście rankingowej projektu LIDER Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, co otworzyło drogę do opracowania innowacyjnej metody wytwarzania specjalnych materiałów tkankopodobnych niezbędnych w nowoczesnej radioterapii. Po raz pierwszy na świecie będą powstawać przy wykorzystaniu mobilnego laserowego skanowania przestrzennego i druku 3D. Dr Spałek aktywnie działa w środowisku naukowym. Z sukcesem przeprowadził pionierskie badania kliniczne dotyczące nowych metod leczenia zaawansowanych miejscowo rzadkich nowotworów tkanek miękkich. Opracowane przez niego schematy radioterapii zyskują coraz większe uznanie na świecie i przynoszą korzyści polskim pacjentom.
NAUKI ŚCISŁE
Dr inż. Małgorzata K. Włodarczyk-Biegun
Rocznik 1986. Centrum Biotechnologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Dr Włodarczyk-Biegun w pracy naukowej skupia się na biodruku 3D w celu opracowania nowoczesnych implantów, precyzyjnie dostosowanych do potrzeb pacjenta i usprawniających leczenie poważnych uszkodzeń ciała. Zajmuje się również opracowaniem drukowanych modeli tkanek pozwalających na precyzyjne testowanie leków i poznanie biologii konkretnych tkanek i komórek. Jest jedną z niewielu na świecie badaczek wykorzystujących technikę elektropisania stopionym polimerem. Prowadzone przez nią badania są ważne dla rozwoju inżynierii tkankowej i medycyny regeneracyjnej.
NAUKI TECHNICZNE
Dr hab. inż. Żaneta Świderska-Chadaj
Rocznik 1989. Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej. Dr Świderska-Chadaj mierzy się z wielkim problemem medycyny, czyli ograniczoną liczbą ekspertów i rosnącą liczbą danych do przeanalizowania. Rozwiązaniem, którego skuteczność z powodzeniem zwiększa, jest zastosowanie sztucznej inteligencji. Technika ta może też wykrywać zależności niewidoczne ludzkim okiem. Pozwala formułować i rozwiązywać nowe problemy badawcze. Dr Świderska-Chadaj opracowała algorytmy wspierające diagnostykę histopatologiczną nowotworów płuc, raka prostaty, raka piersi, chłoniaka DLBCL oraz chorób nerek. Jej oprogramowanie pozwala też wykrywać obecność komórek układu odpornościowego, które mogą sugerować skuteczność leczenia np. przy szacowaniu ryzyka odrzucenia organu po przeszczepie.
Poza pięcioma stypendiami przyznaliśmy 10 nagród finałowych, które otrzymali:
dr Jakub Ciążela z Instytutu Nauk Geologicznych PAN, dr Paweł Korpal z Wydziału Anglistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr hab. Katarzyna Czernek-Marszałek, profesor na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, dr hab. Krzysztof Jachymski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, dr inż. Klaudia Kosek z Instytutu Oceanologii PAN, dr hab. inż. Maria Kurańska, profesor na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej na Politechnice Krakowskiej, dr Ewelina Kowalewska z Kliniki Psychiatrii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, dr Krzysztof Miler z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, dr inż. arch. Anna Miśniakiewicz z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, dr n. med. Jan Krzysztof Nowak z I Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Wszystkim serdecznie gratulujemy!
Pełne biogramy laureatów i finalistów oraz składy Kapituł: polityka.pl/stypendia.
***
Fundatorami Nagród Naukowych w 2022 r. są:
Fundacja Onkologii Doświadczalnej i Klinicznej
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
DR IRENA ERIS SA
oraz czytelnicy „Polityki”, którzy przekazali darowizny i 1% podatku dochodowego na fundusz stypendialny.
Patronem medialnym w 2022 r. jest:
Radio TOK FM