Nauka w czarnej dziurze. Nad Centrum Astronomicznym wiszą komornik i bankructwo
„Badacze kosmosu ponownie tracą grunt pod nogami. Najwyżej oceniany instytut astronomiczny w kraju – Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (CAMK PAN) – stoi w obliczu egzekucji komorniczej i paraliżu swoich badań” – pisze w liście do mediów dyrektor instytucji prof. Rafał Moderski. Jeżeli kierowana przez niego placówka nie znajdzie wkrótce 4 mln zł, grozi jej bankructwo.
PAN na swoim, CAMK w kłopocie
Zarzewie problemu tkwi w PRL-owskiej centralizacji. Za czasów słusznie minionych instytuty naukowe podlegały Polskiej Akademii Nauk, która była z kolei ściśle podporządkowana komunistycznej władzy. Nie dysponowały one wówczas własnym mieniem, którego właścicielem był Skarb Państwa.
W toku transformacji ustrojowej Polska Akademia Nauk zaczęła adaptować się do realiów gospodarki rynkowej. Dzisiejsza PAN – choć finansowana z budżetu państwa i formalnie nadzorowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – dysponuje dużą autonomią. Sama wybiera sobie władze, sama też decyduje o swoim sposobie organizacji czy kierunkach swej działalności naukowej. Również jej jednostki, w tym CAMK, są relatywnie samodzielne. Każda z nich otrzymuje coroczną subwencję bezpośrednio od ministerstwa, każda posiada także osobowość prawną oraz własne grunty i nieruchomości.
W efekcie budynek niegdyś należący do Skarbu Państwa, a jedynie zarządzany (w imieniu PAN) przez Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, to obecnie część jego majątku, a zarazem źródło jego kłopotów.
Przez trudy do odszkodowań
Pierwsza siedziba CAMK mieściła się przy Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego, ale 24 maja 1978 r. (w rocznicę śmierci Mikołaja Kopernika) do użytku naukowców oddano gmach przy ul.