Archiwum Polityki

Lud rozproszony

Dyskusja o przeprosinach za Jedwabne toczy się wokół pytań: czy przepraszać? jak? w czyim imieniu? Nikt nie zadaje pytania: kogo przepraszać? To wydaje się oczywiste: Żydów. Ale kim są Żydzi dzisiaj? Gdzie mieszkają? Czy to jeden wspólny świat? Ten sam w Izraelu, Hollywood, Nowym Jorku, w Kijowie i Buenos Aires? Co ich łączy? Co dzieli? Jak wyglądają stosunki diaspory z Izraelem?

Od 1945 r. pięć milionów Żydów (wliczając nieżydowskich członków rodzin) przemieściło się między krajami i kontynentami świata. W 1939 r. w momencie wybuchu II wojny światowej sześciu z każdych dziesięciu Żydów żyło w Europie. Dzisiaj ledwie co dziesiąty. Przed wojną głównymi centrami światowego żydostwa były Polska, Niemcy i USA. W latach 1948–1996, czyli od powstania Izraela, przyjął on 63 proc. żydowskich imigrantów świata. Najwięcej w 1948 r. – 84 proc. emigrujących Żydów. Najmniej w latach 1983–1988 – tylko 34 proc. Kolejnymi po Izraelu najliczniejszymi kierunkami żydowskiej migracji w ostatnich dziesięcioleciach były USA, Francja, Kanada, Australia, a ostatnio również Niemcy (głównie dla Żydów rosyjskich). Wkrótce po wojnie i powstaniu Państwa Izrael nowi osiedleńcy przybywali tu z Bliskiego Wschodu, północnej Afryki, a w ostatnich dwudziestu latach z Etiopii, byłego ZSRR, państw bałkańskich, Ameryki Łacińskiej i RPA.

Do II wojny większość Żydów na świecie zamieszkiwała w małych skupiskach (jak wschodnioeuropejskie sztetle, małe miasteczka), często w biednych regionach. Wskutek Zagłady i powojennych migracji dziś większość światowego żydostwa skupia się w najbardziej rozwiniętych cywilizacyjnie krajach świata, głównie w dużych miastach. Na każdych sześciu Żydów z 14-milionowej populacji aż pięciu mieszka w Izraelu i USA (to są dwa główne państwa żydowskie, przy czym amerykańskie jest liczniejsze). Ponad połowa żyje w sześciu skupiskach miejskich. Są to w kolejności: Nowy Jork (największe żydowskie miasto świata – ok. 1,5 mln Żydów), Los Angeles, południowa Floryda w USA oraz Tel Awiw, Hajfa i Jerozolima w Izraelu. W samym Paryżu mieszka ich 350 tys. Inne wielkie skupiska to południowo-zachodnia Australia, RPA, Kanada, Wielka Brytania, a także Kijów, Moskwa, stolica Argentyny Buenos Aires.

Polityka 24.2001 (2302) z dnia 16.06.2001; Raport; s. 3
Reklama