Polityka o historii. Odc. 81
Rewolucja irańska 1979: dlaczego wybuchła, co będzie po niej. Najpierw było poczucie krzywdy
Dziś rozmawiamy o najnowszym Pomocniku Historycznym „Polityki” pt. „Dzieje Persów i Iranu”, który ukaże się już 10 września. Gościem prof. Marcina Zaremby jest Łukasz Wójcik, szef działu zagranicznego „Polityki”, autor podkastu „Portret polityka” i kilku tekstów w Pomocniku.
Temat? Skąd się wzięła rewolucja islamska 1979 r. Do Cyrusa Wielkiego nie sięgamy – o tym więcej w samym Pomocniku – ale głębokie przyczyny irańskiej rewolucji sięgają XIX w. i pasma upokorzeń, jakich z rąk Zachodu doznali Persowie/Irańczycy, spadkobiercy antycznego imperium. To z tego poczucia krzywdy, napędzanego kolejnymi interwencjami Rosji czy Wielkiej Brytanii, a potem Stanów Zjednoczonych, wzmacnianego przez bezprzykładną eksploatację surowcową bezbronnego państwa, zrodził się antyzachodni, antykolonialny wręcz sentyment, który ostatecznie wybuchł pod koniec lat 70. XX w.
Co ciekawe, na początku wcale nie było oczywiste, że będzie on miał zabarwienie islamistyczne – w tych przedrewolucyjnych latach silniejsi byli irańscy nacjonaliści i lewicowcy. To jednak Ruhollahowi Chomejniemu, z jego charyzmą oraz mieszanką politycznego szyizmu i marksizmu, okraszoną obietnicą sprawiedliwej modernizacji, udało się porwać rewolucję. Co z niej do dziś pozostało? Co będzie po niej? O tym też jest nasza rozmowa.
Pomocnik Historyczny „Dzieje Persów i Iranu” już od 10 września dostępny w wydaniu papierowym i cyfrowym.