Sędziom nie wolno się bać i ulegać naciskom polityków. Bez wolnych sądów nie ma wolnych obywateli i praworządnej Polski. Władze przychodzą i odchodzą, dlatego warto być przyzwoitym. Robimy to dla was. Jesteśmy silni, nawet nie wiecie, jak bardzo – mówił sędzia Paweł Juszczyszyn z Olsztyna na warszawskiej demonstracji przeciwko represjom wobec sędziów.
To on stał się w ostatnich dniach symbolem determinacji środowiska. Nawet w PRL nie zawieszano sędziów w obowiązkach za oświadczenie o dochowaniu zasady niezawisłości czy za krytykę ministra sprawiedliwości (przypadek Olimpii Barańskiej-Małuszek z Gorzowa Wielkopolskiego). Ani nie wytaczano spraw dyscyplinarnych za wyroki.
Czytaj też: „Nie bać się polityków”. Sędzia wyznacza standard niezawisłości
Sędziowie zdeterminowani jak nigdy
Zorganizowane przez stowarzyszenia sędziowskie demonstracje poparcia dla represjonowanych sędziów odbyły się w niedzielę w ponad stu miastach Polski i za granicą. Były najliczniejsze od czasu obrony Sądu Najwyższego. Wygląda na to, że po wyroku TSUE, w którym podważono prawomocność działania neo-KRS i Izby Dyscyplinarnej, przyszedł czas przesilenia. Sędziowie są zdeterminowani jak nigdy. Słowa Juszczyszyna zaraz po tym, jak doświadczył odwołania z delegacji, zarzutu dyscyplinarnego, a w końcu zawieszenia w obowiązkach, zabrzmiały dramatycznie, ale przede wszystkim wiarygodnie.
Na stołecznej demonstracji zebrało się kilka tysięcy osób. W tym sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku: Ewa Łętowska, Andrzej Rzepliński, Mirosław Wyrzykowski i Wojciech Hermeliński. – Wiemy, jak okropna i opresyjna była władza komunistyczna. Jednak w działaniach przeciwko sędziom miała pewną granicę, do pewnych czynów – tak jak ta władza – się nie posuwała. Dlatego ogromny szacunek należy się wszystkim sędziom za to, że z godnością, poświęceniem i odwagą zmagają się z bezprawiem. I że wykonują to, co jest zapisane w rocie ślubowania: są strażnikami prawa, kierują się zasadami uczciwości i godności – mówił Hermeliński.
Przypomniał, że hasłem PiS do rozprawy z sędziami było ich rzekomo komunistyczne pochodzenie. I że partia Kaczyńskiego wybrała sobie do Trybunału Konstytucyjnego byłego peerelowskiego prokuratora Stanisława Piotrowicza.
Czytaj również: Sędziowie już stosują wyrok TSUE. Władza im grozi
Prokuratorzy jak zwierzyna łowna
Beata Morawiec, przewodnicząca Stowarzyszenia Sędziów „Themis” i jedna z pierwszych ofiar „dobrej zmiany”, która wygrała proces o ochronę dóbr osobistych z ministrem Ziobrą, odczytała list od prezesa Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów Jose Igreja Matosa. Napisał, że działania władzy politycznej wobec sędziów zagrażają podstawowym wartościom europejskim. „Zniszczenie niezależności sądownictwa w Polsce ma różne konsekwencje dla obywateli Europy, inwestycji realizowanych przez firmy i wzajemnego zaufania między krajami” – dodał.
Rzecznik stowarzyszenia Iustitia Bartłomiej Przymusiński (również nękany dyscyplinarnie) przeczytał fragment listu tureckiego sędziego: „Macie rację, protestując. Gdybyśmy my głośno protestowali przeciw naciskom, może nie siedzielibyśmy dziś w więzieniach”. Przemawiał Krzysztof Parchimowicz, szef Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia, który ma już kilkanaście postępowań dyscyplinarnych. – Prokuratorzy stali się zwierzyną łowną – zaznaczył. Natomiast prokurator Prokuratury Generalnej w stanie spoczynku Wojciech Sadrakuła, ścigany dyscyplinarnie za prowadzenie w szkole lekcji o konstytucji, dodawał: – W ciągu 40 lat nie spotkałem równie niekompetentnego i łamiącego praworządność kierownictwa prokuratury i całego resortu sprawiedliwości.
Odczytano żądania stowarzyszeń sędziowskich, które obecni na demonstracji kończyli okrzykiem „Żądamy”:
- Natychmiastowego przywrócenia do orzekania sędziego Pawła Juszczyszyna
- Powołania niepolitycznej Krajowej Rady Sądownictwa
- Likwidacji politycznego systemu represji wobec sędziów, rozwiązania Izby Dyscyplinarnej SN i odwołania rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych Piotra Schaba oraz jego zastępców Michała Lasoty i Przemysława Radzika
- Zapewnienia obywatelom prawa do niezależnego sądu w tych sprawach, w których na skutek udziału neo-KRS w procedurach nominacyjnych skład sądu został uznany za wadliwy
- Szanowania i wykonywania przez władzę ustawodawczą i wykonawczą orzeczeń polskich i europejskich sądów, w tym ostatniego wyroku TSUE z listopada 2019 r.
Demonstracja zakończyła się ponowieniem ślubowania przez sędziów.
Czytaj też: Wyrok TSUE daje drogowskaz, a nie bat
Piotrowicz, kompromitacja władzy PiS
A więc mamy przesilenie. Sędziowie podjęli się obrony wymiaru sprawiedliwości, wykorzystując obowiązujące prawo (po wyrokach Trybunału Sprawiedliwości UE stało się oczywiste, że jest po ich stronie). I choć ludzie nie przychodzą już na demonstracje w liczbie 100 tys., nie oznacza to, że nie popierają sędziowskich postulatów. Natomiast władza, mimo czteroletnich wysiłków, traci poparcie dla „reform”. Ludzie, którzy wcześniej uważali, że należy „pogonić nadzwyczajną kastę”, widzą, że nie poprawiły one sprawności sądów, za to coraz więcej kosztują Polskę na arenie międzynarodowej. Hasła o komunistycznych sędziach mało kogo już poruszają i zostały moralnie unieważnione nominacją Piotrowicza do TK.
Obok „starych” ikon sprzeciwu (sędziowie Waldemar Żurek, Igor Tuleya czy Wojciech Łączewski) pojawiają się nowe, jak Paweł Juszczyszyn. Powstała też synergia między sędziami i prokuratorami. A dziewięcioro sędziów TK w stanie spoczynku i były prezes SN prof. Adam Strzembosz przyłączyli się do potępienia represji. Napisali w specjalnym oświadczeniu: „Sędziowie są adresatem zmasowanych ataków organizowanych przez struktury państwowe lub osoby zatrudnione w tych strukturach (Ministerstwo Sprawiedliwości, Krajowa Rada Sądownictwa). Rzeczpospolita Polska powinna chronić sędziów przed atakami hejterskimi w imię konstytucyjnego nakazu poszanowania i ochrony godności człowieka oraz obowiązku zachowania powagi państwa”.
Oni także wezwali do wykonania wyroku TSUE, czyli przygotowania i uchwalenia bez zbędnej zwłoki nowej regulacji o KRS oraz przywrócenia jak najszybciej zgodności systemu powoływania sędziów z zasadami i wartościami unijnymi.
Napisali wyraźnie, że nominaci neo-KRS „wydają wyroki dotknięte wadą, bowiem orzeczenia wydane z ich udziałem mogą być uznane za wydane przez sąd nienależycie obsadzony”. W ich ocenie nowa ustawa o KRS powinna dawać wadliwie mianowanym sędziom możliwość złożenia urzędu i ponownego ubiegania się o nominację. I ostrzegli, że brak wykonania wyroku TSUE „pogłębi chaos w systemie prawnym, bowiem wszystkie nominacje sędziowskie, w tym awanse od roku 2018, będą mogły zostać uznane za dokonane z naruszeniem wymagań prawa unijnego”.
Czytaj też: Pawłowicz i Piotrowicz na ratunek? Bunt w TK narasta
Pupile władzy i wstyd
Po czterech latach represji ze strony PiS widać, że działają one jak sprzężenie zwrotne: im ich więcej, tym silniejszy jest opór i konsolidacja sędziów. A także przekonanie, że współpraca z obecną władzą polityczną to wstyd. Szczególnie że po stronie jej pupili są osoby, których sędziowskie osiągnięcia bywają mocno wątpliwe, a władza polityczna stworzyła autentyczną kastę korzystającą z ekstra wynagrodzeń i przywilejów.
Podczas niedzielnych manifestacji sędziowie apelowali do ludzi o solidarność. Nikt ich nie wyręczy w walce o utrzymanie niezawisłości, ale solidarność jest tym, co im tę walkę ułatwia.
Richard Gere: Nie dopuszczajmy do siebie nienawiści