Jak odbetonować zagarnięte przez PiS instytucje prawa. Duda będzie przeszkadzał, ale można to zrobić

Jak przywrócić praworządność, jak rozliczyć tych, którzy ją niszczyli? Czy da się ominąć spodziewane weta prezydenta?

Wreszcie możemy odbudować państwo prawa: konieczna jest gruntowna zmiana prawa o Krajowej Radzie Sądownictwa, Prokuraturze, Trybunale Konstytucyjnym, Sądzie Najwyższym, sądownictwie powszechnym i administracyjnym. Gotowe są projekty ustaw opracowane przez sędziowskie i prokuratorskie stowarzyszenia i przez grupy eksperckie Fundacji im. Stefana Batorego czy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Zobaczymy, czy nowa władza je wykorzysta. Na przeszkodzie może stanąć prezydent i kadrowo zabetonowane: Trybunał nieKonstytucyjny, neoKRS, a także prawie przejęty przez PiS Sąd Najwyższy. To jedno z najważniejszych dziś pytań: jak przywrócić praworządność bez zmiany prawa i bez łamania wartości, na których się ona opiera?

Dzięki oporowi części polskich sędziów i prokuratorów wspartych przez reprezentujących ich pro bono prawników mamy szereg wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz), które mogą być podstawą do kwestionowania legalności powołania neoKRS i dublerów w Trybunale nieKonstytucyjnym. I rozstrzygnięć wydawanych z ich udziałem. Tę drogę naprawy praworządności, w razie wetowania ustaw przez prezydenta Dudę, proponuje prof. Marek Safjan, sędzia TSUE i były prezes TK.

Na łamach Wyborczej.pl prof. Safjan napisał, że sędziowie, sądząc sprawy, mogą pomijać przepisy sprzeczne z unijnym prawem i stosować w ich miejsce bezpośrednio prawo Unii, zgodnie z traktatową zasadą pierwszeństwa tego prawa, w razie kolizji z krajowym. Tak zresztą robili przez ostatnie lata. Idąc tą drogą, sąd może np. dokończyć proces Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika za prowokację wobec Andrzeja Leppera, stwierdzając, że orzeczenia Trybunału nieKonstytucyjnego (TnK, tak będziemy nazywać instytucję kierowaną przez Julię Przyłębską) autoryzujące ułaskawienie ich przez prezydenta są nieważne, bo wydane z udziałem dublerów, co stwierdził ETPCz w sprawie Xero Flor (dotyczyła dublera Mariusza Muszyńskiego).