Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wstrzymał wykonanie decyzji środowiskowej dotyczącej koncesji na wydobycie węgla dla kopalni w Turowie po 2026 r. Skargę na decyzję środowiskową złożyły jesienią 2022 r. organizacje ekologiczne, m.in. Fundacja Frank Bold, Greenpeace oraz Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA. Sąd uznał, że realizacja decyzji, na podstawie której Ministerstwo Klimatu przedłużyło koncesję na wydobycie węgla brunatnego w Bogatyni do 2044 r., stwarza ryzyko znacznej szkody w środowisku. Powód? Decyzja została wydana bez merytorycznego rozpatrzenia. A bez tego nie można odpowiedzialnie podjąć decyzji czy kopalnia może działać do 2044 r. bez naruszania przepisów środowiskowych, czy też musi zakończyć swoją działalność do roku 2026.
Czytaj także: Turów. Najdroższa elektrownia w Europie opalana węglem brunatnym
Droga na skróty do wojny o Turów
Sędziowie nie zastanawiali się więc, jakie argumenty przemawiają za tym, by kopalnia działała czy została zamknięta. Sąd administracyjny kontroluje przestrzeganie procedur, natomiast nie analizuje stanu faktycznego. Jeśli uzna, że w trakcie postępowania administracyjnego urząd nie wykonał swoich obowiązków, zlekceważył je, poszedł drogą na skróty, wydaje wyrok, uchylając decyzję i nakazując ponowne rozpatrzenie sprawy. Natomiast nie decyduje w sprawach merytorycznych.
Tak też było i w przypadku skargi organizacji ekologicznych. Poszło o decyzję środowiskową Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wydaną na wniosek PGE dla kopalni odkrywkowej Turów. Na tej podstawie minister środowiska wydał koncesję przedłużającą wydobycie węgla brunatnego przez PGE aż do 2044 r. Decyzję wydano pomimo licznych zarzutów dotyczących negatywnego oddziaływania odkrywki na klimat, zasoby wodne i środowisko naturalne oraz pomimo sprzeciwu sąsiadujących z kopalnią mieszkańców. Nikt się nad tymi zarzutami nie zastanawiał, bo tu chodziło o węgiel, górników i elektrownię, w której PGE uruchomiło nowy blok. Hasło „bezpieczeństwo energetyczne nie ma ceny” usprawiedliwiało łamanie prawa i procedur. Państwo poszło na skróty i tak doszło do wojny z Czechami o Turów, ich skargi do TSUE, wyroku i wielomilionowych kar, jakie na Polskę spadły za wielomiesięczne niewykonywanie wyroku.
Wyrok WSA w Warszawie ma podobne źródło: nieprzestrzeganie przez organy państwa własnych procedur. Szacun dla sędziów, że mieli odwagę to wskazać i zgodnie z prawem zareagować, choć doprowadzili tym premiera i polityków PiS do wściekłości. Przypomina mi się słynna historia z młynarzem z Sanssouci, którego król pruski chciał wywłaszczyć, bo młyn psuł mu widok z okien pałacu. Młynarz jednak się skutecznie przeciwstawił, mówiąc: „są jeszcze sądy w Berlinie”. Ta legenda ilustrowała prawdę, że sądy mogą być niezależne nawet w państwie rządzonym przez monarchę absolutnego.
Czytaj także: Bogatynia. Wojna polsko-czeska pod biało-czerwonym sztandarem
Szacun. Są jeszcze sądy w Warszawie
Dziś okazuje się, że są jeszcze sądy w Warszawie, ale naszym władcom spod znaku PiS daleko do szacunku dla prawa i sprawiedliwości władcy pruskiego. Wyrok w sprawie Turowa rozpętał dziką burzę i kolejną falę nagonki na sędziów, nietykalną kastę, i na wymiar sprawiedliwości. Politycy PiS prześcigają się w obrażaniu sędziów, sugerowania, że są zdrajcami na niemieckim żołdzie. „Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie realizuje obce interesy. Na wniosek Die Große Kreisstadt Zittau, czeskiego i niemieckiego oddziału Greenpeace oraz Fundacji Frank Bold sędziowie żądają zamknięcia Kopalni Turów. Nie pozwolimy na to! Obronimy 60 000 miejsc pracy” – grzmiał na Twitterze minister aktywów państwowych Jacek Sasin. „Ani polskie, ani europejskie sądy nie są od tego, żeby zamykać legalnie działające przedsiębiorstwo” – stwierdził prezes PGE, do którego należy kopalnia i elektrownia Turów Wojciech Dąbrowski. „Żaden sąd nie będzie nam dyktował – czy z Brukseli, czy z Warszawy – co to znaczy bezpieczeństwo energetyczne, co to znaczy bezpieczeństwo dla ludzi, którzy tutaj pracują, bezpieczeństwo ich rodzin, bezpieczeństwo finansowe. To są dla nas fundamentalne sprawy” – stwierdził podczas wizyty w Turowie premier Morawiecki. PGE, które uważa wyrok za skandaliczny i wydany z rażącym naruszeniem prawa, zapowiedziało już złożenie skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sędziom NSA, którzy będą skargę rozpatrywali, nie zazdroszczę zajęcia. I życzę mocnych nerwów.
Sprawą wyroku dotyczącego Turowa zajął się nawet wiceszef MSZ, pełnomocnik rządu ds. reparacji Arkadiusz Mularczyk. Uznał, że to rzecz wymagająca jego działania. „Zwrócę się do Krajowej Rady Sądownictwa o lustrację tej sprawy” – zapowiedział. Tylko patrzeć, jak sprawa Turowa zamieni się w sprawę dyscyplinarną sędziów, którzy wyrok wydali. Bo już wiadomo, że działali na szkodę Polski i jej bezpieczeństwa energetycznego. Jestem pewny, że rządowe media wezmą się za nich ostro. Prześwietlą pochodzenie, życie prywatne. Ustalą, jakim prawem wydali taki wyrok, którego przedstawiciele państwa zapowiedzieli, że nie wykonają. Bo „sąd sądem, a sprawiedliwość musi być po naszej stronie”.