Będzie wrzask
Zdelegalizować Kaczyńskiego, Trumpa i Orbána? Czyli jak naprawić kraj po populistach. Będzie wrzask
JACEK ŻAKOWSKI: – Czy konstytucja może być niekonstytucyjna?
KIM SCHEPPELE: – Oczywiście!
Jakim cudem?
Sama się dziwię, ale powiem to za Carlem Schmittem, z którym się z zasady nie zgadzam.
Bo był prawnikiem nazistów?
Tak, ale wcześniej był szanowanym niemieckim konstytucjonalistą. Nim pojawił się nazizm, Schmitt pisał o konstytucji jako ogólnej zgodzie co do formy rządu panującej w jakimś społeczeństwie, narodzie czy państwie.
Konstytucja to taki porządek, który ludzie uznają?
To dobrze widać w Polsce. Badania pokazują, że 80–90 proc. społeczeństwa wierzy w demokrację, niezależne sądy, wolne i uczciwe wybory, trójpodział władz, cywilną kontrolę nad wojskiem. To są polskie wartości konstytucyjne i taka jest treść polskiej konstytucji bez względu na to, jakie zapisy zawiera uchwalona formalnie ustawa konstytucyjna. Na tym po 1989 r. polegało przejście od władzy monopartii do wielopartyjnego systemu wymiany elit rządzących, rozliczania władzy i praw obywatelskich.
Które się dokonało, zanim nowa konstytucja została formalnie uchwalona.
Na tych samych konstytucyjnych wartościach opierała się postkomunistyczna transformacja we wszystkich krajach bloku sowieckiego, zanim jeszcze uchwalono nowe pisane konstytucje, które odzwierciedlały je w lepszy lub gorszy sposób. A teraz mamy czas transformacji postpostkomunistycznej albo postdemokratycznej, kiedy część rządów chce, by konstytucje pisane chroniły wartości sprzeczne z wartościami konstytucyjnymi.
Czyli prawdziwe konstytucje są w głowach społeczeństw…
Tak!
… a władza chce używać pisanej konstytucji tak, by tworzyć jakiś inny porządek.