Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Kultura

Wystawa Crème de la crème. Wybrane nabytki 2021-2022. Zamek Królewski w Warszawie.

CANAL GRANDE Z PALAZZO CAMERLENGHI, Michele Marieschi (1710-1743), 1731-1743, olej, płótno CANAL GRANDE Z PALAZZO CAMERLENGHI, Michele Marieschi (1710-1743), 1731-1743, olej, płótno M. Niewiadomska
W latach 2021-2022 Kolekcja Zamku Królewskiego w Warszawie powiększyła się o blisko 500 dzieł sztuki. Zakupione do zbiorów zabytki częściowo wzbogaciły wystrój historycznych wnętrz zamkowych i Galerię Arcydzieł oraz Apartament ks. Józefa Poniatowskiego w pałacu Pod Blachą. Z szerokiej oferty dzieł sztuki galerii, antykwariatów oraz pojawiających się na aukcjach polskich i zagranicznych starannie wybrano przede wszystkim te związane z Zamkiem, nawiązujące do jego wyposażenia w XVIII stuleciu, jak również do planowanych nowych ekspozycji: studiolo wczesnej sztuki włoskiej oraz galerii porcelany.

Na wystawie Crème de la crème prezentowanych jest ok. 130 najważniejszych i najcenniejszych dzieł sztuki, różnorodnych nie tylko pod względem rodzaju sztuki, lecz także czasu powstania i zagadnień. Zestawienie malarstwa, rysunku i grafiki, mebli, sreber, ceramiki oraz militariów tworzy ciekawe, spójne tematycznie zespoły, m.in. związane z dworem królewskim Augusta II i Augusta III, z mecenatem króla Stanisława Augusta i ks. Józefem Poniatowskim.

Wystawa rozpoczyna się od swobodnej na pozór atmosfery zabawy na płótnie Partia tryktraka – obrazie namalowanym ok. 1635 r. przez jednego z najbardziej znanych caravaggionistów, Mattię Pretiego (1613-1699), zawierającym głębszą warstwę symboliczną. Inny w nastroju jest należący do rzadkości w twórczości Jacoba van Ruisdaela (1628/1629-1682) Pejzaż zimowy z podróżnymi przechodzącymi po zamarzniętej rzece, powstały po 1655 r.

Półmisek owalny, Królewska Manufaktura Porcelany w Miśni, 1741, model Johann Friedrich Eberlein (1696-1749) z 1740 r. Porcelana malowana naszkliwnie, złocona reliefM. NiewiadomskaPółmisek owalny, Królewska Manufaktura Porcelany w Miśni, 1741, model Johann Friedrich Eberlein (1696-1749) z 1740 r. Porcelana malowana naszkliwnie, złocona relief

W kolejnej sali można podziwiać trzy różne tematycznie grupy zabytków. Uwagę zwraca jedno z najważniejszych płócien epoki klasycyzmu Kornelia, matka Grakchów, autorstwa Angeliki Kauffmann, namalowane w 1788 r. na zlecenie ks. Stanisława Poniatowskiego i będące ozdobą jego kolekcji. Interesujące są dwa dzieła wczesnej sztuki włoskiej: rzadkie wyobrażenie Matki Boskiej karmiącej pędzla Defendentego Ferrariego (ok. 1480/1485 – ok. 1540) oraz przedstawienie Juliusz Cezar otrzymujący od wysłanników Ptolemeusza głowę Pompejusza, pędzla Giovanniego Battisty Bertucciego zw. il Vecchio (1465/1470-1516) z ok. 1495 r. Można także zobaczyć bardzo rzadki przykład tacy porodowej, zwanej desco da parto. Niezwykle efektowny zestaw rokokowych srebrnych naczyń z zastawy Fryderyka Augusta Wettyna, wykonanych przez drezdeńskich złotników Carla Davida Schrödela (ok. 1712-1773) i Friedricha Reinharda Schrödela (ok. 1728-1796) w latach 1748-1780, jest zapowiedzią kolejnego zespołu nabytków związanych z dworem królewskim Augusta II i jego syna Augusta III. Wśród nich wyróżnić należy Portret Alberta Kazimierza Sasko-Cieszyńskiego namalowany przez Marcella Bacciarellego w Wiedniu ok. 1766 r. oraz wykonany ok. 1750 r. przez artystę drezdeńskiego techniką pastelu Portret Karola Krystiana Wettyna. Warto zwrócić uwagę na cenne polonicum – sygnowany rysunek Stefana della Belli przestawiający Wjazd posła Jerzego Ossolińskiego do Rzymu w 1633 r., stanowiący szkic do akwaforty. Na ekspozycji stworzono także namiastkę wnętrza: w holenderskiej szafie-witrynie z ok. 1750 r. eksponowana jest miśnieńska porcelana, wśród której wyjątkowo cenne są filiżanka ze spodkiem i półmisek z kolekcji Augusta II, talerz serwisu koronacyjnego króla Augusta III oraz filiżanka do czekolady ze spodkiem z zastawy zamówionej przez niego w 1750 r. i przeznaczonej do cukierni dworskiej Zamku Królewskiego w Warszawie, a także będące ozdobą każdej kolekcji elementy z dwóch najbardziej znanych serwisów: Aleksandra Józefa Sułkowskiego z lat 1735-1737 i tzw. łabędziego hr. Henryka Brühla z lat 1737-1742. Zwrócić uwagę należy także na japońskie wazy w stylu Imari z końca XVII w. dekorujące parę komód tombeau w stylu Ludwika XV, (jedna z nich – sygnowana przez francuskiego ebenistę Charles’a Josepha Dufoura). W tym wnętrzu dominuje porcelana z manufaktury miśnieńskiej, ponieważ założycielem tej pierwszej wytwórni europejskiej był król August II. Wyróżnić też należy zespół naczyń z lat 1715-1725 z kamionki böttgerowskiej, tworzywa uzyskanego równolegle z recepturą masy porcelanowej w trakcie doświadczeń chemicznych nad opracowaniem metody sztucznego uzyskiwania złotego kruszcu, w tym unikatowy talerz z grawerowanym monogramem AR Augusta II, ale najcenniejszy jest tzw. serwis podróżny do kawy i herbaty w oryginalnym puzdrze, w którym go przewożono, z lat 1725-1730, dekorowanym scenkami chinoiserie przez Johanna Gregoriusa Höroldta i jego warsztat. Unikatami są także zdobione przez Adama Friedricha von Löwenfincka herbatnica i dzbanek.

PORTRET KONNY KRÓLEWSKIEGO PAZIA GINTOWTA, Bernardo Bellotto zw. Canalettem (1722 –1780), Warszawa, 1773, olej na płótnie.M. NiewiadomskaPORTRET KONNY KRÓLEWSKIEGO PAZIA GINTOWTA, Bernardo Bellotto zw. Canalettem (1722 –1780), Warszawa, 1773, olej na płótnie.

W ostatniej sali pokazano zabytki związane z królem Stanisławem Augustem i księciem Józefem Poniatowskim. Najważniejszymi nabytkami z obszaru malarstwa są tu dwa portrety autorstwa malarzy pracujących dla Stanisława Augusta: Portret mężczyzny z atrybutami architekta Marcella Bacciarellego (1731-1818) z ok. 1759 r. oraz Portret konny królewskiego pazia Gintowta pędzla Bernarda Bellotta. Ten ostatni znajdował się w galerii tegoż króla, podobnie jak prezentowane płótno Kogut, kura z kurczętami i gołębiami, namalowany przez znanego holenderskiego artystę Melchiora de Hondecoetera (1635/1636-1695) w Amsterdamie, po 1663 r. Cenne są także dwie prace artystów pracujących dla Stanisława Augusta: pastelowy Portret Apolonii z Ustrzyckich Poniatowskiej, dzieło Louisa-François Marteau (ok. 1715-1804) oraz Projekt wnętrza Jeana-Louisa Prieura st. (1732/1736-1795), którego zrealizowane projekty elementów wyposażenia dla warszawskiego Zamku można do dziś podziwiać in situ. Obok zaprezentowano graficzny wizerunek króla Stanisława Augusta, wykonany przez Samuela Gottlieba Kuetnera (Kütnera) (1747-1828) w Warszawie w 1784 r. według portretu pędzla Marcella Bacciarellego (1731-1818).

Mecenat Stanisława Augusta został także podkreślony wyrobami z założonej przez niego Królewskiej Manufaktury Fajansu w Belwederze: parą wazonów zdobionych postaciami Chińczyków oraz talerzem i dwoma półmiskami ze słynnego serwisu sułtańskiego. Razem z nimi nabyto także pierwowzory dekoracji tej zastawy: półmisek chiński oraz parę talerzy miśnieńskich.

Na uwagę zasługuje weduta Michele Marieschiego (1710-1743) Canal Grande z Palazzo dei Camerlenghi, zestawiona z widokami malowanymi na porcelanie miśnieńskiej: Drezna według Bellotta na filiżance i Miśni według Carla Gottloba Ehrlicha na spodku (ok. 1800) oraz widokiem włoskim według grafiki Domenica Prontiego na filiżance z polskiej manufaktury w Baranówce z lat 1805-1820. Uwagę zwraca zestawiona z nimi tabakierka z porcelany miśnieńskiej z ok. 1730 r. zdobiona scenami portowymi malowanymi przez Johanna Georga Heintzego na podstawie rycin.

Interesującym wyrobem złotniczym z czasów stanisławowskich jest tabakierka, wykonana zapewne w Paryżu w kręgu złotnika Louisa Roucela w latach 1762-1768, dekorowana portretem biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka wzorowanym na portrecie pędzla Bacciarellego.

Oddzielnie wyeksponowano dwa obrazy związane z ks. Józefem Poniatowskim: Szkic do portretu Joachima Murata pędzla François Gérarda (1770-1837) z ok. 1810 r. oraz obraz Horace’a Verneta Poranek ostatniego dnia życia César`a-René-Marie-François-Rodolphe de Vachon, hrabiego de Belmont-Briançon z ok. 1815 r.

Wystawie (do zobaczenia od 18.03.2023 do 14.05.2023) towarzyszy katalog pt. Crème de la crème. Katalog nabytków nie wszystkich Zamku Królewskiego w Warszawie 2021-2022.

Anna Szkurłat

https://www.zamek-krolewski.pl/creme-de-la-creme

Materiał przygotowany przez Zamek Królewski w Warszawie.

Polityka 13.2023 (3407) z dnia 21.03.2023; Kultura; s. 81
Reklama

Czytaj także

null
Ja My Oni

Jak dotować dorosłe dzieci? Pięć przykazań

Pięć przykazań dla rodziców, którzy chcą i mogą wesprzeć dorosłe dzieci (i dla dzieci, które wsparcie przyjmują).

Anna Dąbrowska
03.02.2015
Reklama