Marzenia o nowoczesności, polski design lat 70., modernizm, polityka mieszkaniowa i filozofia projektowania – polecamy tytuły idealne na prezent dla miłośników architektury i designu, dla ciekawych świata, dla wielbicieli pięknych albumów i dla tych, którzy szukają intelektualnych wyzwań.
Myśliciele dla Architektów
Czego filozofia może nauczyć architektów i urbanistów? Jak pomaga zrozumieć przestrzeni? Odpowiedzi przynosi seria Myśliciele dla Architektów – przewodnik po ideach kluczowych filozofów, przedstawionych z perspektywy architektury i urbanistyki.
Książki z serii pokazują, jak myśl humanistyczna wpływa na teorię i praktykę projektowania. Objaśniają najważniejsze pojęcia, omawiają kluczowe teksty i ułatwiają sięgnięcie po kolejne lektury. To publikacje, które wypełniają lukę na rynku wydawniczym między filozofią a współczesnym myśleniem o architekturze. Stanowią też punkt wyjścia do zmiany myślenia o przestrzeni.
Seria polecana jest studentom architektury i kierunków pokrewnych, a także wszystkim zainteresowanym architekturą i urbanistyką.
Dotąd ukazały się cztery tomy, omawiające kolejno myśli Heideggera, Lefebvra, Derridy oraz Merleau-Ponty’ego. Ostatni premierę miał w listopadzie 2025 roku.
Filozofia francuskiego fenomenologa, Merleau-Ponty’ego, koncentruje się na przeżywaniu własnego ciała w świecie. Relacja pomiędzy percepcją, ciałem a eksplorowaniem otaczającej nas rzeczywistości inspirowała takich architektów, jak Steven Holl i Peter Zumthor. Projektowanie jest w końcu projektowaniem doświadczenia przestrzeni – przeżywanych właściwości światła, dźwięku, temperatury, materialności i atmosfery miejsca.
Co więcej, otaczające nas przedmioty, budynki i krajobrazy są w istocie częścią tego, kim jesteśmy jako ludzie. Nie istniejemy przecież jako samowystarczalne jaźnie. Myśl Merleau-Ponty’ego może inspirować do refleksji nad naszym wkładem w świat i poświęcenia uwagi sposobom, w jakich funkcjonujemy w przestrzeni.
Nowhere
Now Here (tu i teraz), a jednak Nowhere (nigdzie). Niby jesteśmy tutaj, niby żyjemy w tej właśnie chwili, ale tak naprawdę nie ma nas nigdzie. I nie będzie – pisze autor w książce.
Opowieść o osiedlu Heygate, które w latach 70. XX wieku miało być nowoczesną odpowiedzią na potrzeby mieszkaniowe południowego Londynu. Kompleks oddano do użytku w 1974 roku i zaprojektowano w duchu modernistycznym. Z czasem – na fali krytyki urbanistyki późnego modernizmu – został uznany za porażkę społeczną i architektoniczną. Książka prezentuje historię jego powstania, społecznej degradacji, polityki mieszkaniowej kolejnych brytyjskich rządów oraz ostatecznego wyburzenia.
Na tle zdjęć z 2012 roku przedstawiających opustoszałe osiedle Krzysztof Koszewski snuje refleksje o utopijnej wizji modernizmu, siłach rynku oraz o nostalgii, która estetyzuje ruiny i wypiera z pamięci losy mieszkańców. Krytykuje dominujące narracje urbanistyczne, które sprowadzają społeczne problemy do błędów projektowych, często ignorując uwarunkowania polityczne, ekonomiczne i kulturowe. Podważa także romantyczne postrzeganie ruiny jako symbolu piękna i trwałości, sugerując, że ruiny takie jak Heygate są efektem świadomej destrukcji, nie naturalnego upływu czasu.
Hotel twoich snów. Architektura hotelowa wielkomiejskiej Polski doby Edwarda Gierka
Nowość wydawnicza Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki opowiada o luksusowych hotelach projektowanych w latach 70., przybliża ich estetykę, funkcje oraz znaczenie w kulturowym krajobrazie późnego PRL-u. Katalog towarzyszy wystawie, którą można było oglądać od września do listopada 2025 roku w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie.
W latach 70. w Polsce zaczęto projektować nowoczesne hotele w kooperacji z firmami z Zachodu. Miały być wyrazem luksusu i wzrostu gospodarczego ludowego państwa, a także wpisywać się w rozbudzone oczekiwania konsumpcyjne społeczeństwa. W największych polskich miastach pojawiły się imponujące budynki, wpisujące się w nurt późnego, powojennego modernizmu oraz brutalizmu. Nastawione na obsługę między innymi zagranicznych gości, uchylały żelazną kurtynę, za którą czekały cocktail bary, odkryte baseny, kluby nocne i biznesmeni. Jednocześnie hotelom przydzielono oczywiste zadanie ekonomiczne – jako kury znoszące złote jajka miały kumulować kapitał dewizowy.
Publikacja pokazuje obiekty z wystawy: współczesne i archiwalne fotografie, PRL-owskie hotelowe gadżety, plany projektowe budynków, pocztówki, a także menu restauracji serwujących francuskie befsztyki Chateaubriand, kotlety baranie, lody z ananasem, pepsi i toniki. Wzbogacona jest również obszernymi esejami, poruszającymi szereg zagadnień związanych z gierkowską architekturą hotelową. Czytelnik może dowiedzieć się z niej więcej nie tylko o projektach i niuansach związanych z realizacją inwestycji, ale również o wystroju wnętrz, hotelowej gastronomii, przeróżnych anegdotach i miejskich legendach, popkulturze i półświatku. Książka jest dwujęzyczna, polsko-angielska.
Więcej o książkach Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki: www.niaiu.pl/wydawnictwa/
Materiał przygotowany przez Nardowy Instytut Architektury i Urbanistyki.