Już po raz trzeci tygodnik POLITYKA wspólnie z firmą doradczą PwC postanowili uhonorować firmy, które wyróżniają się w działaniach CSR i zrównoważonym rozwoju. Złotymi, Srebrnymi lub Białymi Listkami CSR POLITYKI.Przegląd społecznej odpowiedzialności biznesu za 2013 rok został przygotowany na podstawie wyników ankiety rozesłanej do ponad 800 największych przedsiębiorstw o przychodach powyżej 250 mln zł. Z kolei sama ankieta – podobnie jak w poprzednich latach – była opracowana według tych samych, najważniejszych wytycznych normy ISO 26000 w siedmiu obszarach: ład korporacyjny, prawa człowieka, zachowania wobec pracowników, ochrona środowiska, dbałość o klienta, uczciwość biznesowa i zaangażowanie społeczne. Bez zmian pozostały również kryteria ocen w przypadku Złotych i Srebrnych Listków, ale nieco zaostrzono kryteria ocen Białych Listków.
Zdaniem Mateusza Walewskiego, starszego ekonomisty w PwC w Polsce, nadrzędnym celem organizacji podejmującej działania odpowiedzialne społecznie jest maksymalizacja swojego wkładu w zrównoważony rozwój. Ma on zapewnić społeczeństwu i gospodarce stabilne warunki funkcjonowania w przyszłości.
Na ankietę odpowiedziały 123 firmy. To mniej niż w poprzednich edycjach (w minionym roku było ich 241), ale widać wyraźnie, że te przedsiębiorstwa, które wzięły udział w zestawieniu, są bardziej świadome swojej odpowiedzialności i chcą także dzielić się doświadczeniami oraz dobrymi praktykami. 14 firm otrzymało Złote Listki CSR POLITYKI , Srebrne – 17 , a Białe – 33 . W porównaniu z poprzednią edycją – 11 firm utrzymało status Złotego Listka, a 10 – Srebrnego.
W porównaniu z wynikami poprzednich edycji, które pokazały duży potencjał rozwoju strategicznego podejścia firm do CSR, w tym roku wyniki nas nie zaskoczyły. Rewolucji nie było. Widać jednak, że następuje profesjonalizacja działań wśród liderów organizacji. Wydaje się, że kolejnym krokiem i szansą dla transformacji polskiej gospodarki w kierunku gospodarki zrównoważonej, o trwałym wzroście, może być nie tylko dzielenie się wiedzą, ale też dążenie do poprawy biznesowych relacji. Dotyczy to przede wszystkim współpracy z różnymi podmiotami (także z mniejszymi firmami) w łańcuchu dostaw, jak również z otoczeniem, np. poprzez edukację, wspólne programy, nakładanie obowiązków sprawozdawczych.
Nowe perspektywy
Tegoroczne zestawienie pokazuje pozytywną korelację między wysoką pozycją spółki w przeglądzie a dojrzałością zarządzania organizacją w zakresie CSR. Strategiczne traktowanie aspektów CSR w zarządzaniu pozwala szefom firm podejmować bardziej trafne decyzje biznesowe, które w długim okresie przekładają się na wyniki firmy. Często otwiera nowe szanse i możliwości do działania i pozwala też proaktywnie zarządzać ryzykiem. W Polsce takie podejście do zagadnień CSR jest wciąż pionierskie, może więc być sposobem na pozytywne wyróżnienie się na rynku – uważa Mateusz Walewski.
Wydaje się, że firmy ze Złotymi Listkami coraz poważniej traktują swój wkład w kształtowanie odpowiednich warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego. Jednocześnie też coraz częściej zarządy dostają wyraźny sygnał od inwestorów oraz klientów, że strategiczne podejście do zarządzania kwestiami odpowiedzialności może mieć wpływ na rozwój, innowacyjność oraz zwiększenie konkurencyjności w długim okresie. Właśnie w sektorze prywatnym i przedsiębiorstwach upatruje się istotnej roli w działaniach na rzecz odpowiedzialnego zarządzania, zarówno w sferze finansowej, jak i pozafinansowej, chociaż to ta druga sfera coraz częściej wpływa na długofalową kondycję oraz wartość spółek. Odpowiedź biznesu na ten apel, według ekspertów, jednak ciągle nie jest wystarczająca, także w Polsce. Wskazuje się często, że czynnikami, które mogłyby spowodować istotną zmianę, są instytucjonalne zachęty, np. podatkowe, oraz – co bardzo znamienne – większe zaangażowanie istotnych grup (np. pracowników, inwestorów, dostawców) w życie firmy. (przyp.1.)
Klienci i lokalna społeczność
Spośród 64 wyróżnionych Listkami 40 proc. reprezentuje branże: finansową i przemysł spożywczy. Z czego Białe Listki otrzymały także firmy z branży finansowej i handlowej, a Złote Listki głównie przedstawiciele przemysłu spożywczego. Prawie połowa nagrodzonych to firmy zatrudniające pomiędzy 1 tys. a 5 tys. pracowników, ale wśród wyróżnionych Złotym Listkiem są i takie, które zatrudniają poniżej 1 tys. osób. W przypadku przychodów 80 proc. przedsiębiorstw miało je w wysokości do 5 mld zł, pozostałe 20 proc. przekroczyło tę kwotę, a jedna firma osiągnęła nawet przychody powyżej 120 mld zł.
Analizując ankiety, można uznać, że w 2013 roku firmy koncentrowały swoje wysiłki głównie w czterech z siedmiu obszarów tematycznych, takich jak: dbałość o klienta (98 proc.), społeczność lokalna i zaangażowanie społeczne (98 proc.), pracownicy (91 proc.) oraz, co ciekawe, etyka i zasady postępowania przedsiębiorstwa (87 proc.).
W opinii polskich interesariuszy (przyp.2.) firmy, które podejmują określone działania na rzecz pracowników, dbając o ich regularną ocenę, zarządzają swoim wpływem na środowisko naturalne oraz odpowiedzialnie zarządzają zasobami, podejmują działania na rzecz społeczności lokalnych, w których funkcjonują, oraz współpracują z partnerami biznesowymi oraz klientami, odpowiadają w podstawowym zakresie na najistotniejsze oczekiwania względem biznesu. Patrząc na wskazania dotyczące obszaru etyki, widać, że działania firm zaczynają pokrywać się z istotnymi tematami wskazywanymi w badaniach przez polskich prezesów. (przyp.3.) Wśród kluczowych są m.in.: wspieranie rozwoju kultur organizacyjnych opartych na wartościach oraz promowanie różnorodności (np. ze względu na wiek, płeć biologiczną i kulturową, orientację seksualną czy pochodzenie etniczne), jak również nakłady inwestycyjne na ograniczenie wpływu na środowisko.
Trudny pomiar efektów
Z kolei najrzadziej – jak wynika z ankiet – firmy koncentrują się na istotnych elementach zarządczych, bez których trudno mówić o całościowym i strategicznym zarządzaniu wpływem na pracowników i otoczenie. A jeszcze trudniej o pomiarze efektów, wpływu i wprowadzania efektywnych działań korygujących oraz przejrzystym komunikowaniu tego, co zrobili.
Relatywnie rzadko firmy skupiają się też na odpowiednim umocowaniu w strukturach organizacji osoby koordynującej działania CSR, jak również na opracowywaniu i realizacji strategii CSR lub zrównoważonego rozwoju jako niezależnych dokumentów lub części strategii biznesowych oraz na opracowaniu jakościowych sprawozdań z działań CSR opartych na rozpoznawalnych standardach i zewnętrznie weryfikowanych.
Ciekawym obszarem, w którym firmy (Złote i Srebrne Listki CSR) wskazywały podejmowanie działań, jest obszar odpowiedzialnego zarządzania w łańcuchu dostaw poprzez m.in. stawianie swoim partnerom biznesowym pozafinansowych wymagań dotyczących ich działalności, np. kwestii BHP czy ochrony środowiska. Zgodne jest to też z międzynarodowymi trendami, które pokazują, że firmy przenoszą swoją uwagę na partnerów biznesowych, z którymi współpracują, które np. zajmują się transportem czy produkcją. W sytuacji kiedy polskie firmy coraz częściej współpracują z wieloma partnerami biznesowymi w kraju i za granicą, ale też same wchodzą na rynki bardziej rozwinięte i wymagające, powinny lepiej zacząć rozumieć swój wpływ i odpowiedzialność za swoje działania.
Długookresowe cele
Patrząc na tegoroczne wyniki, trudno nie oprzeć się wrażeniu, że nastąpiła mała stabilizacja w działaniach podejmowanych przez największe polskie przedsiębiorstwa w obszarze społecznej odpowiedzialności. Doceniając ich dotychczasowe dokonania, wydaje się, że ciągle czekamy na to, że przekroczymy w Polsce masę krytyczną myślenia i działania na temat odpowiedzialności oraz wpływu firm na pracowników i otoczenie. Ale nie jako dodatkowy element działalności, lecz integralną część biznesu napędzającą innowacyjny rozwój, współdziałanie między organizacjami, jak również administracją publiczną. Jest do czego dążyć.
***
Kategorie nagród i kryteria ocen:
Złoty Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, dla których realizacja wytycznych zawartych w normie ISO 26000 jest kluczowym elementem strategicznych działań w biznesie. Przedsiębiorstwa te deklarują, że opracowały strategię CSR lub zrównoważonego rozwoju oraz działają na podstawie ustalonego w firmie kodeksu etyki. Dbają o ocenę i rozwój swoich pracowników, budują odpowiedzialne relacje z partnerami biznesowymi, stawiając im dodatkowe, pozafinansowe wymagania, oraz o relacje z klientami, a także ze społecznościami lokalnymi. O efektach swoich działań, których część jest weryfikowana przez zewnętrznych audytorów, informują cyklicznie w raportach dotyczących CSR.
Srebrny Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, które w swojej codziennej działalności operacyjnej deklarują uwzględnianie istotnych rozwiązań z normy ISO 26000.
Biały Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, które deklarują wdrażanie wybranych, ale istotnych rozwiązań rekomendowanych przez normę ISO 26000 dla efektywnego zarządzania wpływem organizacji, oraz ciągle doskonalą swoje działania w tym zakresie.
***
Złoty Listek CSR POLITYKI 2014 (kolejność firm alfabetyczna):
ABB Sp. z o.o.
CEMEX Polska
Danone Sp. z o.o.
Grupa Kapitałowa GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA
Grupa LOTOS SA
Grupa TAURON
Grupa Żywiec SA
ING Bank Śląski SA
Kompania Piwowarska SA
Mars Polska Sp. z o.o.
MONDELEZ POLSKA SA
Nestlé Polska SA
Orange Polska
Schenker Sp. z o.o. (DB Schenker Logistics)
***
Srebrny Listek CSR POLITYKI 2014 (kolejność firm alfabetyczna):
Antalis Poland
Bank Handlowy w Warszawie SA
Carlsberg Polska
Grupa ERGIS
Grupa Raben
Henkel Polska Sp. z o.o.
Imperial Tobacco Polska Manufacturing SA
Imperial Tobacco Polska SA
NUTRICIA Polska Sp. z o.o.
POLPHARMA SA
Polski Koncern Naftowy ORLEN SA
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA
Provident Polska
SOLARIS
T-Mobile Polska SA
Volvo Polska
Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA SA
***
Biały Listek CSR POLITYKI 2014 (kolejność firm alfabetyczna):
Atlas Sp. z o.o.
AUCHAN Polska
AVIVA Sp. z o.o.
Bank Millennium
BANK OCHRONY ŚRODOWISKA SA
Bank Pekao SA
Bank Spółdzielczy w Ostrowi Mazowieckiej
Bank Zachodni WBK SA
Barlinek SA
Capgemini Sp. z o.o.
Carrefour Polska
Comarch SA
Deutsche Bank Polska
ENERGA SA (podmiot dominujący w Grupie ENERGA)
GBS Bank (Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Barlinku)
GK Redan
Grupa GPEC
IKEA Retail Sp. z o.o.
Katowicki Holding Węglowy SA
KGHM Polska Miedź SA
Lubelski Węgiel BOGDANKA SA
NUTRICIA Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o.
Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA
Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA
PZU SA
SuperDrób Zakłady Drobiarsko-Mięsne SA
Tchibo Warszawa Sp. z o.o.
Tesco Polska Sp. z o.o.
Totalizator Sportowy Sp. z o.o.
TVN
Unilever Polska
UPC Polska Sp. z o.o.
Zakłady Mięsne SILESIA SA
Przypisy:
1. SustainAbility, GLOBESCAN (2012), Global Expert Perspectives on the State of Sustainable Development.
2. Badania oczekiwań interesariuszy opinii publicznej, pracowników przedsiębiorstw, przedstawicieli otoczenia biznesowego w ramach projektu „Koalicja na Rzecz Odpowiedzialnego Biznesu” realizowanych wspólnie przez Pracodawców RP oraz PwC w roku 2011.
3. Piętnaste badanie Global CEO Survey. Polska perspektywa. PwC 2013.