Litewska gorączka

Z afery wokół prezydenta Paksasa wynikają ważne przestrogi. Również dla nas.

Przeciw, a nawet za

Wydaje się, że Litwini podobnie jak Polacy ostatnio bardziej głosują „przeciw” niż „za”. I podobnie jak Polacy nie bardzo wiedzą, jakie są konstytucyjne uprawnienia wybieranych organów, zatem w kampaniach wyborczych śmiało można obiecywać to, czego spełnienie nie leży w kompetencji obiecującego. Właśnie tak było w ostatnich wyborach prezydenckich.

Jagiełło nie jest już zdrajcą

W  1930 r. odbył się na Litwie symboliczny sąd nad królem Jagiełłą. Oskarżono go o przyłączenie Litwy do Polski i  utratę Wilna. Społeczny oskarżyciel zażądał dla Jagiełły najwyższej kary i skreślenia go z historii Litwy. Jagielle przeciwstawiono postać Witolda jako bohaterskiego, pozytywnego władcy.

Polska–Litwa, życzenia w rocznicę

Głowy Lenina znad pieczarek

Viliumas Malinauskas, 50-latek z głową do interesów, były dyrektor kołchozu i mistrz zapasów, bogacz, wizjoner, miłośnik rzeźb socrealistycznych oraz pieczarek konserwowych, zrealizował pod Druskiennikami kolejną inicjatywę swego życia. Na bagnach w miasteczku Grutas, rejon orański, obok własnej fabryki przetwórczej i domu w stylu nowobogackim, wybudował prywatny park, który – kiedy zakończą się wszystkie budowlane roboty – będzie makabryczną repliką sowieckiego łagru.

Matecznik

Z pierwszego spotkania z teatralną Litwą przed czternastu laty pamiętam smutek i wstyd. Sala warszawskiego Dramatycznego była pusta; parter zajmowało kilkadziesiąt przypadkowych osób. Nic nie wiedziano o wileńskich gościach, nazwa ansamblu – Teatr Młodzieżowy – brzmiała odstręczająco, mało komu coś mówiło nazwisko Eimuntasa Nekrošiusa. Twórcy, którego zna dziś cała teatralna Europa, którego „Otello”, pokazany właśnie w Wilnie, otworzy najbliższe weneckie Biennale, jednego z gigantów teatru XX wieku.

Prognoza dla Polski

W czasie gdy Polacy byli pochłonięci wyborami prezydenckimi, na Litwie wybierano parlament. Na rezultaty wyborów do litewskiego sejmu warto zwrócić uwagę, bo dotąd prognozowały wyniki późniejszych o rok wyborów do Sejmu w Warszawie.

Polski wieniec

W Taboryszkach dogasa wściekły październik, palą się na żółto liście pod stopami,  już ani jednego na drzewach. Ma się do zimy, z pól zebrane. A tu dożynki. Ksiądz Józef Aszkiełewicz, zwany Mileńkim, zarządził, że mają być. Po raz pierwszy w Taboryszkach. Tylko jak dożynki mają wyglądać, skoro bez pierwszego sekretarza w rajkomie i dyplomu dla przodujących traktorzystów nigdy ich tu nie było od polskich czasów? Sam ksiądz dobrodziej nie wie.

Stał dwór szlachecki

Ziemia Nowogródzka, ów mityczny kraj lat dziecinnych Adama Mickiewicza, do którego tęsknił przez blisko ćwierć wieku na obcej ziemi, zainspirowała poetę do stworzenia dzieła idealizującego i chroniącego od zapomnienia odchodzący w przeszłość świat szlachecki. Tak powstał "Pan Tadeusz", którego filmowa adaptacja w reżyserii Andrzeja Wajdy wchodzi właśnie na ekrany. Zapewne niejednemu widzowi oglądającemu film nakręcony w dekoracjach zbudowanych pod koniec XX wieku przyjdzie do głowy pytanie: jak to wyglądało naprawdę?

Na granicy brak strażnicy

Spór o umieszczenie w puńskim Ośrodku Zdrowia siedziby pograniczników toczy się na kilku planach. Plan społeczny: do kogo należy przychodnia. Plan samorządowy: kto decyduje o sprawach gminy. Plan narodowościowy: czy Litwinom grozi polonizacja. A kiedy w obronie mniejszości litewskiej głos zabrał prezydent Aleksander Kwaśniewski, sprawa nabrała dodatkowego wymiaru - politycznego.