– Dla wielu firm działania w ramach społecznej odpowiedzialności są nieodłącznym elementem ich przedsięwzięć biznesowych. A jak do tych kwestii podchodzi branża mocnych alkoholi?
10 lat pracy i 20 różnorodnych, zrealizowanych programów i kampanii społecznych, które zmieniły na lepsze zachowania konsumpcyjne milionów Polaków! To dowód na to, że branża alkoholi mocnych postrzega swoją odpowiedzialność społeczną poważnie. Jest to integralna część strategii związku oraz strategii firm w nim zrzeszonych. To nie tylko okazyjne aktywności i pojedyncze kampanie, ale codzienne prowadzenie biznesu. Mamy bardzo dużą świadomość tego, że nasze wyroby należą do grupy produktów szczególnych, co nakłada na nas dużą odpowiedzialność związaną z dbałością o ich jakość, ale także o edukację na temat ich odpowiedzialnego spożycia. Od stuleci alkohol jest częścią międzynarodowej i polskiej tradycji i zdawać by się mogło, że ludzie już dawno powinni wiedzieć co oznacza termin odpowiedzialności w przypadku alkoholu – kiedy jest odpowiedni moment np. na wziesienie toastu a kiedy i w jakich sytuacjach po alkohol nie powinno się sięgać. Wydaje się to oczywiste, tak jednak nie jest. Wchodzące w dorosłość kolejne pokolenia trzeba ciągle edukować, przekazywać im wiedzę o tym, kto może pić i w jakich ilościach, a kto bezwzględnie powinien powstrzymać się od konsumpcji. Dotyczy to przede wszystkim osób niepełnoletnich, kobiet w ciąży, czy kierowców.
– Chyba najbardziej znaną waszą akcją są działania pod hasłem: „Piłeś, nie jedź!”
– Akcję: „Piłeś nie jedź” rozpoczęliśmy ponad 10 lat temu. Przy dużym wsparciu policji i działaniach informacyjnych na temat skutków prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu udało się zmienić podejście społeczeństwa, które przestało tolerować osoby wsiadające po imprezie za kierownicę auta. Jesteśmy dumni z tego, że mogliśmy przyczynić się do realnych zmian w społeczeństwie i wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa - z danych Komendy Głównej wynika również, że przez ostatnie 10 lat liczba wypadków spowodowanych przez pijanych kierowców spadła w Polsce o połowę. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że dopóki w Polsce ludzie będą wsiadać pod wpływem alkoholu za kierownicę takie i podobne akcje edukacyjne powinny być realizowane. Prowadząc działania społeczne kierujemy je tekże do innych grup -jedną z nich są kobiety w ciąży, do których docieramy z przekazem „Lepszy start dla Twojego dziecka”, o tym jak groźne jest picie alkoholu dla ich nienarodzonych dzieci. Dzisiaj to stwierdzenie wydaje nam się oczywiste, ale pamiętajmy, że jeszcze osiem – dziesięć lat temu lekarz ginekolog potrafił powiedzieć kobiecie w ciąży, że kieliszek wina jej nie zaszkodzi... Chcieliśmy temu przeciwdziałać. Dlatego w ramach naszej kampanii podjęliśmy współpracę ze środowiskiem medycznym, z Towarzystwem Ginekologów i Położnych. I znowu – dobrze poprowadzona, wsparta przez ekspertów i skierowana do najbardziej zainteresowanej grupy kampania społeczna przyniosła oczekiwane efekty. Między innymi dzięki temu liczba kobiet, które przyznają się do picia alkoholu w czasie ciąży spadła w ciągu 10 lat z 14 proc. do 6 proc.
Podałam przykłady jedynie dwóch spośród wielu prowadzonych przez nas kampanii, jednak warto powiedzieć, że społeczna odpowiedzialność firm ma zasięg dużo bardziej kompleksowy. To nie tylko kampanie prowadzone przez związek branżowy ale i codzienna praca tysięcy ludzi zatrudnionych w firmach będących członkami Związku Producentów Polski Przemysł Spirytusowy - odpowiedzialna dystrybucja, sprzedaż, kodeks etyczny branży, który wszyscy stosujemy, to w jaki sposób pokazujemy nasze produkty w punktach sprzedaży, jak edukujemy barmanów i sprzedawców w sklepach.
Warto wreszcie wspomnieć o przekazywaniu społeczeństwu ogólnej wiedzy o alkoholu. Edukujemy jak powstają poszczególne rodzaje alkoholu, o kulturze i tradycji ich tworzenia, ale i o właściwościach chemicznych alkoholu etylowego – jak oddziałuje on na organizm, co się dzieje, gdy go nadużywamy i co w praktyce oznacza odpowiedzialna konsumpcja. Co bardzo ważne mówimy też, że we wszystkich napojach alkoholowych zawarty jest ten sam alkohol etylowy. Niezależnie co pijemy musimy wiedzieć ile tego czystego alkoholu wypijamy. Można wypić jednego drinka i dostarczyć do organizmu mniej czystego alkoholu, niż pijąc kilka kufli piwa czy butelkę wina. O tym właśnie m.in. mówi nasza najbardziej kompleksowa kampania: „Alkohol. Zawsze odpowiedzialnie”.
– Celem waszych akcji jest odpowiedzialna, świadoma konsumpcja, czyli w efekcie by ludzie pili mniej, a przecież producentom alkoholi powinno zależeć na zwiększaniu sprzedaży. Czy to nie stoi w sprzeczności?
– Bardzo lubię to pytanie, często je słyszę! Wbrew pozorom, takie postępowanie jest biznesowo uzasadnione. Spójrzmy na to od czysto biznesowej strony - reprezentowane przez nasz związek branżowy firmy sprzedają marki z kilkudziesięcioletnią, a często i wielowiekową tradycją, nie prowadzą więc jedynie biznesu krótkoterminowego, patrzą w perspektywie długoterminowej. Nam zależy więc na budowaniu długotrwałych, dobrych relacji z konsumentami, bo chcemy nasz biznes rozwijać przez wiele kolejnych lat. Celem nie jest wyłącznie zwiększanie sprzedaży, ale jej premiumizacja i łączenie jej z odpowiedzialną konsumpcją. Dlatego też edukujemy społeczeństwo, chcemy by ludzie potrafili samodzielnie podejmować odpowiedzialne decyzje i wiedzieli kiedy i w jakich okolicznościach warto delektować się doskonałym drinkiem, a kiedy nie powinno się po niego sięgać. Takie długofalowe działania przynoszą efekty. Są skuteczniejsze niż jakiekolwiek restrykcje, administracyjne zakazy, czy nakazy. Dobrze wyedukowany konsument sam będzie wiedział jaką powinien podjąć decyzję. Mówimy ludziom, żeby pili mniej, ale sięgali po lepszej jakości produkty. A w szczególności by nie sięgali po wyroby z nieznanych źródeł, z nielegalnych produkcji.
– Taka nielegalna produkcja to dla branży duży problem?
– Dla każdego legalnie działającego biznesu to duże utrudnienie, gdy nieuczciwa, nielegalna konkurencja gra wedle zasad, z którymi fundamentalnie się nie zgadzamy. A w przypadku branży spożywczej do jakiej zalicza się alkohol, to także wyjątkowo poważne zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Pamiętajmy, że kupowanie alkoholu na bazarach, od przypadkowych handlarzy, niewiadomego pochodzenia, podrabianego i bez kontrolowanej jakości, jest ryzykowne i bardzo niebezpieczne. Kilka lat temu w Czechach, gdy na rynek trafił podrobiony alkohol z toksycznym metanolem zmarło aż 40 osób! Ludzie często nie zdają sobie sprawy jak ryzykują, by tylko „zaoszczędzić”. Dlatego trzeba im o tym mówić. Ale nie tylko konsumentom. Warto też pokazywać decydentom, jak ich decyzje i wprowadzane regulacje przekładają się na sytuację na rynku i na zwiększoną aktywność szarej strefy. Przykładowo wzrost podatku akcyzowego powoduje wzrost cen produktów i niestety część konsumentów w poszukiwaniu tańszych produktów dokonuje zakupów z nielegalnych źródeł, narażając się na poważne konsekwencje. Dla nas jako producentów, to niezwykle ważne, by uświadamiać zarówno konsumentom, by nie ryzykowali kupna alkoholu niewiadomego pochodzenia, jak i decydentom, by brali pod uwagę wpływ swoich decyzji na rozwój szarej strefy.
–Jakie są efekty akcji społecznych związku?
– Celem naszych działań jest dotarcie z odpowiednim przekazem do jak największej grupy osób: konsumentów, sprzedawców, decydentów, lekarzy. Ale śledzenie efektów kampanii jest wyjątkowo trudne w przypadku wszystkich akcji społecznych. Cieszy nas, kiedy do akcji dołączają inne organizacje społeczne czy instytucje publiczne. Sami zrobilibyśmy znacznie mniej, niż we współpracy z innymi. Ale nasz dialog z decydentami bywa trudny. Często spotykamy się z zarzutami, że nasza edukacja nie działa, że lepiej wprowadzić ustawowe zakazy, zmiany w warunkach funkcjonowania firm i to rozwiąże wszystkie problemy. Ciężko jest nam z tym dyskutować, bo te rezultaty – efekty działań edukacyjnych widać dopiero w długim horyzoncie czasowym. One są trudno mierzalne w krótkich okresach ale z pewnością przynoszą trwalsze efekty.
Oczywiście zdajemy sobie także sprawę dlaczego różnimy się w naszym podejściu do edukacji społecznej z ustawodawcą. Z punktu widzenia ustawodawcy kolejna restrykcja, zakaz, obostrzenie rozwiążą problem. Niestety tak nie jest. Jak pokazują przykłady historyczne, jak i z innych państw wprowadzane restrykcje nie wpływają na zmniejszenie ryzykownego picia alkoholu. I odwrotnie - liberalizacja zasad nie zwiększa nieodpowiedzialnej konsumpcji Wdrażanie kompleksowych programów edukacyjno-prewencyjnych, które uwzględniają ważne problemy społeczne, we współpracy z różnymi organizacjami i instytucjami państwowymi, może przynieść doskonałe rezultaty. Wiemy z doświadczenia, że najlepsze programy społeczne powstają wtedy, kiedy przedsiębiorcy siadają do wspólnego stołu z przedstawicielami instytucji państwowych, organizacji pozarządowych i razem ustalają co można byłoby zrobić, żeby sytuację poprawić. I tak przykładowo - sektor prywatny wskazuje na to, co może zrobić u siebie np. jaką może zastosować komunikację na produktach lub na półkach sklepowych, detaliści – jak lepiej monitorować sprzedaż, by alkohol nie trafiał do osób nieletnich. A instytucje publiczne - w jaki sposób i jakie programy edukacyjne wprowadzić do szkół, żeby lepiej edukować młodzież, by nie sięgała po alkohol. Na świecie wiele podobnych rozwiązań jest już sprawdzonych. Nie warto wyważać otwartych drzwi, tylko skorzystać z dobrych przykładów. Wspólny dialog jest niezbędny, ponieważ długotrwałe, odpowiedzialne zachowania społeczne można wykształcić tylko poprzez współpracę i edukację a nie restrykcje.