Świat

Szantaż zbożowy Putina. Czas gra na jego korzyść

Rosja i Ukraina to dwaj najwięksi eksporterzy zboża do Egiptu. Na zdjęciu Banha, 16 maja 2022 r. Rosja i Ukraina to dwaj najwięksi eksporterzy zboża do Egiptu. Na zdjęciu Banha, 16 maja 2022 r. Ahmed Gomaa / Xinhua News Agency / Forum
Putinowska Rosja próbuje szantażu żywnościowego. Kartą przetargową jest zboże: ok. 22 mln ton, które utknęły w ukraińskich elewatorach i magazynach. Co z nimi zrobić?

Różne państwa potrzebują różnych zbóż w rozmaitych proporcjach, ale mniej więcej 22 mln ton samej pszenicy potrzebuje na rok ponad 100-milionowy Egipt, 2,2 mln ton kukurydzy rocznie to potrzeby 15-milionowego Zimbabwe. I tak dalej. Jest też tak, że już niewielkie niedobory jakiegoś rodzaju żywności wywołują nieproporcjonalnie duże zaburzenia, np. drożyznę, i dezorganizują zaopatrzenie. Od początku roku, m.in. za sprawą pocovidowej inflacji, wojny i towarzyszących jej kryzysów, ceny pszenicy poszły w górę o prawie połowę, a kukurydzy o ponad jedną czwartą.

Uwięzione ukraińskie zboże

Przez wojnę wiemy też, jak poważnym dostawcą żywności była Ukraina. Pozostawała numerem 1 wśród eksporterów oleju słonecznikowego, 4 w przypadku kukurydzy, 5 w handlu pszenicą. Odpowiadała za 14 proc. globalnego eksportu kukurydzy, 10 proc. pszenicy i połowę oleju ze słonecznika. W Afryce młynarzom już brakuje pszenicy i szuka się tańszych zamienników dla podstawowych zbóż, a David Beasley, szef Światowego Programu Żywnościowego ONZ, szacuje, że wojna w najbliższych miesiącach wpłynie negatywnie na bezpieczeństwo żywnościowe 300 mln osób.

Zresztą to właśnie Ukraina dostarcza połowę pszenicy dystrybuowanej przez Światowy Program Żywnościowy, agendę mającą łagodzić skutki niedożywienia i głodu. Dotąd 98 proc. zbóż eksportowano morzem. Teraz słanie wszelkich produktów rolnych za granicę jest albo bardzo trudne, albo niemożliwe wobec blokady ukraińskich portów i całej północnej części Morza Czarnego przez Rosję. Statki nie dopłyną do nabrzeży, zaminowana jest też jakaś część prowadzących do nich tras.

Putin o rozłożenie min i przetrzymywanie zboża oskarża samych Ukraińców, mówił o tym w rozmowie telefonicznej premierowi Włoch Mario Draghiemu, który przejęty rozmiarem nadchodzących problemów, zwłaszcza w Afryce, namawiał rosyjskiego prezydenta do otwarcia portów. Wiceminister MSZ Rosji Andriej Rudenko z grubsza naszkicował plan, w którym Rosja gotowa jest otworzyć korytarz humanitarny dla statków. Co warte są takie korytarze, było widać na lądzie przy ewakuacji ludności cywilnej z obleganych miast, m.in. Mariupola, gdy dochodziło do częstszych ostrzałów ratowanych osób. Rosja jest gotowa otworzyć drogę do portów, ale w zamian oczekuje zniesienia sankcji na jej eksport i transakcje finansowe.

Czytaj też: Miliard ludzi na świecie głoduje. Dlaczego?

Czas gra na korzyść Moskwy

Tymczasem prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski nalega, by nie wchodzić w żadne z konszachty z Putinem, a jednocześnie wzywa świat do otwarcia dróg do portów. Wiadomo, że Rosja kradnie zboże i nim handluje. Między innymi firma Maxar regularnie dostarcza porcje zdjęć satelitarnych z rosyjskimi statkami, które na Krymie ładują zboże – możliwe, że skradzione Ukraińcom – i transportują je na Morze Śródziemne, gdzie zawijają do portów w Syrii i Libanie. Z kolei gen. Christopher Cavoli, nowy dowódca natowskich sił w Europie, nie wykluczał w Kongresie, że Ameryka może będzie musiała w jakimś zakresie wziąć udział w interwencji mającej zapobiec dalszej destabilizacji rynków żywności. Na obecnych perturbacjach korzystają bowiem grupy terrorystyczne, w tym Boko Haram, Al-Szabab i Państwo Islamskie, silne m.in. w Sahelu, strefie na południe od Sahary.

Na rosyjską pozycję negocjacyjną pracuje uciekający czas, za chwilę ruszą nowe żniwa. Rosja okupuje jedną piątą terytorium kraju, ale w innych regionach uda się sporo zebrać. Plony będą oczywiście znacznie mniejsze niż zazwyczaj, ale ziarno i tak trzeba gdzieś magazynować, a zboża, warzywa i inne produkty rolne przeznaczone na eksport trzeba wysłać. I znów – nie ma miejsca w elewatorach i magazynach na nowe zbiory i przyszłe zasiewy.

Czytaj też: Brazylia, kraj pogrążony w mroku. Nowa bieda i stary głód

Marchewka dla Putina

Robi się z tego trudne zadanie z etyki. Sekretarz generalny ONZ António Guterres mówi w duchu kompromisu, że świat mimo wszystko potrzebuje ukraińskiej i rosyjskiej żywności, a także – to marchewka dla Putina – objętych embargiem rosyjskich i białoruskich nawozów (horrendalnie drogich ze względu na ilości energii, też drożejącej, potrzebnej do ich wyprodukowania), bez nich nie uniknie poważnego kryzysu. Alternatywne szlaki lądem, w tym przez Polskę i dalej np. do portów niemieckich i rumuńskiego portu w Konstancy, to za mało.

Guterres uzasadnienie widzi w powadze sytuacji. W 2019 r. poważnymi brakami żywności dotkniętych było 135 mln osób, teraz to 276 mln. Dwukrotny wzrost to skutek pandemii, drożyzny, susz i deszczów padających w nieodpowiednich momentach w regionach ważnych dla globalnej produkcji żywności. Wojna w Ukrainie jest katalizatorem wszystkich tych procesów. Grozi też tym, że kryzys będzie się ciągnął, a ci, którzy są niedożywieni, w przyszłości staną na granicy głodu. Dziś faktycznie głoduje koło pół miliona osób, pięć razy więcej niż w 2016 r.

Solska: Coraz drożej na polskim talerzu. Putinflacja dopiero się zaczyna

Więcej na ten temat
Reklama

Warte przeczytania

Czytaj także

null
Kultura

Czytamy i oceniamy nowego Wiedźmina. A Sapkowski pióra nie odkłada. „Pisanie trwa nieprzerwanie”

Andrzej Sapkowski nie odkładał pióra i po dekadzie wydawniczego milczenia publikuje nową powieść o wiedźminie Geralcie. Zapowiada też, że „Rozdroże kruków” to nie jest jego ostatnie słowo.

Marcin Zwierzchowski
26.11.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną