Spis z natury

„Poznaj swój kraj” – hasło to zrobiło zawrotną karierę w Polsce tuż przed I wojną światową. Autorzy przewodników turystycznych, wspierani przez towarzystwa krajoznawcze, kreślili wizję nowej Rzeczpospolitej od Spisza i Śląska Cieszyńskiego po Kaszuby, Warmię i Mazury oraz od Dolnego Śląska i Wielkopolski po Litwę, Wołyń i Ukrainę.

Na progu kolaboracji

Z hitlerowskim okupantem próbowały współpracować organizacje polityczne i konspiracyjne, próbowali pojedynczy ludzie. Poza nielicznymi przypadkami nie było jednak w Polsce współpracy zbrojnej z III Rzeszą. Tym ciekawsze są te nieliczne przypadki.

Książę Prymas zwąchał linę

Temat agentów w Kościele towarzyszy nam od pewnego czasu, jest więc okazja, aby przypomnieć osiemnastowieczne problemy w tej materii. Dodatkowym impulsem jest książka Jarosława Marka Rymkiewicza „Wieszanie”, opowiadająca o insurekcyjnej Warszawie 1794 r.

Aeroplany z motorami

Nie każdym takim narodzinom patronował prezydent Rzeczpospolitej, nie z każdym nowym przedsiębiorstwem wiązano tak wielkie nadzieje, nie każdemu pisane było odegranie tak wielkiej roli – i tak szybkie jej zapomnienie.

Zabytkowicze i awangardziści

60 lat temu Sejm uchwalił ustawę o odbudowie Warszawy ze zniszczeń wojennych. Dzieło to miało być jak murarz z plakatu: budzący zaufanie, dumny, potężną dłonią układający rekordowe warstwy cegieł. Jednak na drugim planie, wśród dźwigów i ruin, w biurach architektów, w gabinetach politycznych Warszawy i Moskwy, właśnie rodziła się wizja socjalistycznego miasta przyszłości.

Imperator Muhammad Ali

Urodził się w tym samym roku co Bonaparte. Zbudował egipską potęgę po napoleońskiej rejteradzie z Orientu. Napoleon wszystko stracił, on zaś przekazał gruntownie zreformowane państwo swym potomkom.

Szablą i kluczem francuskim

W tym sezonie politycznym nosi się Polskę. Opluwający się nawzajem koalicjanci zapewniają, że jeśli pozostaną w rządzie, to nie dla siebie bynajmniej, lecz dla ojczyzny. Jednocześnie mamy miesiąc rocznic i raz po raz podnosi się okrzyk Polska! Polska! Aż chciałoby się postawić naiwne pytanie Panny Młodej z „Wesela”: „A kaz tyz ta Polska?”.

Buntownik z przypadku

Gdyby Bohdan Chmielnicki – hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczpospolitej, bohater narodowy Ukrainy – rozstał się z życiem dziesięć lat wcześniej, zostałby przez dziejopisów niepodległej Ukrainy uznany za kolaboranta, wysługującego się polskim panom.

Puszczańskie cnoty

Latem 1907 r. angielski pułkownik Robert Baden-Powell zorganizował pierwszy obóz skautowski. Na wyspie Brownsea dwudziestu chłopców praktykowało lato leśnych ludzi, sposobiło do walki i – choć w połowie pochodziło z biedoty – uczyło się kodeksu angielskiego dżentelmena.

Dzień dobry i good bye, NRD

Berlińska wystawa miała opowiedzieć o życiu partyjnym i codziennym komunistycznej NRD. Czegoś na niej jednak brakuje.