– 1 września 1999 po raz pierwszy spotkaliśmy się o 4:45 na Westerplatte w towarzystwie harcerek i harcerzy z ZHP – mówi prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. – Tak rozpoczęła się piękna, kontynuowana do dziś tradycja godnego czczenia bohaterskiej walki polskiego żołnierza w towarzystwie harcerskiej młodzieży. Z obchodów na Westerplatte uczyniliśmy wydarzenie o randze światowej – przypomina prezydent.
Od niemal dwudziestu lat na Westerplatte – gdańskim półwyspie, położonym przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej – każdego 1 września o 4:45 odbywają się uroczystości upamiętnienia kolejnych rocznic wybuchu II wojny światowej. To tu rozpoczął się najkrwawszy konflikt w dziejach XX wieku.
Z roku na rok obchody zostają wzbogacone o nowe elementy. W tym roku po raz pierwszy w trakcie uroczystości zostanie odczytane przesłanie od harcerzy, a także zostanie odmówiona modlitwa międzywyznaniowa. Do jej odczytania zaproszono duchownych wyznania rzymsko- i greckokatolickiego, prawosławnego, a także przedstawicieli kościoła ewangelicko-augsburskiego i gminy wyznaniowej żydowskiej.
Napięte rozmowy
Ustalenia związane ze scenariuszem obchodów od ubiegłego roku przebiegają w napiętej atmosferze. Głównym punktem zapalnym było włączenie wątku smoleńskiego do Apelu Pamięci. W zeszłym roku ówcześni przedstawiciele MON-u, łamiąc powzięte wcześniej ustalenia, nie dopuścili do odczytania Apelu Pamięci przez harcerza. Ten wątek oraz kwestia zaproszenia wojska na obchody były również poruszane w tym roku. Ostatecznie impas przełamało zaproszenie wystosowane przez prezydenta Adamowicza dołączone do życzeń z okazji Święta Wojska Polskiego, skierowane do ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka.
– Westerplatte nigdy nie było i nie powinno nigdy być miejscem politycznego sporu. W tym duchu wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej wypracowaliśmy kompromisowy scenariusz – mówi Adamowicz. – Jestem zadowolony z tych rozwiązań, ponieważ istotną rolę w tych uroczystościach odegrają harcerze, którzy odczytają swoje przesłanie, a także wspólnie z żołnierzami będą odpowiadać na wezwania Apelu Pamięci. Jest to nawiązanie do początków obchodów Westerplatte, swoista klamra w historii. Pragniemy, aby obok kombatantów walki o niepodległą Polskę, to właśnie przedstawiciele młodego pokolenia zaczęli odgrywać znaczącą rolę w trakcie uroczystości rocznicowych. Żeby przejmowali zobowiązanie uczczenia bohaterska wcześniejszych pokoleń na przyszłe lata.
Od 4:10 na Westerplatte wprowadzona zostanie wojskowa asysta honorowa. Punktualnie o 4:45 zostaną włączone syreny alarmowe, rozpoczynające oficjalną część obchodów. Następnie głos zabiorą Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz oraz przedstawiciele władz państwowych. Po przemowach harcerz odczyta przesłanie Westerplatte. Kolejnym punktem będzie odczytanie wspomnianego Apelu Pamięci, które zostanie zakończone salwą honorową. Orkiestra Reprezentacyjna Marynarki Wojennej odegra Hymn do Bałtyku i Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego, po czym dowódca uroczyście złoży meldunek o zakończeniu pierwszej części uroczystości. W drugiej części obchodów zgromadzeni goście będą składali wiązanki pod pomnikiem Obrońców Wybrzeża. Po zakończeniu części oficjalnej zapraszamy uczestników uroczystości na tradycyjną polską grochówkę serwowaną z oryginalnej przedwojennej kuchni polowej.
Cały dzień uroczystości
1 września zostanie oddany hołd nie tylko żołnierzom poległym na Westerplatte, ale i ofiarom polonii gdańskiej oraz obrońcom Poczty Polskiej. Tragedia pierwszych dni września 1939 r. nieodłącznie wiąże się z budynkiem Victoriaschule, obecnie będącego siedzibą Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. O godz. 10:00 u stóp tablicy przy ul. Kładki 24 odbędzie się kolejny punkt upamiętnienia uroczystości. Natomiast o godzinie 12:00 pod Pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej odbędzie się uroczysta msza św. w intencji Poległych Pocztowców oraz złożenie wieńców u stóp Pomnika.
W weekend „Spotkanie z historią”
1 i 2 września 2018 r. Wartownia nr 1 na Westerplatte i inne obiekty staną się bohaterami „Spotkania z Historią”. Podczas dwóch dni odbędzie się szereg pokazów pirotechniczno-rekonstruktorskich nawiązujących do obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Na półwyspie będzie można zobaczyć także zabytkowy sprzęt wojskowy używany przez Polaków walczących na frontach w 1939-1945 r.
Widzowie zobaczą cztery duże pokazy pirotechniczno-rekonstrukcyjne nawiązujące do obrony półwyspu przed niemiecką agresją w dniach 1-7 września 1939 r., a także szereg mniejszych scenek na terenie całego Westerplatte. Udział w wydarzeniu weźmie ok. 100 rekonstruktorów z całego kraju zrzeszonych w kilku grupach rekonstrukcyjnych.
Pierwszy dzień „Westerplatte – Spotkanie z historią” rozpocznie o godzinie 10:00 apelem rekonstruktorów przy Cmentarzyku Obrońców Westerplatte. O godzinie 12:00 i 19:00 odbędą się dwa z czterech głównych pokazów. W południe rekonstruktorzy zainscenizują potyczkę przy Wartowni nr 1, a wieczorem zgromadzeni widzowie będą mogli zobaczyć bombardowanie ruin Nowych Koszar.
2 września odbędą się dwa pozostałe główne pokazy. Głównym bohaterem pierwszej inscenizacji, która odbędzie się o godz. 12:00, będzie placówka „Fort”. Jej obrońcy będą odpierać niemiecki atak wzdłuż plaży. O godz. 16:00 rekonstruktorzy przeniosą się pod Wartownię nr 1.
Podczas dwóch dni będzie można zobaczyć mniejsze inscenizacje rekonstruktorów na terenie całego półwyspu. odbyć przejażdżkę drezyną, skosztować tradycyjnej, wojskowej kuchni przygotowanej według dawnych przepisów, a także nieodpłatnie zwiedzić Wartownię nr 1, będącą oddziałem Muzeum Gdańska.
Przed 80. rocznicą
Tegoroczne obchody są próbą generalną przed 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej, którą Gdańsk zamierza uczcić szczególnie uroczyście. Podobnie jak w 2009 roku, na 70. rocznicę, do wzięcia udziału w obchodach zostaną zaproszeni premierzy i prezydenci wielu krajów Europy i świata. Gdańsk w kwietniu zwrócił się do marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z prośbą o ustanowienie roku 2019 Rokiem Pamięci Ofiar II Wojny Światowej. O objęcie patronatem honorowym nad przyszłorocznymi obchodami miasto zwróciło się do Prezydenta Polski. Przedstawiciele miasta dodatkowo zwrócili się do władz państwowych z apelem o wsparcie działań związanych ze wspólnymi, międzynarodowymi obchodami 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej właśnie na Westerplatte.
Materiał powstał we współpracy z Miastem Gdańsk, partnerem sekcji Twoje miasto.
Czytaj więcej na: gdansk.pl/westerplatte