Nauka

Katowice oficjalnie Europejskim Miastem Nauki 2024

Katowice oficjalnie Europejskim Miastem Nauki 2024 Katowice oficjalnie Europejskim Miastem Nauki 2024 Uniwersytet Śląski
Starania Katowic o przyznanie tytułu Europejskiego Stolicy Kultury w 2016 roku przyniosły zmianę myślenia o stolicy województwa śląskiego.

Niektórym w głowach nie mieściło się nazywanie poprzemysłowego miasta mianem „Miasta ogrodów”. Inni zwracali uwagę na liczne instytucje kultury i ważne wydarzenia, które do dziś przyciągają do Katowic tysiące fanów muzyki, designu i sztuk wizualnych. Chociaż stolica jedynej w kraju metropolii nie została ESK2016 (tytuł powędrował do Wrocławia), to ważną pozostałością po tamtych staraniach, które zmobilizowały do działania nie tylko władze, ale co nie tak częste, także mieszkańców, jest dzisiejsza strefa kultury z siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Muzeum Śląskiego. Teraz kolej na drugą odsłonę modernizacji Katowic, odsłonę której motorem napędowym jest nauka. Kilka dni temu w holenderskiej Lejdzie, Europejskim Mieście Nauki 2022 podczas ceremonii zamknięcia konferencji EuroScience Open Forum (ESOF) oficjalnie przekazano Katowicom tytuł EMN na rok 2024.

O sukcesie Katowic po raz pierwszy dowiedzieliśmy się w grudniu 2021 r., kiedy informację tę oficjalnie przekazał prof. Michael Matlosz, przewodniczący EuroScience (ES). Ta działająca od 1997 roku organizacja pozarządowa skupia naukowców, popularyzatorów nauki, przedstawicieli uczelni, a także biznesu i przemysłu. ES jest również uznawana przez Komisję Europejską i współpracuje z nią przy licznych projektach – do tej pory odpowiedzialna była między innymi za współtworzenie Europejskiej Karty i Kodeksu Badań Naukowych, Europejskiej Rady Badań Naukowych, a także za kształt budżetu UE na lata 2014-2020 i 2021 - 2027 w zakresie nakładów na naukę. Tytuł EMN przyznawany jest co dwa lata od 2004 r. Do tej pory zaszczytu tego doświadczyły takie miasta jak Sztokholm, Barcelona, Dublin, Kopenhaga czy Manchester. Katowice zostały nie tylko pierwszym polskim miastem wyróżnionym przez EuroScience, ale także pierwszym w Europie Środkowo-Wschodniej.

Od lewej na zdjęciu: burmistrz Lejdy Henri Lenferink, przewodniczący EuroScience prof. Michael Matlosz oraz prezydent Katowic Marcin Krupa.Uniwersytet ŚląskiOd lewej na zdjęciu: burmistrz Lejdy Henri Lenferink, przewodniczący EuroScience prof. Michael Matlosz oraz prezydent Katowic Marcin Krupa.

– Katowice stają się nieformalną stolicą nauki europejskiej. Uzyskaliśmy prawo organizacji europejskich igrzysk naukowych, z tym że będą one trwały cały 2024 rok. Poprzez rozwój uczelni w regionie nauka i edukacja zaawansowana mogą stać nowym, unikatowym przemysłem Śląska – mówi prof. Ryszard Koziołek, Rektor Uniwersytetu Śląskiego. Mówienie w tym wypadku o nowym przemyśle nie wydaje się przesadzone – w Katowicach funkcjonuje obecnie 7 publicznych uczelni, które nawiązały ze sobą współpracę powołując do życia Konsorcjum Naukowe Katowice. To właśnie na bazie ich starań oraz przy wsparciu władz miasta udało się przekonać ES, że warto zwrócić uwagę na polską naukę. Najpierw była wizyta przedstawicieli EuroScience podczas 5. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE, który odbył się po półtorarocznej przerwie spowodowanej pandemią. Wydarzenie, które jest największym w Polsce festiwalem nauki (5 edycji przyciągnęło blisko pół miliona odbiorców) organizują od kilku lat uczelnie z Katowic wspólnie z trzema szkołami wyższymi z Częstochowy i Bielska-Białej. ŚFN był wielokrotnie nagradzany m.in. tytułem Złotej Róży EUPRIO (European Association of Communication Professionals in Higher Education) czy przyznawanym przez PAP tytułem Popularyzatora Roku 2020 (w kategorii zespół). - Przyznając tytuł Katowicom, wiedzieliśmy, że to miasto, które podoła zadaniu - mówił w Lejdzie prof. Matlosz. Przewodniczący EuroScience wielokrotnie podkreślał także, że tytuł EMN nie odnosi się do zasług i dotychczasowych osiągnięć. ES stara się wybierać miasta, które mają przed sobą liczne zadania, a których realizacja ma przynieść im rozwój dzięki nauce. Katowice zaprezentowały spójny projekt działań, które w 2024 osiągną punkt kulminacyjny w postaci licznych wydarzeń. - Ważne jest także to, że chcemy aby to wszystko nie skończyło się tylko na 2024 roku. Mamy plany, które sięgają dużo dalej - podkreśla prof. Koziołek.

Droga do tytułu EMN rozpoczęła się bardzo skromnie - od rozważań nad możliwością zmian w przestrzeni publicznej Uniwersytetu Śląskiego. Próba zaprojektowania użytecznej przestrzeni zielonej, która spełniałaby potrzeby studentów, doktorantów, naukowców, a także mieszkańców miasta, w pobliżu nowej siedziby Wydziału Humanistycznego UŚ doprowadziła do spotkania grupy architektów, urbanistów, specjalistów od komunikacji naukowej, ale także katowiczan, którzy bardzo często są również pracownikami uczelni i mają sporo do powiedzenia o życiu w centrum dużego miasta. Kolejnym krokiem było baczniejsze zwrócenie uwagi na płynącą przez serce Katowic rzekę. Tak! W Katowicach płynie rzeka-nie rzeka. Rawa, znana głównie z nazwy festiwalu bluesowego, dziś oficjalnie nie jest już rzeką. Zabudowana betonowymi murami, częściowo schowana pod płytą katowickiego Rynku, przypomina o sobie głównie podczas ulewnych deszczy. Specjaliści od hydrologii mówią o takich rzekach-nie rzekach: “cieki wodne”. Organizacja plenerowej piątej edycji ŚFN, którego kręgosłupem stała się Rawa przyniosła dwa ważne spostrzeżenia. Po pierwsze - katowickie uczelnie rozsiadły się po obu stronach Rawy, a ich bliskość powinna odzwierciedlać się nie tylko w kontynuowaniu dotychczasowej współpracy, ale także w coraz bliższym fizycznym połączeniu. Po drugie - stan Rawy wymaga podjęcia działań. Zacznijmy od rozwinięcia drugiego spostrzeżenia.

Na scenie stoją od lewej: championi Europejskiego Miasta Nauki 2024 – dr Anna Budzanowska i rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek; a także rektorzy – Uniwersytetu Ekonomicznego prof. dr hab. inż. Celina Olszak, Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach prof. dr hab. Władysław Szymański, Akademii Sztuk Pięknych prof. Grzegorz Hańderek, Akademii Wychowania Fizycznego prof. dr hab. Grzegorz Juras, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański, prorektor Politechniki Śląskiej dr hab. inż. Tomasz Trawiński, prof. PŚl.Uniwersytet ŚląskiNa scenie stoją od lewej: championi Europejskiego Miasta Nauki 2024 – dr Anna Budzanowska i rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek; a także rektorzy – Uniwersytetu Ekonomicznego prof. dr hab. inż. Celina Olszak, Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach prof. dr hab. Władysław Szymański, Akademii Sztuk Pięknych prof. Grzegorz Hańderek, Akademii Wychowania Fizycznego prof. dr hab. Grzegorz Juras, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański, prorektor Politechniki Śląskiej dr hab. inż. Tomasz Trawiński, prof. PŚl.

Pierwsze laboratorium naukowe na Śląsku powstało naturalnie i związane było z przemianą materii zielonej w węgiel. W XVIII w. człowiek eksploatujący te złoża dokonał rewolucji przemysłowej łącząc energię węgla, technologię maszyn i pracę człowieka w jedność, która na zawsze zmieniła świat. Nauka stosowana miała wpływ na rozwój miast. Śląsk, poprzez bogactwo naturalne i pracowitość jego mieszkańców był znaczącym silnikiem gospodarczym, jednak koszty ekologiczne, społeczne i ekonomiczne, jakie poniósł w związku z tym region były ogromne. Środowisko akademickie postrzega Rawę jako symbol odpowiedzialności nauki wobec mieszkańców - ma ona stać się powodem zaangażowania ośrodków naukowych w poprawę jakości życia. Dzięki nauce i architekturze można dać Rawie, której kopalnie sto lat temu odebrały wody, nowe życie, zapewniając jednocześnie mieszkańcom niezwykłe miejsce na mapie Katowic. Śląscy akademicy wychodzą z założenia, że jako naukowcy są zobowiązani do naprawy szkód wyrządzonych przez nowoczesny przemysł ludziom i naturze. Takie właśnie zamknięcie kręgu. od zielonej natury przez czerń węgla, który również będąc częścią natury, w rękach człowieka przyczynił się do jej zniszczenia, aż do zielonego Śląska, jest jednym z zadań stojących przez konsorcjum uczelni i miasta.

Realizacja tego planu będzie możliwa dzięki stworzeniu dla katowickich uczelni odpowiednich warunków do działania. Konsorcjum przedstawiło już szeroko zakrojone plany zakładające inwestycje w infrastrukturę do prowadzenia badań naukowych, kształcenia oraz realizacji zadań na rzecz społeczeństwa.

Nowe obiekty mają stać się podstawą nowoczesnego kampusu łączącego nauki ścisłe, przyrodnicze, humanistyczne, społeczne, a także nauki medyczne i sztukę. Śląskie uczelnie chcą otworzyć swoje budynki i angażować w naukę całe społeczeństwo, aby odpowiedzieć w ten sposób na wyzwania transformacji. Najnowsze trendy w zakresie komunikacji naukowej, a także w urbanistyce, podkreślają, że skończył się czas budowy wielkich centr i muzeów. Właśnie dlatego na bazie dotychczasowych obiektów akademickich oraz przyszłych inwestycji powstanie pierwsze w kraju Sieciowe Centrum Nauki. Celem Centrum jest powiązanie nauki z innowacjami społecznymi. Powstanie otwarta sieć infrastruktury akademickiej, która połączy „twardą” naukę z potrzebami społecznymi i gospodarczymi oraz będzie angażowała mieszkańców poprzez dzielenie się wiedzą. Konsorcjum chce stworzyć Miasto Nauki, w którym wszyscy będą współtworzyć aktywne społeczeństwo współpracujące wiedzy i kompetencji.

Tak wyglądają plany, które przedstawione EuroScience, przekonały przedstawicieli organizacji oraz Komisji Europejskiej do przyznania Katowicom tytułu EMN 2024. Przed organizatorami ogrom pracy. Championi Europejskiego Miasta Nauki 2022 Ferry Breedveld, o Corinne Hofman byli pod tym względem bardzo bezpośredni. Podczas wydarzenia w Lejdzie zapytani o radę dla Katowic, zwrócili się do obecnych na miejscu rektorów katowickich uczelni oraz prezydenta Marcina Krupy mówiąc: „Mamy nadzieję, że wszystko uda wam się tak wspaniale jak nam”. Nie ma w tym stwierdzeniu zbyt wiele przesady czy hurraoptymizmu – włodarze holenderskiego miasta perfekcyjnie prowadzą komunikację dotyczącą obecności nauki w mieście, proponując na 2022 rok kalendarz składający się z… 365 wydarzeń. W tym wypadku ilości towarzyszy również jakość. Przedstawiciele Konsorcjum Akademickie Katowice pracują już nad planami modernizacji, szczegółowym programem na rok 2024, a już teraz zapraszają na zapowiadający Europejskie Miasto Nauki 6. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE, który odbędzie się od 3 do 5 grudnia!

Reklama

Czytaj także

null
Społeczeństwo

Wyjątkowo długie wolne po Nowym Roku. Rodzice oburzeni. Dla szkół to konieczność

Jeśli ktoś się oburza, że w szkołach tak często są przerwy w nauce, niech zatrudni się w oświacie. Już po paru miesiącach będzie się zarzekał, że rzuci tę robotę, jeśli nie dostanie dnia wolnego ekstra.

Dariusz Chętkowski
04.12.2024
Reklama