Słuchać i usłyszeć
33. FKŻ odbywa się pod hasłem Shema Jisrael / Ahava. Najważniejsza żydowska modlitwa – Słuchaj, Izraelu, to nie tylko religijne wyznanie wiary. To deklaracja przynależności do Narodu Żydowskiego, często recytowana również przez niereligijnych Żydów. To także symboliczne wezwanie do słuchania i usłyszenia. Ahava, czyli miłość, to jego naturalne dopełnienie.
Czołowi polscy kameraliści i reprezentanci sceny awangardowej
Główną przestrzenią koncertową FKŻ-u będzie w tym roku Muzeum Inżynierii i Techniki przy ulicy Wawrzyńca. Festiwal otworzy projekt przygotowany specjalnie dla festiwalu - Maya Belsitzman, wyróżniająca się izraelska wokalistka, wiolonczelistka i kompozytorka, wraz z perkusjonistą Matanem Ephratem oraz krakowskim kwintetem dętym, interpretującym na co dzień dzieła kompozytorów od epoki klasycyzmu po muzykę współczesną - Cracow Golden Quintet.
Połączenie trzech niezwykłych osobowości muzycznych, jak również niekonwencjonalne zestawienie instrumentów: wiolonczeli, klarnetu oraz klarnetu kontrabasowego, to zaledwie początek opowieści o triu Bastarda, bez wątpienia jednym z najważniejszych i najbardziej oryginalnych polskich zespołów kameralnych. Na 33. FKŻ Paweł Szamburski, Michał Górczyński i Tomasz Pokrzywiński zaprezentują wybrane i zaaranżowane przez siebie nigunim – tradycyjne żydowskie pieśni mistyczne, wykonywane bez słów, pochodzące ze zbiorów trzech klanów chasydzkich: dynastii Modrzyc, Szapiro oraz Koźnic, zarejestrowane na wydanym w ubiegłym roku trzyczęściowym albumie „Nizozot” (Audio Cave, 2023).
Po raz pierwszy na festiwalu pojawi się także Alex Roth, utalentowany kompozytor, gitarzysta, improwizator i producent, potomek polskich Żydów, którego historia wiedzie od Detroit, przez Londyn do Krakowa. Festiwalowa publiczność będzie miała okazję posłuchać muzyki pochodzącej z autorskiego projektu Cut The Sky, pierwszego, jaki udało mu się stworzyć po przeprowadzce do Polski w 2018 roku, w ramach rezydencji w Żydowskim Muzeum Galicja w Krakowie. Obecnie trio współtworzą wybitni artyści związani ze sceną awangardową i free-jazzową Hubert Zemler i Mikołaj Trzaska.
Bach na FKŻ? Tak, pod warunkiem, że polemikę z najwybitniejszym barokowym kompozytorem podejmie Jarosław Bester, a efekty pracy z klasyczną materią posłuchamy w ramach specjalnego, nocnego koncertu akordeonisty.
Trudno wyobrazić sobie międzywojenną muzykę bez tang, a ówczesne kawiarnie bez twórczości polsko-żydowskich kompozytorów. Mało kto opowiada o tym ze swadą i wiedzą, równą tej, posiadanej przez Jana Emila Młynarskiego. Do Krakowa przyjedzie w towarzystwie wokalistki o sefardyjskich korzeniach Karen Malki, akordeonisty Borisa Martzinovskiego oraz grupy znakomitych instrumentalistów działających jako Warszawskie Combo Taneczne. Koncert zatytułowany Tanga Hebrajskie będzie jednym z wieńczących 33. FKŻ.
Wielkie muzyczne powroty
Inną perspektywę na świat żydowski i na jego muzykę proponuje Ravid Kahalani, który na 33. FKŻ pojawi się z dwoma zespołami. Voices of Yemen zagra w Polsce po raz pierwszy. Widowisko, bo tak należałoby zapowiedzieć ten występ, to niezwykle wciągająca podróż do źródła jemenickich pieśni, paradoks zupełnie niezwykłej kompatybilności wielowiekowej tradycji z ultranowoczesnym groove’m. Przenikliwy śpiew oparty na tradycyjnych harmoniach i euforycznych rytmach, prostota instrumentów perkusyjnych (puszki na oliwę), wzbogacone o brzmienie jednej z najbardziej rozpoznawalnych gitar basowych awangardy skupionej wokół Johna Zorna – Shanira Blumenkranza, przynoszą niepowtarzalny efekt. Równie niezapomniany, choć inny w „treści”, jak Yemen Blues, legendarny zespół Kahalaniego, który także zaprezentuje się w Krakowie.
Pozostając w duchu muzyki oscylującej na pograniczu tradycji i klasyki, posłuchamy także The Kadya Trio. Alan Bern, Sveta Kundish i Mark Kovnatskiy cieszą się międzynarodowym uznaniem jako artyści łączący oryginalność z głęboką znajomością tradycyjnej muzyki jidysz. Ich występ na FKŻ to powrót do Krakowa i zaproszenie do odkrywania nie tylko dźwięków, ale także poezji Kadyi Molodovski, która tylko pozornie kierowana jest do dzieci.
Kolejnym, oczekiwanym powrotem na łono festiwalowej rodziny, będzie występ żywiołowego The Sway Machinery i spotkanie z jednym z najbardziej intrygujących amerykańskich muzyków, zajmujących się szeroko rozumianą muzyką żydowską – Jeremiah’a Lockwooda. Tym razem, artyści zaprezentują repertuar, w którym tradycja łączy się z rozrywką na najwyższym poziomie, stworzony w oparciu o fragmenty nielegalnych nagrań terenowych wielkich kantorów, dokonywanych od lat 50. i 60. XX wieku, w radykalnie zmienionej formie.
Świat makamów. Muzyka Bliskiego Wschodu z różnych perspektyw.
Głębia muzyki mikrotonowej, przejmujące brzmienie makamów, bliskowschodnich skal, różnorodność i bogactwo instrumentów – tak po krótce można zaanonsować koncerty mistrzów i uczniów, międzypokoleniowej orkiestry poprowadzonej przez Nissima Lugasi i Elada Leviego, skupionych wokół szkoły muzyki bliskowschodniej Maqamat w Safed, w Izraelu. Artyści wykonają dwa różne programy muzyczne, jeden z nich osadzony będzie w tradycji marokańskiej, drugi uwypukli tureckie i perskie wpływy na muzykę żydowską.
Doświadczać wszystkimi zmysłami
W części pozamuzycznej programu, w tym roku nowości. Wraz z Rafałem Mazurem – muzykiem, filozofem, pisarzem, który opracował rodzaj autorskich warsztatów głębokiego słuchania, wyruszymy na krakowski Kazimierz. W trakcie tych spotkań uczestnicy będą słuchać w sposób pogłębiony, korzystając z technologii – mikrofonów i słuchawek, aby posłuchać „blisko”, odkrywając te elementy audio sfery, które zwykle pozostają niezauważone lub ignorowane. Amatorzy tańca i pracy z ciałem, skorzystają ze specjalistycznej wiedzy Natalii Iwaniec w ramach warsztatów „Gaga/People”, prezentujących język ruchowy stworzony przez Ohada Naharina, które w ubiegłym roku stały się jednym z najchętniej uczęszczanych wydarzeń festiwalu. Entuzjastów kuchni świata, do wspólnego gotowania zaprosi ponownie Bartek Kieżun, prezentując potrawy żydowskie z Włoch, Grecji, Portugali i Hiszpani. Ponadto zwiedzania po polsku, angielsku i ukraińsku, filmy, wystawy, warsztaty muzyczne i dla dzieci.
Miejscem spotkań i wydarzeń zarówno pozamuzycznych, jak i koncertów będzie tradycyjnie Namiot FKŻ, ustawiony u zbiegu ulic Jakuba, Józefa i Wąskiej. To właśnie tutaj odbywać się będą wykłady, a także sety DJskie, (Dj.squal, Dj.kajt’) oraz koncert krakowskiego zespołu MLDVA.
Więcej informacji na stronie wydarzenia
Materiał przygotowany przez Festiwal Kultury Żydowskiej