Farmerzy, prostytutki i żuki
Recenzja książki: Doris Lessing, "Drugie opowieści afrykańskie"
Doris Lessing to pisarka niezwykle płodna, więc pewnie jeszcze długo będziemy ją odkrywać. I dobrze, bo warto. Szczególnie że znów mamy okazję zobaczyć, jak radzi sobie ze skromniejszą formą prozatorską, czyli opowiadaniem. Po wydanych w 2008 r. „Opowieściach afrykańskich” dostajemy teraz ich drugą część. Akcja większości z zamieszczonych w tomie 14 opowiadań rozgrywa się przed II wojną światową w Rodezji Południowej, a więc tam, gdzie sama pisarka spędziła dzieciństwo i młodość. W wielu opowiadaniach znajdziemy zresztą podobną do niej bohaterkę – bystrą białą dziewczynę, mieszkającą z rodzicami na farmie, z nieufnością podglądającą oparte na nierówności i patriarchalizmie stosunki społeczne, wnikliwie przypatrującą się relacjom swoich bliskich czy sąsiadów. Choć losy białych mieszkańców Rodezji umieszczone są w ważnym kontekście historycznym, ich utrapienia są uniwersalne – to: miłość, tęsknota, próba oswojenia starości i śmierci.
"Drugie opowieści afrykańskie” pokazują, jak doskonałą obserwatorką jest Lessing. Brytyjska pisarka widzi świat w całej jego rozciągłości – potrafi z jednakową uwagą pochylić się nad dwiema siostrami, które przyjeżdżają do Johannesburga, by zostać prostytutkami, co nad parką żuków, które w wielkim trudzie toczą pod górkę kulkę gnoju. Wielką zasługą Lessing jest to, że potrafi opisywać przeżycia swoich bohaterów niezwykle wyraziście, a jednocześnie z dużym dystansem. Trudno się nie przejąć losem farmerów w obliczu biblijnej plagi, albo starego hodowcy gołębi przeżywającego rozstanie z wnuczką – a jednak ich sylwetki brytyjska pisarka kreśli tak, że pozbawione są taniej, sentymentalnej nuty.