Projektowaliśmy O!ZNAKI PRACY jako konkurs zakotwiczony w kontekście historycznym, dającym punkt odniesienia, zachęcającym do dialogu z przeszłością i przyszłością. Dlatego punktem wyjścia były archiwalne fotografie związane z pracą. Stąd nawiązania do przedwojennej prasy w publikacjach związanych z konkursem, przeplatanie wątków współczesnych z archiwalnymi.
Ten historyczny kontekst miał w pierwszej edycji konkursu, istotny wpływ na silną reprezentację filmów i zdjęć ukazujących tradycyjne, a często ginące zawody. Ich przemijanie. Związana z tym gorycz, a przynajmniej nostalgia. Pożegnanie. Ale również konfrontacja światów, kultur, sposobów na życie. Poszukiwanie.
Jak dziś potrafimy dokumentować naszą pracę? Opowiadać o niej? Arkuszem kalkulacyjnym, algorytmem, aplikacją? Na pewno. Czy działają na naszą wyobraźnię jak zdjęcia i film? Czy, jak konie i owce w XX wieku, będziemy ofiarą technologii wyrzucającej nas na bezrobocie obłaskawione bezwarunkowym dochodem gwarantowanym? A może wręcz przeciwnie? Za sprawą technologii będziemy nadal poszerzać nasze możliwości i kompetencje? Pełnymi garściami czerpać z dobrodziejstw cywilizacji? Przekraczać kolejne granice, zdobywać nowe lądy i szczyty?
Według wielu prognoz połowa z istniejących dziś zawodów zniknie w ciągu najbliższych lat. Tak jak znikają gatunki roślin, zwierząt, cywilizacje, słowa. Powstają nowe zawody i zapewne powstawać będą kolejne. Czy zrekompensują poniesione straty? Czy potrafimy nie tylko przewidywać nadchodzące zmiany i trendy, dostosowywać się do nich, ale też mieć wpływ na przebieg procesów, które nas dotyczą? Czeka nas fascynująca transformacja sposobu myślenia o pracy.
O tym są O!ZNAKI PRACY. To nie tylko konkurs na najlepszy wizualny komentarz współczesnych zjawisk związanych z pracą. To także forum wymiany poglądów i pomysłów, obserwacji na temat współczesnej pracy. Praca z punktu widzenia.
W kaliskiej fabryce, tej ze zdjęcia, od którego zaczęła się historia O!P, dominują atrybuty tradycyjnej pracy – wiązka nici jak intrygujący snop światła, maszyny fabryczne. Ludzie w schludnych strojach roboczych, odpowiednich dla charakteru wykonywanej pracy. W pierwszych rzędach panie. Panowie nieco w tle. Kilku w kaszkietach, jakby wpadli tylko na chwilę zapozować do zdjęcia. Nastroje dopisują. Nietrudno odnieść wrażenie starannej inscenizacji służącej wizerunkowi zgodnej, zadowolonej, fabrycznej rodziny. Mimo inscenizacji, czuje się pewną naturalność tej sceny, a kto wie, może nawet rodzaj pozytywnych relacji między sfotografowanymi ludźmi. Nie wszystko da się zainscenizować, zagrać, wykreować.
Zdjęcia i filmy zgłaszane na konkurs O!ZNAKI PRACY przenoszą nas w świat współczesnej pracy z jej atrybutami i otoczeniem. To inne opowiadanie. Często niejednoznaczne i zaskakujące.
Związane z pracą fizyczną, jej monotonią, wysiłkiem, ale też potrzebą i godnością człowieka w tę pracę zaangażowanego. Obrazy, które przypominają o tradycyjnej ludzkiej pracowitości i związkach człowieka pracującego z otoczeniem i przyrodą.
Praca rzadko jest na tych zdjęciach łatwa, lekka i przyjemna. Praca to nie kasa, ale szacunek dla niej. Wysiłek, codzienność. Tak widzą pracę autorzy wielu zdjęć i filmów zgłaszanych na konkurs. Szlachetnie. Czy zgodnie z duchem czasu? Jak zmienia się etos pracy w dobie sztucznej inteligencji, robotów, ekonomii współdzielenia? Jaka jest ta nowa praca? Wymagająca nowych kompetencji, znajomości technologii, umiejętności poruszania się w sieci mediów i współzależności. Jaki jest jej sens i na ile spełnia nasze oczekiwania?
W tegorocznej edycji konkursu zachęcamy uczestników do podejmowania tematów związanych z nową pracą i zjawiskami, które ją charakteryzują. Konia z rzędem temu, kto potrafi jednoznacznie i bez wątpliwości zdefiniować, czym jest ta „nowa praca”. Na kasie? W korporacji, banku, laboratorium, klinice? W mediach społecznościowych, na e-sportowej arenie? Temu również służą O!ZNAKI PRACY. Penetrowaniu obszarów niekoniecznie poddających się prostym definicjom.
Za zdjęcia i fotografie podejmujące tę tematykę przyznane zostaną w tym roku nagrody specjalne. Laureaci konkursu otrzymają nagrody finansowe oraz wyróżnienia przyznawane przez Partnerów konkursu i członków jury. Nagrodzone i wyróżnione prace zostaną zaprezentowane podczas II Przeglądu Filmów O!ZNAKI PRACY oraz na wystawie fotograficznej towarzyszących gali finałowej konkursu.
Kiedy spotykamy się podczas uroczystości ogłoszenia wyników i wręczenia nagród, podczas wystaw i przeglądu filmów, nietrudno przekonać się, jak ciekawymi, wrażliwymi i poszukującymi ludźmi są laureaci konkursu. Wielu z nich nie aspiruje do podążania głównym nurtem. I może właśnie dlatego warto się przy ich pracach zatrzymać.
Czy ktoś kiedyś będzie te nagrodzone zdjęcia i filmy analizował tak, jak próbujemy to czasem robić ze zdjęciami archiwalnymi? Trudno przesądzić. Na pewno warto uważnie im się przyjrzeć, bo mówią coś ciekawego nie tylko o współczesnej pracy, lecz także o ludziach, którzy je stworzyli.
Kiedy chcemy opowiedzieć o wartościach, zjawiskach, emocjach, o czymś innym niż faktyczne lub domniemane zalety produktu, kończy się droga na skróty. Najszybsza, najkrótsza, oby do celu, nawet jeśli po trupach. Trzeba szukać inaczej, dalej i głębiej. Czasem pod prąd.
Czekamy na nowe, ciekawe zdjęcia i filmy w konkursie O!ZNAKI PRACY 2019. Termin zgłaszania prac upływa 30 września 2019. Prace można zgłaszać na portalu konkursu: https://oznakipracy.ciop.pl
Tam znajdą Państwo również wszystkie niezbędne informacje dotyczące regulaminu, nagród, dotychczas nagrodzonych prac, jury i partnerów konkursu.
Mamy nadzieję, że nadesłane we wrześniu prace również za sprawą konkursu ruszą na wystawy, blogi, do mediów. W świat. Bo to, co będą miały do opowiedzenia o człowieku i jego pracy, nie polega na narzucaniu narracji, a na dialogu, szacunku, obserwacji, wrażliwości i umiejętności opowiadania historii. Przynajmniej takich prac szukamy.
Radosław Mleczko i Agnieszka Szczygielska, autorzy projektu
W artykule wykorzystano fragmenty książki Radosława Mleczki „Przestarzały jak człowiek” wydanej w lipcu 2019 r. przez CIOP-PIB.
Konkurs O!ZNAKI PRACY jest organizowany od 2017 roku przez CENTRALNY INSTYTUT OCHRONY PRACY – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY w ramach zadania służb państwowych pn. „Wykorzystywanie różnorodnych form artystycznego przekazu w upowszechnianiu problematyki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia człowieka w środowisku pracy i nauki” IV etapu programu wieloletniego pn. „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” (okres realizacji: lata 2017-2019) finansowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Celem konkursu jest nie tylko inspirowanie dyskusji na temat współczesnych wyzwań związanych z pracą, ale też promocja talentów artystycznych i reporterskich, świadome uzupełnianie realizowanego przez Instytut programu badań naukowych i rozwojowych o wymiar doświadczeń artystycznych i dokumentalnych.
Partnerami strategicznymi konkursu są: Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. i PKN ORLEN S.A.
Patroni medialni:
» Grand Prix i wyróżnienie uczestników konkursu O!ZNAKI PRACY 2018 – Magdalena Krawczyńska – film „W innym świetle”
» Wyróżnienie O!ZNAKI PRACY 2018 – Mateusz Iskra – film „Customcafe”
» Grand Prix O!ZNAKI PRACY 2017 – Maciej Kotasiński i Karolina Zarębska – film „Mistrz”