Kosmiczne zmarszczki

Dzięki gwałtownemu rozwojowi technik obserwacyjnych kosmologia wkracza w XXI w. jako nauka eksperymentalna. Panuje powszechne przekonanie, że wiedza o przeszłych i przyszłych losach wszechświata kryje się w wynikach pomiarów, które już wkrótce zostaną przeprowadzone. Odpowiedziawszy jednak na pytanie „jak?”, kosmologom przyjdzie się zmierzyć z pytaniem „dlaczego?”

Latająca kiełbasa

Pierwsza trzyosobowa amerykańsko-rosyjska załoga zameldowała się w czwartek 2 listopada na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Zdaniem entuzjastów z amerykańskiej agencji kosmicznej NASA rozpoczęła się nowa epoka stałej, nieprzerwanej obecności człowieka w kosmosie. Gdy jednak opadła euforia po udanym początku najdroższej, najbardziej skomplikowanej i niebezpiecznej misji w dziejach ludzkości, pozostało zasadnicze pytanie: czy ten gigantyczny wysiłek ma jakikolwiek sens?

Zanim nas wystrzelą

Zanim kosmos otworzy się dla turystów, warto dokładnie wiedzieć, co nas czeka w przestworzach. Sporo informacji na ten temat można było uzyskać na wielkiej konferencji poświęconej badaniom kosmosu zorganizowanej przez COSPAR (Commitee On Space Research), która odbyła się niedawno w Warszawie. Półtora tysiąca naukowców dzieliło się obserwacjami na temat budowy wszechświata i analizowało wpływ kosmosu na organizmy Ziemian.

Kaprysy gwiazd

Po 300 latach zmagań matematykom udało się wykazać, że trzy gwiazdy o równych masach mogą tworzyć trwały, zmieniający się cyklicznie układ. Podążając jedna za drugą, gwiazdy kreślą na niebie kształtną ósemkę. Czekać teraz tylko pozostaje, aż astronomowie wypatrzą w przestworzach taki gwiezdny trójkąt.

Nieziemska kartografia

Zdobywcy zawsze rysowali mapy podbitych terenów; dzięki nim szczęśliwie wracali do domu, kolejne wyprawy kończyły się sukcesem. Skoro podbój kosmosu należy do największych dokonań kończącego się wieku, nic dziwnego, że NASA sporządziła szczegółowy atlas naszych okolic – Układu Słonecznego. Zagubieni wśród kraterów Marsa znajdziemy teraz bez kłopotu drogę powrotną na Ziemię.

Co tam szumi

8 kwietnia 1960 r. amerykański astronom Frank Drake skierował nieduży radioteleskop ku najbliższym gwiazdom. Miał nadzieję odebrać sygnały nadane przez rozumne istoty. Ani ta pierwsza, ani wiele kolejnych prób prowadzonych na coraz większą skalę nie przyniosło sukcesu. Jednak ostatnie odkrycia astronomów, pokazujące, że planety faktycznie obiegają wiele gwiazd, każą z większą powagą traktować poszukiwania dalekich cywilizacji.

Rok gwałtownego Słońca

Nasza dzienna gwiazda wkracza właśnie w okres największej aktywności swego jedenastoletniego cyklu. Bieguny magnetyczne Słońca zamienią się miejscami, a jego rozświetloną tarczę pokryje moc plam; wiatr słoneczny zamieni się w wichurę, wywołując wokół Ziemi magnetyczne burze. Na kaprysy kosmicznej pogody narażone będą nie tylko sztuczne satelity krążące wokół naszego globu, lecz również systemy łączności, a nawet sieci energetyczne.

Mroczne widmo

Rosjanie ponownie przełożyli termin startu kluczowego elementu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), modułu Zwiezda. Bez niego niemożliwe jest wyekspediowanie na orbitę pierwszej stałej załogi. Jeśli Zwiezda nie poleci w kosmos w ciągu najbliższego półrocza, to znajdujące się już w przestrzeni amerykańskie moduły stacji zaczną spadać na Ziemię.

Bluźnierca

17 lutego 1600 r. na Campo dei Fiori spalono Giordana Bruna. Po 400 latach jego heretycka wizja mnogich światów – gwiazd słońc otoczonych rojem planet – spełniła się niemal zupełnie. Astronomowie wykazali, że wokół 30 gwiazd krążą potężne satelity, zaobserwowali kilka dopiero się formujących planetarnych dysków, wypatrzyli w końcu bezpośrednio słabiutki blask bardzo odległej planety. Droga do badań nieznanych, być może zamieszkanych, światów została otwarta.

Eureka, amen

Wszyscy pamiętają słowa wypowiedziane przez Neila Armstronga, pierwszego człowieka, który stanął na Księżycu. ("To mały krok człowieka, ale wielki ludzkości"). Znacznie mniej osób wie, że w chwilę po wylądowaniu na Srebrnym Globie Edwin Aldrin, towarzysz Armstronga, poprosił o ciszę radiową, przeczytał fragment Ewangelii według św. Jana, a następnie przyjął komunię.