Lego filozoficzne

Bunt mas

Nie ma to jak starzy mistrzowie. Im czasy bardziej niepewne, tym większy z nich pożytek. Ponadczasowa mądrość lepiej pasuje do epok gwałtownych niż najmądrzejsza z mądrości doraźnych. Dlatego stary Ortega zapewne więcej nam mówi o dzisiejszej Polsce, Europie i świecie niż 100 wydań „Wiadomości”.

Nie ma szczęścia bez myślenia

Jeżeli któryś z polskich filozofów jest lub może się stać następcą ks. Józefa Tischnera, to właśnie Tadeusz Gadacz (ur. 1955) – od początku lat 80. uczeń, asystent, przyjaciel i współpracownik Księdza Profesora. Łączy ich nie tylko styl filozofowania i sposób pisania, ale też przekonanie, że nie jest ono luksusem intelektu, że myślenie służy czemuś więcej, niż tylko rozumieniu świata – że filozofia powinna i potrafi pomagać ludziom w życiu. Tę tezę potwierdziła niezwykła popularność wydanej trzy lata temu nagradzanej i bestsellerowej książki „O umiejętności życia” (Znak 2002) stanowiącej jakby trzeci tom międzypokoleniowego tryptyku, zapoczątkowanego przez „Książeczkę o człowieku” Romana Ingardena i kontynuowanego w „Jak żyć” Tischnera. Był m.in. dziekanem Wydziału Filozofii Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie i kierownikiem katedry filozofii religii Uniwersytetu Warszawskiego. Jest profesorem i kierownikiem katedry filozofii Collegium Civitas, przewodniczącym Komitetu Nauk Filozoficznych PAN, redaktorem prestiżowej serii „Klasyka filozofii”. Redagował m.in. 10-tomową encyklopedię „Religia”. Teraz pisze 4-tomową „Historię Filozofii XX wieku”.

Nędza humanistyki

Profesor Tadeusz Gadacz, filozof, w rozmowie z Jackiem Żakowskim.

Pustynia rzeczywistości

Rzeczywistość nie istnieje, głosi Jean Baudrillard. Dla krytyków francuski filozof jest uosobieniem intelektualnej hochsztaplerki, synonimem postmodernistycznego bełkotu. Dla wielbicieli to przenikliwy krytyk współczesności. Sporu nie sposób rozstrzygnąć, bo prawda – podobnie jak rzeczywistość – również nie istnieje.

Klocki Logos

Lego i Logos. Dziecinne klocki i filozoficzny dialog. Herakles na rozstajnych drogach i Lord Vader z „Gwiezdnych wojen” wybierający ciemną stronę mocy. Te na pozór nieprzystające elementy zostały połączone w program nauki filozofii, dający się stosować nawet w najmłodszych klasach podstawówki.

Chaotyczna harmonia świata

O teorii chaosu, demonie Laplace'a, kobiecie jako układzie niestabilnym i Bogu, który nie gra w kości

Trefne myśli

Wpływowe amerykańskie czasopismo „The Foreign Policy” poprosiło znakomitych autorów, by wskazali najgroźniejsze idee początku XXI w. Pierwsze, co się rzuca w oczy czytelnikowi z naszym doświadczeniem historycznym, to brak w tym przeglądzie komunizmu. Wraz z upadkiem bloku sowieckiego i zmianami w Chinach ta idea trafiła już do lamusa historii. Snu z oczu zachodnim intelektualistom nie spędza też globalizm ani feminizm. Niepokój budzą idee, które dopiero się kształtują lub zaczynają szerzej oddziaływać. Oto niebezpieczna ósemka. Przedstawiamy ją bez komentarza. Czytelnicy zauważą zresztą, że niektóre wypowiedzi są polemiczne wobec siebie.

Czy utraciliśmy wolną wolę

Wolna wola jest złudzeniem. Wszystkie nasze cechy i działania uwarunkowane są biologicznie i genetycznie. Taki wniosek płynąć może z odkryć współczesnej nauki. Czy zatem należy zapomnieć o filozofii i etyce, dla których pojęcie wolnej woli stanowi fundament?

Dlaczego jesteśmy dobrzy albo źli

Wolna wola jest złudzeniem. Wszystkie nasze cechy i działania uwarunkowane są biologicznie i genetycznie. Taki wniosek płynąć może z odkryć współczesnej nauki. Czy zatem należy zapomnieć o filozofii i etyce, dla których pojęcie wolnej woli stanowi fundament?