Futurologia czy astrologia

Hiroszima, Bhopal, Czarnobyl, talidomid, dioksyny, AIDS - słowa symbole. Są synonimami złowieszczych sił, uwalnianych jak dżin z butelki, gdy człowiek straci kontrolę nad badaniami naukowymi i ich zastosowaniami. W dwudziestym wieku w niezwykłym stopniu uzależniliśmy się od nauki i technologii. Jednocześnie coraz mniej nauce i uczonym ufamy.

Szczur w Disneylandzie

W Waszyngtonie odbyło się sympozjum podsumowujące osiągnięcia Dekady Mózgu, ogłoszonej w 1990 r. przez Kongres USA. Honorowym gościem był sparaliżowany filmowy "Superman" Christopher Reeve - który święcie wierzy, że dzięki nauce wkrótce zejdzie z wózka inwalidzkiego.

Wyspa stabilności

W ostatnich dniach układ okresowy wzbogacił się o dwa nowe, sztuczne pierwiastki. Zajęły pozycje oznaczone liczbami 116 i 118. Dzieła stworzenia dokonali uczeni z kalifornijskiego Lawrence Livermore National Laboratory. Sukces zawdzięczają w dużej mierze teoretycznym badaniom przeprowadzonym przez polskiego fizyka Roberta Smolańczuka z Instytutu Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana w Warszawie. W eksperymencie uczestniczył również inny polski fizyk Władysław Świątecki.

Golem współczesny

Legenda głosi, że rabi Jehuda Loew ben Becalel wiedział, jak z piachu ulepić żywą istotę. Tak powstał Golem, homunkulus straszący mieszkańców szesnastowiecznej, magicznej Pragi. Legendą nie są badania, jakie prowadzi się we współczesnych laboratoriach. Ich stawką jest wyjaśnienie istoty zjawiska życia i przekroczenie w probówce magicznej granicy między nieożywionym a żywym.

Skala nano

Wyobraźnię wielu uczonych opanowała chęć budowania świata od podstaw. Wprost z pojedynczych atomów i cząsteczek. Pojawiają się doniesienia o kolejnych podbojach przestrzeni realnych, choć niewyobrażalnie małych, liczonych w nanometrach (nanometr to milionowa część milimetra).

Zamiast pistoletu

Piętnastu polskich policjantów przeszkolono w USA w sztuce negocjacji. Potem ta piętnastka przeszkoliła 110 następnych już w kraju. Dzisiaj tylko mała część z nich wykorzystuje w pracy swoje umiejętności. Policja od czterech lat próbuje stworzyć system, w którym policyjni negocjatorzy będą mieli stałe miejsce. Bezskutecznie.

Parada blagierów

Premierzy Pakistanu i Indii dostali nagrodę "za agresywnie pokojowe wybuchy jądrowe", a pewien biolog z Pensylwanii "za zapewnienie szczęścia małżom przez aplikowanie im prozacu". Tego typu osiągnięcia są od ośmiu lat honorowane antynagrodą naukową Ig Nobel.

Pół minuty wieczności

Z Dubnej pod Moskwą doniesiono o udanej syntezie nowego, 114 pierwiastka. Okazał się niezwykle trwały - jego jądro atomowe żyło aż pół minuty, co w świecie najcięższych pierwiastków graniczy niemal z wiecznością. Dopłynięto tedy do wyspy stabilności, której istnienie teoretycy sugerowali już przeszło 30 lat temu.

Nieznośny stan równowagi

Właściwie od momentu powstania mechaniki kwantowej i ogólnej teorii względności zdawano sobie sprawę, że te dwie fundamentalne teorie fizyczne trzeba w jakiś sposób połączyć. Ogólna teoria względności opisuje nie tylko grawitację, ale również czas i przestrzeń. Kwantowa teoria grawitacji powinna połączyć relatywistyczne koncepcje czasu i przestrzeni z mechaniką kwantową, która rządzi zjawiskami w mikroświecie. Gdy to się powiedzie, odkryjemy jednolitą teorię fizyczną stosowalną do wszystkich zjawisk, od cząstek elementarnych do całego wszechświata.

Czas wspak

Dwa doświadczenia przeprowadzone pod koniec 1998 r. potwierdziły podejrzenia fizyków, że na poziomie cząstek elementarnych zjawiska przebiegają trochę inaczej, jeżeli odwróci się kierunek czasu. Prowadzi to ku nowym hipotezom o pochodzeniu materii.