Kultura

Życie z Szekspirem. Jerzy Limon (1950–2021)

Jerzy Limon podczas otwarcia Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego w 2014 r. Jerzy Limon podczas otwarcia Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego w 2014 r. Łukasz Dejnarowicz / Forum
Po chorobie wywołanej koronawirusem zmarł w wieku 70 lat prof. Jerzy Limon, historyk i teatrolog, pisarz, tłumacz, wykładowca, pomysłodawca budowy i wieloletni dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

To idei budowy Teatru Szekspirowskiego Jerzy Limon podporządkował kilkadziesiąt lat życia. Szkołą Fechtunku, drewnianym budynkiem wzorowanym na londyńskim teatrze Fortune, który w XVII-wiecznym Gdańsku pełnił funkcje publiczne (w tym teatralne), zainteresował się jeszcze w latach 70., pisząc doktorat.

Czytaj też: Reżyser Szekspir

Przyjaciele z wielu stron

W 1991 r. powołał do życia Fundację Theatrum Gedanense, jedną z najstarszych organizacji pozarządowych w Polsce, której był wieloletnim prezesem. Jej głównym celem była odbudowa historycznej sceny elżbietańskiej. Niejako „przy okazji”, aby nadać pomysłowi rozgłosu, w 1997 r. powstał doroczny Festiwal Szekspirowski, dzięki któremu polscy widzowie mogli obejrzeć adaptacje sztuk słynnego stratfordczyka w reżyserii m.in. Petera Brooka, Luka Percevala, Lwa Dodina, Eimuntasa Nekrosiusa czy Elizabeth LeCompte.

Działania fundacji wspierali m.in. książę Walii Karol, Andrzej Wajda, Stanisław Barańczak i Günter Grass. W 2008 r., 17 lat od jej powstania, powołano do życia teatr jako instytucję kultury (z Jerzym Limonem jako dyrektorem), rok później wmurowano kamień węgielny pod budowę teatru, a w 2014 oficjalnie otwarto budynek inspirowany sceną elżbietańską, zaprojektowany przez włoskiego architekta Renato Rizziego. Był to pierwszy od blisko 40 lat teatr dramatyczny wybudowany w kraju od podstaw. Charakterystyczna, czarna bryła otoczonego wysokim murem budynku silnie kontrastuje z pobliskim historycznym Głównym Miastem, przez co ma tyle samo zwolenników, co przeciwników.

Jerzy Limon prywatnie był towarzyski i dowcipny, szalenie elokwentny i spokojny. Potrafił zjednać sobie przyjaciół, i to z różnych stron politycznej sceny – idei powstania Teatru Szekspirowskiego dopomagała Jolanta Kwaśniewska, kamień węgielny pod gmach wmurowywał premier Donald Tusk, teatr konsekwentnie wspiera finansowo Ministerstwo Kultury już pod kierownictwem Piotra Glińskiego. Ta niezwykła umiejętność lawirowania w niuansach polskiej sceny politycznej w mieście silnie związanym z obecną opozycją niekiedy budziła skrajne emocje.

Czytaj też: Co wiemy o Szekspirze

Publikacje naukowe, przekłady i powieści

Jerzy Limon urodził się 24 maja 1950 r. w Malborku, ale już dwa lata później jego rodzina przeprowadziła się do Sopotu. Studiował filologię angielską i historię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Po powrocie do Trójmiasta związał się z Uniwersytetem Gdańskim, na którym wykładał do śmierci (kierował Zakładem Historii Literatury i Kultury Brytyjskiej). Prace naukowe i popularnonaukowe Limon publikował w języku polskim i angielskim; wydał m.in. „Dangerous Matter. English Drama and Politics in 1623/24” (1986), „Gdański teatr elżbietański” (1989), „The Masque of Stuart Culture” (1990), „Między niebem a sceną. Przestrzeń i czas w teatrze” (2002), „Brzmienia czasu. O aktorstwie i mowie scenicznej” (2011), „Szekspir bez cenzury. Erotyczny żart na scenie elżbietańskiej” (2018).

Dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego zajmował się też tłumaczeniem i własną twórczością literacką. Przełożył z języka angielskiego szereg dramatów elżbietańskich, w tym dzieła Williama Szekspira, m.in. „Miarkę za miarkę” oraz „Antoniusza i Kleopatrę”, a także utwory Toma Stopparda: „Zakochanego Szekspira”, „Arkadię”, „Wynalazek miłości” i „Prawdziwego inspektora Hounda”.

Wydał własne powieści: „Münchhauseniadę” (1980), „Kaszubską Madonnę” (1991), „Wieloryba” (1998), „Koncert Wielkiej Niedźwiedzicy” (1999) i „Młot na poetów albo kronikę ściętych głów” (2014). W twórczości Jerzy Limon czerpał z wiedzy historycznej, żonglował formą czy zadawał pytania o pamięć i prawdę. Przykładowo jego „Wieloryb” to apokryf; opublikowany bez nazwiska autora, jako wybór materiałów źródłowych (oczywiście fikcyjnych), zbieranych przez amerykańską naukowiec.

Jerzy Limon otrzymał m.in. Srebrny Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 2011 r., za wspieranie współpracy polsko-brytyjskiej w dziedzinie kultury, z rąk królowej Elżbiety II odebrał Honorowy Order Imperium Brytyjskiego. W 2019 r. w Stratfordzie uhonorowany został Pragnell Shakespeare Award za osiągnięcia w popularyzowaniu i rozwoju wiedzy na temat dzieł Szekspira.

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Kaczyńskiego plan zemsty. Ma trzy części. Gotowy jest na moralnie wątpliwe rozwiązania

Prawica chce wykorzystać osłabione po wyborach morale w obozie władzy, aby ostatecznie pokonać swoich wrogów. Grozi procesami i więzieniem, głosząc dokończenie antyliberalnej rewolucji. To ma być odwet nie tylko na przeciwnikach, ale też na ich wyborcach. Co z tym zrobi druga strona?

Mariusz Janicki
16.07.2025
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną