Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FEnIKS) pokazuje to bardzo wyraźnie. Łączy trzy obszary, które bezpośrednio wpływają na codzienność mieszkańców: energię, klimat i środowisko.
FEnIKS wspiera inwestycje, które przyspieszają rozwój Polski z poszanowaniem przyrody. To największy pod względem finansowym program krajowy w całej Unii Europejskiej. Dofinansowanie obejmuje projekty zwiększające efektywność energetyczną, ograniczające emisję gazów cieplarnianych, wspierające adaptację do zmian klimatu oraz poprawiające gospodarkę wodno-ściekową i odpadową. Efekty tych inwestycji odczuwamy na co dzień – w rachunkach, jakości powietrza, bezpieczeństwie i komforcie życia.
Nowoczesna energetyka – stabilny prąd i niższe rachunki
Rzadko kiedy myślimy o sieciach energetycznych – dopóki nie zabraknie prądu. Tymczasem to od ich jakości zależy, czy światło w domu, praca firmy czy funkcjonowanie szpitala przebiega bez zakłóceń.
W całym kraju budowane są nowe linie i modernizowane te wysłużone. W ramach podpisanych umów o dofinansowanie infrastruktury elektroenergetycznej i gazowej zrealizowane zostaną m.in.:
- blisko 575 km zmodernizowanych lub nowo wybudowanych sieci elektroenergetycznych,
- 675,45 km zmodernizowanych lub nowo wybudowanych sieci gazowych.
To długość porównywalna z trasą między Gdańskiem a Krakowem w obie strony. W praktyce oznacza to mniej awarii, stabilniejsze dostawy energii i bezpieczniejszy dojazd do pracy, szkoły czy szpitala.
FEnIKS wspiera także rozwój inteligentnych systemów elektroenergetycznych, czyli tzw. smart grids. To sieci, które:
- lepiej integrują odnawialne źródła energii (OZE) z istniejącą infrastrukturą,
- reagują na obciążenie,
- pomagają ograniczać straty energii.
Dzięki temu powstają dogodne warunki dla energetyki rozproszonej, a cały system staje się bardziej efektywny ekonomicznie, bezpieczniejszy i lepiej zarządzany. W praktyce to niższe koszty utrzymania sieci, a w dłuższej perspektywie – stabilniejsze ceny energii dla odbiorców.
Cieplejsze budynki, zdrowsze powietrze
Dofinansowanie z FEnIKS obejmuje również termomodernizację budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej – szkół, żłobków, szpitali, urzędów.
Docieplenie ścian, wymiana okien czy modernizacja systemów grzewczych sprawiają, że:
- pomieszczenia są cieplejsze zimą i chłodniejsze latem,
- spadają rachunki za ogrzewanie,
- do powietrza trafia mniej zanieczyszczeń.
Efekt? Cieplejsze klasy dla dzieci, bardziej komfortowe mieszkania i mniej smogu w sezonie grzewczym. To konkretna poprawa jakości życia w gminach korzystających z Funduszy Europejskich.
„Mój Prąd 6.0” – energia ze słońca w domowych rachunkach
Polacy coraz chętniej korzystają z czystej energii z odnawialnych źródeł. Dobrym przykładem jest uruchomiony we wrześniu 2024 r. program „Mój Prąd 6.0”, który wspiera gospodarstwa domowe w inwestycjach w instalacje fotowoltaiczne i magazyny energii.
Program:
- zebrał 121 tys. zgłoszeń,
- po raz pierwszy objął dofinansowaniem magazyny energii,
- miał budżet zwiększony prawie pięciokrotnie – z 400 mln zł do 1,85 mld zł, w odpowiedzi na duże zainteresowanie prosumentów.
To właśnie kolejne edycje programu „Mój Prąd” sprawiły, że fotowoltaika stała się jednym z filarów produkcji energii elektrycznej w Polsce, a wiele gospodarstw domowych pełni dziś funkcję prosumentów – jednocześnie zużywają i wytwarzają energię.
Produkcja energii „na własnym dachu”:
- zmniejsza część rachunków za prąd,
- zachęca do bardziej świadomego korzystania z energii,
- wzmacnia poczucie wpływu na koszty utrzymania domu i na środowisko.
Wsparcie doradcze – jak dobrze zaplanować inwestycję
Przy tak dużej liczbie dostępnych programów łatwo się pogubić: jaki zakres prac wybrać, z jakiego źródła finansowania skorzystać, jakie rozwiązanie będzie naprawdę opłacalne?
Dlatego w ramach FEnIKS działa Projekt Doradztwa Energetycznego 2.0. To sieć profesjonalnych doradców energetycznych i klimatycznych, którzy:
- bezpłatnie wspierają osoby prywatne, przedsiębiorców i jednostki samorządu terytorialnego,
- pomagają w zakresie efektywności energetycznej i adaptacji do zmian klimatu,
- wskazują najlepsze rozwiązania techniczne i finansowe,
- ułatwiają dostęp do środków z programów krajowych i unijnych.
Dzięki temu łatwiej podjąć świadomą decyzję, czy lepiej najpierw ocieplić budynek, wymienić źródło ciepła, czy zainwestować w OZE.
Aby skorzystać z pomocy, wystarczy wejść na stronę projektu, znaleźć doradcę w swoim regionie i skontaktować się z nim telefonicznie, mailowo lub umówić spotkanie. To prosty sposób, by zaplanować inwestycję tak, aby była i ekologiczna, i opłacalna.
Ochrona środowiska i klimatu – bezpieczniejsze miasta i czystsza woda
Obok transformacji energetycznej ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu to drugi filar programu FEnIKS. Środki z programu trafiają m.in. na:
- budowę i rozbudowę sieci kanalizacyjnych,
- systemy zarządzania obszarami chronionymi i wdrażanie monitoringu przyrody,
- budowę i modernizację urządzeń wodnych,
- infrastrukturę przeciwpowodziową i przeciwsuszową,
- ochronę bioróżnorodności, w tym wsparcie parków narodowych.
W praktyce oznacza to czystszą wodę w kranach, mniej nielegalnych zrzutów ścieków, lepiej zabezpieczone doliny rzek i większą ochronę cennych przyrodniczo terenów.
Coraz częściej widać też inwestycje w tzw. zielono-niebieską infrastrukturę. Obejmują one już 5642 ha – to nowe tereny zielone, skwery, parki i ogrody deszczowe, które:
- schładzają miasta w czasie upałów,
- pochłaniają wodę podczas ulew,
- pozwalają gromadzić wody opadowe w zbiornikach retencyjnych i wykorzystywać je ponownie, np. do podlewania zieleni.
Dzięki tym inwestycjom miasta lepiej radzą sobie zarówno z falami upałów, jak i nagłymi, intensywnymi opadami.
Bezpieczeństwo ludzi w obliczu ekstremalnej pogody
Blisko 4 miliony osób skorzysta z przedsięwzięć realizowanych z programu FEnIKS, które chronią przed skutkami klęsk żywiołowych związanych ze zmianami klimatu.
To inwestycje, które:
- zwiększają bezpieczeństwo mieszkańców i mieszkanek,
- wzmacniają odporność infrastruktury i przestrzeni publicznych na ekstremalne zjawiska pogodowe,
- wspierają rozwój bardziej odpornych i zrównoważonych społeczności.
Dobrze zaprojektowana infrastruktura przeciwpowodziowa czy przeciwsuszowa to mniej zalanych ulic i piwnic, mniejsze straty w gospodarstwach domowych oraz większy spokój w czasie nawałnic.
Dzięki Funduszom Europejskim na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–27 wspieramy m.in.:
- Rozbudowę i modernizację kanalizacji
Łącznie powstanie 2 830 km nowych i zmodernizowanych sieci.
To odległość, która w linii prostej dzieli Polskę i Maroko!
Efekt? Mniej awarii, czystsze rzeki i bezpieczniejsze odprowadzanie ścieków. - Rozbudowę i modernizację wodociągów
Powstanie 668 km nowych lub zmodernizowanych odcinków w ramach zbiorowych systemów zaopatrzenia w wodę.
Dla porównania długość Polski z północy na południe to ok. 649 km.
Efekt? Stabilniejsze dostawy wody i lepsza jej jakość w kranach. - Zieloną infrastrukturę
Przystosowanie terenów do zmian klimatu obejmie 5 642 ha.
To powierzchnia równa ok. 8 060 pełnowymiarowym boiskom piłkarskim.
Efekt? Więcej cienia, chłodniejsze miasta latem i miejsca odpoczynku bliżej domu. - Gospodarkę o obiegu zamkniętym
Ponownie zostanie wykorzystanych 91 460 ton odpadów jako surowców.
To waga ok. 61 tys. samochodów osobowych!
Efekt? Mniej odpadów na składowiskach i więcej materiałów, które dostają „drugie życie”. - Ochronę obszarów Natura 2000
Działania obejmą 43 190 ha cennych przyrodniczo terenów.
To powierzchnia większa niż miasto Kraków.
Efekt? Ochrona siedlisk roślin i zwierząt, które czynią Polskę tak piękną i wyjątkową.
Kontynuujemy intensywne działania, aby sprawnie i efektywnie wykorzystać środki z Funduszy Europejskich oraz zrealizować kolejne, potrzebne inwestycje w energetykę, klimat i środowisko.
Gdzie szukać więcej informacji?
Więcej szczegółowych informacji o projektach realizowanych w programie FEnIKS znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska:
https://www.gov.pl/web/klimat/FEnIKS
Artykuł został dofinansowany przez Unię Europejską ze środków programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027
#FunduszeEuropejskie #FunduszeUE #FEnIKS
Materiał przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska.