Saga podwójna
Recenzja książki: Kazimierz Orłoś, „Dzieje dwóch rodzin. Mackiewiczów z Litwy i Orłosiów z Ukrainy”
Znakomity prozaik Kazimierz Orłoś w swojej najnowszej książce pozostaje wierny hasłu ukutemu przez Józefa Mackiewicza: „Jedynie prawda jest ciekawa”. Inaczej być nie może – najnowsza książka Orłosia to wszak biograficzna saga rodzinna, a więc gatunek epicki, który ufundowany jest na dokumentalnej drobiazgowości. Natomiast Józef Mackiewicz pojawia się u Orłosia przede wszystkim jako bliski krewny autora „Cudownej meliny”. Matka Kazimierza Orłosia, Seweryna Orłoś, była bowiem siostrą Józefa i Stanisława Cata Mackiewiczów. Podtytuł „Dziejów dwóch rodzin”, konkretyzujący genealogiczny – i geograficzny – kontekst (Mackiewiczowie z Litwy i Orłosiowie z Ukrainy), skrywa rozmach tej rodzinnej historii, która zatacza ogromne kręgi i wypełniona jest nazwiskami niezwykle ważnymi dla polskiej kultury. Orłoś zaczyna swoją opowieść w połowie XIX w., choć dopomina się także o wcześniejszych antenatów. Ich historie musi sobie jedynie wyobrażać. I choć zapisywanie rodzinnej historii kończy Orłoś na 1945 r., często pozwala sobie na wycieczki do lat późniejszych, aż po sentymentalną podróż na Ukrainę z 2010 r. Ta niezwykle szeroka perspektywa pozwala mu na przykładzie dziejów swojej rodziny pokazać, w jaki sposób kształtowała się polska inteligencja oraz jak wiele polska historia zawdzięcza tej warstwie społecznej.
Kazimierz Orłoś, Dzieje dwóch rodzin. Mackiewiczów z Litwy i Orłosiów z Ukrainy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015, s.496