Przywiązani do języka

Polszczyzna – dialekt lokalny?

Dziecko pod cegłami

Przed tygodniem (POLITYKA 37) pisaliśmy o rynku podręczników szkolnych – kto się na nim bogaci i jak wygląda droga podręcznika od autorów do uczniów. Dziś otwieramy niektóre z książek i zaglądamy do środka.

Plamy na języku

Ustawa o języku polskim obowiązuje już na dobre, ale shopy, fast foody i markety nie zniknęły ani z naszych ulic, ani tym bardziej z codziennych rozmów. Należało się zresztą tego spodziewać. Wielu wyrazów obcych używamy z leniwego przyzwyczajenia i braku pod ręką czegoś bardziej atrakcyjnego. Czasem oczywiście z bezradności – język nie zawsze nadąża za eksportową pomysłowością i nie wytwarza rodzimych nazw dla nowych produktów. A przecież według obowiązującego od niedawna prawa producent czy importer towaru, dla którego w polszczyźnie nie ma odpowiedniej nazwy, powinien się z tym problemem zwrócić do specjalnej instytucji – Rady Języka Polskiego. Wyrazów obcych jest coraz więcej, postanowiliśmy więc z udziałem naszych czytelników dopomóc specjalistom. W dziesięciu odcinkach wakacyjnego konkursu „Spolszcz to sam!” szukaliśmy odpowiedników stu zagranicznych słów. Zabawa językowa „Polityki” ujawniła chyba wszystkie trudności spolszczania: od charakterystycznych dla naszego języka chrzęszczących połączeń po różnice kulturowe dzielące Polskę od świata anglo-amerykańskiego. Inicjatywa ta pozwoliła jednak zaistnieć wielu błyskotliwym pomysłom językowym, które – także zdaniem fachowców – mogłyby wejść do polszczyzny. A na początek wprowadzimy kilka najlepszych (i nagrodzonych) spolszczeń wprowadzimy do języka używanego na naszych łamach. Ale nawał anglicyzmów to daleko nie jedyna choroba tocząca język polski – na co dzień coraz bardziej niechlujny, wulgarny, pospieszny, rezygnujący z ambicji literackiej polszczyzny. Język polski degraduje się tak jak środowisko.

Bułęsa z balceronem

Prezentujemy ostatni komentarz do propozycji spolszczeń nadesłanych na nasz konkurs. Za tydzień przedstawimy nazwiska trzech głównych zwycięzców i podsumujemy wyniki zabawy w Raporcie. Pomysły na nowe słownictwo kulinarne, które kończy nasz cykl, ocenia prof. Jerzy Podracki.

Trupilnia dla szperacza

Prezentujemy przedostatni komentarz językowy dotyczący propozycji nadesłanych na nasz konkurs. Pomysły czytelników na spolszczenia słów z dziedziny mediów ocenia członek jury.

Twarzocudka w podnietkach

Jeszcze przez dwa tygodnie będą się ukazywać rozstrzygnięcia ostatnich odcinków konkursu. W tym numerze propozycje nowego słownictwa z dziedziny moda i kosmetyka komentuje prof. Jerzy Podracki – dyrektor Instytutu Języka Polskiego UW i wiceprzewodniczący Komisji Kultury Języka PAN.

Rap musi zostać

Zakończyliśmy już drukowanie kuponów konkursowych, ale rozstrzygnięcia ostatnich odcinków konkursu będą się ukazywać jeszcze przez trzy tygodnie. Obok nagrodzonych propozycji znajdą się opinie jurorów – językoznawców. W tym numerze prof. Walery Pisarek komentuje słownictwo z dziedziny „muzyka popularna”.

Przycięty język

Do kolegiów do spraw wykroczeń wpłynęło już kilkanaście wniosków o ukaranie handlowców łamiących przepisy o polskojęzycznych oznaczeniach towarów. Inspektoraty handlowe oskarżają hurtowników, kierowników sklepów, właścicieli stoisk o sprzedawanie drabin, czekoladek, preparatów do WC, gałki muszkatołowej i rowerów rehabilitacyjnych bez informacji po polsku. Ostatnio padło na kierownika stoiska sportowego w kieleckim hipermarkecie – sprzedawał m.in. grille z włoską instrukcją obsługi.

Bzykanie bzykalcem

Osobliwe derywaty