Zdaniem 60 proc. Polaków konstytucja jest łamana. Większość z nas nie chce też jej zmiany
2 kwietnia minie już 20 lat od uchwalenia przez Zgromadzenie Narodowe obowiązującej dziś konstytucji.
W tym czasie była ona dwukrotnie nowelizowana, regularnie pojawiają się też propozycje kolejnych poprawek lub nawet całkowitej zmiany ustawy zasadniczej. Z tej okazji CBOS zapytał Polaków, jak ich zdaniem funkcjonuje przyjęta w 1997 r. polska ustawa zasadnicza.
Konstytucja nie jest w Polsce przestrzegana
Większość z nas (60 proc.) twierdzi, że jej zapisy nie są respektowane. Przeciwnego zdania jest 28 proc. Polaków. Jednak gdy zapytano o to, które konkretnie przepisy są łamane, 41 proc. z nich nie było w stanie odpowiedzieć na to pytanie.
Co czwarty wskazał, że naruszana jest zasada podziału i równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Wymieniano też naruszanie praw osobistych (takie jak wolność sumienia i wypowiedzi, prawa kobiet i prawa człowieka) oraz to, że państwo funkcjonuje w nieprawidłowy sposób (demokracja, rządy prawa, sposób działania parlamentu).
Ponad dwie trzecie Polaków (68 proc.) jest przekonanych, że przepisy konstytucji mają duży wpływ na ich życie. Jako „bardzo duży” wpływ to określa co czwarty z nas (26 proc.), a jako „raczej duży” – 42 proc.
„Nie” dla zmian w konstytucji
Wraz z upływem czasu maleje liczba Polaków, którzy chcieliby zmiany konstytucji. Takie plany kilkakrotnie zapowiadał prezes PiS Jarosław Kaczyński. Zmian nie chce obecnie prawie połowa badanych (49 proc. wobec 41 proc. w roku 2008 i 33 proc. w roku 2004).
Za uchwaleniem nowej konstytucji jest jedna trzecia badanych (30 proc.). To nieco mniej niż dziewięć lat temu (wtedy uważało tak 37 proc. respondentów) i zdecydowanie mniej niż w roku 2004 (45 proc.).
Im lepsza znajomość konstytucji, tym wyraźniejszy sprzeciw wobec ewentualnych zmian. Ponad dwie trzecie osób znających w całości ustawę zasadniczą (69 proc.) sprzeciwia się zmianom, a spośród nieznających jej wcale stanowisko takie zajmuje ponad jedna trzecia (38 proc. – trzeba jednak zwrócić uwagę na wysoki w tej grupie odsetek – 31 proc. – odpowiedzi „trudno powiedzieć”).
Jedynie wyborcy PiS zdecydowanie opowiadają się za zmianą konstytucji (45 proc.). Nieco rzadziej tego samego zdania są zwolennicy ruchu Kukiz’15 (41 proc.). Najbardziej zdecydowanie przeciwko zmianie konstytucji opowiadają się potencjalni wyborcy Nowoczesnej (84 proc.).
Jak wygląda społeczne przyzwolenie na naruszenie konstytucji? Zdecydowana większość badanych (65 proc.) jest zdania, że rząd, nawet mając ważny i pilny problem społeczny do rozwiązania, powinien postępować zgodnie z konstytucją. Nawet za cenę nierozwiązania tego problemu.