Kilka porad, jak uniknąć inwigilacji w sieci (po wprowadzeniu noweli policyjnej)
Uchwalona 15 stycznia nowelizacja ustawy o policji wprowadza szereg nowych zasad tak zwanej kontroli operacyjnej, prowadzonej przez służby specjalne i policję. Zakres sytuacji, w których służby mogą uzyskiwać informacje o internautach, jest bardzo szeroki.
W jaki sposób zabezpieczyć się przed inwigilacją służb, jakich aplikacji używać i jakich środków bezpieczeństwa przestrzegać – te wszystkie informacje znajdziemy w poradniku dla internautów, który przygotował prof. Dariusz Jemielniak, znany i zaangażowany wikipedysta.
„Większość z nas nie ma głowy, doświadczenia i czasu, aby wczytywać się w detale techniczne i samodzielnie wybierać aplikacje. Niniejszy krótki poradnik wskazuje na subiektywnie wybrane najlepsze aplikacje, których użycie znacznie utrudni inwigilację nietargetowaną (tj. np. masowy podsłuch rozmów i SMS-ów, bez koncentrowania się na konkretnej osobie)” – pisze we wstępie do poradnika prof. Jemielniak. Przytaczamy jego porady.
Kilka ogólnych „dobrych praktyk”:
1. Nie należy otwierać niezapowiedzianych załączników i podejrzanych linków, zwłaszcza od mniej znanych osób
2. Nie należy instalować zbędnych aplikacji od niezaufanych producentów
3. Należy unikać używania pendrive’ów USB, a komputer i telefon trzeba wyposażyć w aktualne oprogramowanie antywirusowe
4. Nie należy używać tych samych haseł do różnych serwisów. Decydując się na hasło, należy wybierać kombinacje liter (mały i dużych), cyfr i znaków specjalnych.
Prof. Jemielniak podpowiada na przykład, żeby wybrać zwrotkę z ulubionej piosenki i jakoś ją uwikłać w nasze hasło. Dla przykładu: „Świat nie wierzy łzom, w życiu tak już jest” po przekształceniu w hasło wyglądałoby tak: „Snw1wztjJ!”.
Polecane jest też korzystanie z menedżerów haseł, takich jak LastPass.com czy 1Password na komputerze i telefonie (alternatywnie: całkowicie darmowe i dostępne w open source Password Safe lub KeePass).
Aplikacje na komputer i na telefon:
Na komputer:
1. Przeglądarka Tor
Program na Windows, Mac, Linux – istnieje wersja polskojęzyczna. Wykorzystanie tej darmowej przeglądarki uniemożliwia śledzenie witryn, jakie odwiedzamy przez pośrednika (czyli np. przez dostawcę internetu). Utrudnia też stronom ustalenie, gdzie jesteśmy.
2. Https Everywhere
Wtyczka do Chrome, Firefox, Opera Wtyczka do standardowych przeglądarek, wymuszająca połączenie szyfrowane.
3. VPN
Użycie VPN powoduje, że dostawca usługi i wszelcy pośrednicy nie wiedzą, jaki rodzaj danych jest przesyłany – czy to film, czy dokument tekstowy, czy coś innego. Usługi VPN są, w przeciwieństwie do Tor., płatna. „Sam używam CactusVPN (z uwagi na kombinację ceny, łatwości instalacji, a także dostępności na telefon komórkowy bez dodatkowych opłat), polecane są też choćby VyprVPN czy PureVPN” – pisze Jemielniak.
4. Bitlocker (Windows) FileVault (MacOSX)
W zależności od wersji systemu operacyjnego Windows możemy za darmo skorzystać z funkcji szyfrowania dysku BitLocker – jeżeli mamy tę funkcję, trzeba ją włączyć! (Ścieżka jest następująca: Panel sterowania > System i zabezpieczenia > Szyfrowanie dysków). Użytkownicy Mac powinni włączyć funkcję FileVault. Alternatywą jest darmowy program VeraCrypt (Windows, MacOSX, Linux).
Uwaga na temat telefonów – o ile użytkownicy iPhone mają domyślnie włączone szyfrowanie danych, o tyle na Androidzie robią tak tylko niektóre telefony (np. Nexus 6 i późniejsze), dlatego trzeba sprawdzić, czy opcja ta jest włączona w ustawieniach zabezpieczeń telefonu.
Aplikacje na telefon:
1. Signal
Aplikacja na Androida i iOS. Zastępuje domyślny program do esemesów, umożliwiająca także bezpośrednie rozmowy telefoniczne. Wszystko jest szyfrowane po stronie klienta: inaczej mówiąc, w przeciwieństwie do zwykłego telefonu nie da się łatwo podsłuchać rozmowy ani treści esemesów, o ile obie strony mają zainstalowany Signal.
2. Orbot
Aplikacja na Androida. Program umożliwiający tunelowanie ruchu dla wybranych aplikacji przez sieć Tor. W najbliższym czasie – również opcję VPN (dzięki czemu przekierowywanie ruchu dla dowolnych aplikacji będzie następować bez konieczności uzyskiwania dostępu root).
3. VPN
Podobnie jak w przypadku komputera, użycie VPN na telefonie okazuje się przydatne, bo maskuje treść danych – warto wybrać dostawcę usługi VPN, który nie pobiera dodatkowej opłaty za komórkę.
Opcjonalnie: App Ops, AppLock, Orfox (Android), Onion Browser (iOS).
Prof. dr hab. Dariusz Jemielniak – profesor w NeRDS (New Research on Digital Societies) w Akademii Leona Koźmińskiego, fellow na Berkman Center for Internet and Society (Harvard), visiting scholar na MIT, członek Rady Powierniczej Fundacji Wikimedia.