1. Donald Tusk wygłosi exposé i przedstawi rząd
Poniedziałkowe obrady Sejmu przeszły do historii, dosłownie i nie tylko. Po raz pierwszy w toku wyłaniania rządu został w Polsce uruchomiony tzw. drugi krok konstytucyjny – kandydata na premiera wskazała grupa posłów, którego Sejm poparł potem w głosowaniu większością bezwzględną. To dlatego, że misja powołania rządu nie powiodła się w pierwszym kroku konstytucyjnym – Andrzej Duda, jak wiemy, powierzył to zadanie Mateuszowi Morawieckiemu. Misja była straceńcza, choć (były) premier zapewniał, że prowadzi rozliczne rozmowy, i jeszcze w poniedziałkowym exposé mrugał do ludowców, licząc na poparcie. Nie udało się, Morawiecki nie uzyskał wotum zaufania: 266 posłów głosowało przeciw, za – 190. To kończy rządy PiS. Jak to ujął marszałek Szymon Hołownia, czasem na 15 października trzeba czekać do 11 grudnia.
Sejm w poniedziałek późnym popołudniem poparł kandydaturę Donalda Tuska na premiera stosunkiem głosów 248 do 201 (nikt się nie wstrzymał). We wtorek Tusk wygłosi exposé i przedstawi skład swojego rządu (podział resortów i nazwiska – tutaj). Posiedzenie rozpocznie się o godz. 10, potem przewidziana jest debata. Zaprzysiężenie Donalda Tuska na premiera zostało wyznaczone na środę o godz. 9 w Pałacu Prezydenckim. Taki komunikat opublikowała kancelaria Andrzeja Dudy, który spotkał się z Tuskiem po przegłosowaniu jego kandydatury.
2. Prezes PiS zbrukał święto demokracji
Na zwieńczenie poniedziałkowych obrad Sejmu prezes PiS Jarosław Kaczyński wszedł na mównicę i nazwał Donalda Tuska „niemieckim agentem”. Sala odśpiewała właśnie polski hymn, posłanki i posłowie już mieli się rozejść. „Wieczorny wyskok Jarosława Kaczyńskiego tylko potwierdził, że prezes PiS nie umie przegrywać i z godnością oddać władzy” – komentuje Łukasz Lipiński.
„Wybryk Kaczyńskiego Tuska nie obraził, choć mógł go zaboleć, ale pokazał, że PiS powinien znaleźć nowego lidera, jeśli poważnie myśli o powrocie kiedyś do władzy – pisze z kolei na blogu publicysta „Polityki” Adam Szostkiewicz. – Na razie ten obóz czeka cięższy czas niż obóz Tuska i jego koalicyjny rząd. Nie pomogą gigantyczne pieniądze odłożone na czarny dzień, który dla nich właśnie nadszedł, nie pomogą instytucje państwowe, które jeszcze kontrolują, nie pomoże właśnie rozpoczęta nowa wyborcza kampania nienawiści i delegitymizacji koalicyjnego rządu demokratycznego ani wbijanie klina między tworzące je ugrupowania. Te próby mogą tylko obóz demokratyczny skonsolidować”.
3. Trybunał Przyłębskiej rzutem na taśmę
Trybunał Julii Przyłębskiej orzekł w poniedziałek, że nakładanie kar pieniężnych za niewykonywanie wyroków TSUE jest niezgodne z polską konstytucją (konkretnie: zasadą państwa prawnego, zasadą suwerenności i prymatu konstytucji). Jak pisze (i liczy) Ewa Siedlecka, było to już 20. podejście do tematu. Trybunał spieszył się w obawie, że wyrok nie zostanie opublikowany w „Dzienniku Ustaw” przez nowego premiera Donalda Tuska. Choć to zwyczaj raczej Beaty Szydło.
Na ten wyrok mógł czekać zwłaszcza Mateusz Morawiecki. Pisze Ewa Siedlecka: „Poniedziałkowy wyrok był dla władzy PiS ważny, bo w przyszłości Mateusz Morawiecki będzie się nim zasłaniał przed odpowiedzialnością za to, że bez podstawy prawnej odmówił płacenia nałożonej przez TSUE kary, powodując naliczenie odsetek za zwłokę i stratę dla finansów publicznych. Poniedziałkowy wyrok Trybunału nie-Konstytucyjnego będzie dla niego ową podstawą prawną: miał rację, że nie płacił, bo płacąc, łamałby konstytucję”.
Orzeczenie zapadło przy czterech zdaniach odrębnych. Piotr Pszczółkowski stwierdził, że polski Trybunał nie ma prawa oceniać, czy TSUE dobrze, czy źle interpretuje traktatowe przepisy. Podobnie uważa sędzia Rafał Wojciechowski. Bartłomiej Sochański i Zbigniew Warciński uznali z kolei, że skoro TSUE przekroczył swoje kompetencje, nakładając kary (działał „ultra vires”), to znaczy, że decyzja o karach nie wywołała skutków prawnych.
Rzutem na taśmę Trybunał osądził też ustawę, która miała odblokować KPO dla Polski, odesłaną tu przed rokiem przez Andrzeja Dudę. Uznał ją za sprzeczną z konstytucją (przy zdaniu odrębnym Piotra Pszczółkowskiego). „Za półtora roku, gdy skończy się kadencja Dudy, i tak trzeba będzie uporządkować sprawę neosędziów, a ci, którzy wykazali się największą służebnością wobec władzy, mogą być odsuwani od orzekania wyrokami sądów dyscyplinarnych”, pisze Ewa Siedlecka. Niezawisłość sądów to jeden z kamieni milowych wpisanych w KPO.
4. Wołodymyr Zełenski w USA
We wtorek prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski spotka się w Białym Domu z prezydentem USA Joe Bidenem. Według oficjalnego komunikatu mają rozmawiać o rosyjskiej ofensywie w Ukrainie i potrzebie dalszego wsparcia jej wysiłku wojennego. Strona ukraińska podaje, że celem wizyty, rozpoczętej w poniedziałek 11 grudnia, jest wzmocnienie „kooperacji w zakresie bezpieczeństwa i jedności”.
Zełenski nieprzerwanie zabiega o wsparcie dla ukraińskiej sprawy. W niedzielę uczestniczył w uroczystościach zaprzysiężenia nowego, kontrowersyjnego prezydenta Javiera Mileia, szukając poparcia także w Ameryce Południowej.
To istotne, bo zasoby się kurczą, a zachodni entuzjazm słabnie wobec pata na froncie i wojny na Bliskim Wschodzie. Kongres USA jest w tej sprawie podzielony. Biden zwrócił się do niego o wyasygnowanie z budżetu kolejnej transzy pomocy: 106 mld dol., z czego 61 mld miałoby pokryć wydatki na dostawy nowej broni i sprzętu dla Ukrainy, 14,3 mld dol. trafić do walczącego z Hamasem Izraela, a pozostałe 14 mld na inne cele. Republikanie w Senacie zagłosowali jednomyślnie przeciw.
5. Złote Globy: walczą „Barbie” i „Sukcesja”
Złote Globy to zwykle prognostyk przed Oscarami, choć decyzje obu amerykańskich gremiów bywają zupełnie rozbieżne. Przyznające Globy Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej (HFPA) właśnie ogłosiło listę nominacji: najwięcej szans na statuetki ma film „Barbie” w reżyserii Grety Gerwig i serial „Sukcesja”. Komplet nominacji zaprezentowali w poniedziałkowy wieczór (polskiego czasu) komik Cedric the Entertainer i aktor Wilmer Valderrama.
Złote Globy 2024 zostaną przyznane w dwóch dodatkowych kategoriach: „Osiągnięcie kinowe i w box office” (w kinie) oraz „Najlepszy występ komediowy stand-up w telewizji”. Niżej komplet nominacji.
Najlepszy dramat:
Anatomia upadku
Czas krwawego księżyca
Maestro
Oppenheimer
Poprzednie życie
Strefa interesów
Najlepszy aktor w filmie dramatycznym:
Bradley Cooper (Maestro)
Leonardo DiCaprio (Czas krwawego księżyca)
Colman Domingo (Rustin)
Barry Keoghan (Saltburn)
Cillian Murphy (Oppenheimer)
Andrew Scott (Dobrzy nieznajomi)
Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym:
Annette Bening (Nyad)
Lily Gladstone (Czas krwawego księżyca)
Sandra Hüller (Anatomia upadku)
Greta Lee (Poprzednie życie)
Carey Mulligan (Maestro)
Cailee Spaeny (Priscilla)
Najlepsza komedia lub musical:
Air
American Fiction
Barbie
Przesilenie zimowe
Obsesja
Biedne istoty
Najlepszy aktor w komedii lub musicalu:
Nicolas Cage (Dream Scenario)
Timothée Chalamet (Wonka)
Matt Damon (Air)
Paul Giamatti (Przesilenie zimowe)
Joaquin Phoenix (Bo się boi)
Jeffrey Wright (American Fiction)
Najlepsza aktorka w komedii lub musicalu:
Fantasia Barrino (Kolor purpury)
Jennifer Lawrence (Bez urazy)
Natalie Portman (Obsesja)
Margot Robbie (Barbie)
Emma Stone (Biedne istoty)
Alma Pöysti (Opadające liście)
Najlepszy aktor drugoplanowy w filmie:
Willem Dafoe (Biedne istoty)
Robert De Niro (Czas krwawego księżyca)
Robert Downey Jr. (Oppenheimer)
Ryan Gosling (Barbie)
Charles Melton (Obsesja)
Mark Ruffalo (Biedne istoty)
Najlepsza aktorka drugoplanowa w filmie:
Emily Blunt (Oppenheimer)
Danielle Brooks (Kolor purpury)
Jodie Foster (Nyad)
Julianne Moore (Obsesja)
Rosamund Pike (Saltburn)
Da'Vine Joy Randolph (Przesilenie zimowe)
Najlepszy reżyser:
Bradley Cooper (Maestro)
Greta Gerwig (Barbie)
Yorgos Lanthimos (Biedne istoty)
Christopher Nolan (Oppenheimer)
Martin Scorsese (Czas krwawego księżyca)
Celine Song (Poprzednie życie)
Najlepszy scenariusz filmowy:
Barbie
Biedne istoty
Oppenheimer
Czas krwawego księżyca
Poprzednie życie
Anatomia upadku
Najlepsza muzyka:
Biedne istoty
Oppenheimer
Strefa interesów
Spider-Man: Poprzez multiwersum
Czas krwawego księżyca
Chłopiec i czapla
Najlepsza piosenka:
Addicted to Romance (She Came to Me)
Dance the Night (Barbie)
I’m Just Ken (Barbie)
Peaches (Super Mario Bros. Film)
Road to Freedom (Rustin)
What Was I Made For? (Barbie)
Najlepszy film zagraniczny:
Anatomia upadku
Io capitano
Poprzednie życie
Śnieżne bractwo
Strefa interesów
Opadające liście
Najlepszy film animowany:
Chłopiec i czapla
Między nami żywiołami
Spider-Man: Poprzez multiwersum
Super Mario Bros. Film
Suzume
Życzenie
Największe osiągnięcie filmowe i w box office:
Barbie
Strażnicy Galaktyki 3
John Wick 4
Mission: Impossible - Dead Reckoning – Part One
Oppenheimer
Spider-Man: Poprzez multiwersum
Super Mario Bros. Film
Taylor Swift: The Eras Tour
Najlepszy serial dramatyczny:
1923
The Crown
Dyplomatka
The Last of Us
The Morning Show
Sukcesja
Najlepszy aktor w serialu dramatycznym:
Brian Cox (Sukcesja)
Kieran Culkin (Sukcesja)
Gary Oldman (Kulawe konie)
Pedro Pascal (The Last of Us)
Jeremy Strong (Sukcesja)
Dominic West (The Crown)
Najlepsza aktorka w serialu dramatycznym:
Helen Mirren (1923)
Bella Ramsey (The Last of Us)
Keri Russell (Dyplomatka)
Sarah Snook (Sukcesja)
Imelda Staunton (The Crown)
Emma Stone (The Curse)
Najlepszy serialowy musical/komedia:
Misja: Podstawówka
Barry
The Bear
Jury Duty
Zbrodnie po sąsiedzku
Ted Lasso
Najlepszy aktor w serialu komediowym lub musicalu:
Bill Hader (Barry)
Steve Martin (Zbrodnie po sąsiedzku)
Jason Segel (Terapia bez trzymanki)
Martin Short (Zbrodnie po sąsiedzku)
Jason Sudeikis (Ted Lasso)
Jeremy Allen White (The Bear)
Najlepsza aktora w serialu komediowym lub musicalu:
Rachel Brosnahan (The Marvelous Mrs. Maisel)
Quinta Brunson (Misja: Podstawówka)
Elle Fanning (Wielka)
Selena Gomez (Zbrodnie po sąsiedzku)
Natasha Lyonne (Poker Face)
Ayo Edebiri (The Bear)
Najlepszy serial limitowany, antologia lub film telewizyjny:
Światło, którego nie widać
Awantura
Daisy Jones and the Six
Lekcje chemii
Towarzysze podróży
Fargo
Najlepszy aktor w serialu limitowanym, antologii lub filmie telewizyjnym:
Matt Bomer (Towarzysze podróży)
Sam Claflin (Daisy Jones and the Six)
Jon Hamm (Fargo)
Woody Harrelson (Hydraulicy z Białego Domu)
David Oyelowo (Lawmen: Bass Reeves)
Steven Yeun (Awantura)
Najlepsza aktorka w serialu limitowanym, antologii lub filmie telewizyjnym:
Riley Keough (Daisy Jones and the Six)
Brie Larson (Lekcje chemii)
Elizabeth Olsen (Miłość i śmierć)
Juno Temple (Fargo)
Rachel Weisz (Nierozłączne)
Ali Wong (Awantura)
Najlepszy aktor drugoplanowy w telewizji:
Matthew Macfadyen (Sukcesja)
James Marsden (Jury Duty)
Alan Ruck (Sukcesja)
Alexander Skarsgård (Sukcesja)
Billy Crudup (The Morning Show)
Ebon Moss-Bachrach (The Bear)
Najlepsza aktorka drugoplanowa w telewizji:
Elizabeth Debicki (The Crown)
Abby Elliott (The Bear)
Christina Ricci (Yellowjackets)
J. Smith Cameron (Sukcesja)
Meryl Streep (Zbrodnie po sąsiedzku)
Hannah Waddingham (Ted Lasso)
Najlepszy stand-up:
Ricky Gervais (Ricky Gervais: Armageddon)
Trevor Noah (Trevor Noah: Where Was I)
Chris Rock (Chris Rock: Selective Outrage)
Amy Schumer (Amy Schumer: Emergency Contact)
Sarah Silverman (Sarah Silverman: Someone You Love)
Wanda Sykes (Wanda Sykes: I'm an Entertainer)