„Praca nauczyciela w Polsce powinna mieć realne odzwierciedlenie w wynagrodzeniach. Nikt nie ma co do tego wątpliwości. Dlatego staramy się w ramach naszych możliwości budżetowych w ostatnich latach (...) robić to, co jest możliwe. Ale nie obiecujemy bez pokrycia” – mówiła podczas uroczystości związanych z Dniem Nauczyciela premier Ewa Kopacz.
Równocześnie pod Kancelarią Prezesa Rady Ministrów rozpoczęła się manifestacja dwóch największych związków zawodowych zrzeszających nauczycieli i pracowników oświaty, domagających się poprawy warunków ich pracy i płacy.
A jak sytuacja nauczycieli wygląda w innych krajach? Gdzie mają oni prawo demonstrować swoje niezadowolenie? I czy w ogóle mają powody do frustracji?
Posłużyliśmy się badaniem zleconym przez Gems Education Solutions, zestawiającym wysokość wydatków na edukację w 30 krajach OECD oraz wyniki poszczególnych krajów w międzynarodowych testach PISA (Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów): czytania i interpretacji, matematyki oraz nauk przyrodniczych. Zaznaczmy: w badaniach nie uwzględniono Polski. Ale znając nasze realia, możemy je porównać – choć na ogół nie wypadamy najlepiej (nie licząc PISA – polskie nastolatki osiągają wysokie wyniki w zadaniach ścisłych).
Wyniki oparte są na danych zebranych w ciągu ostatnich 15 lat. W badaniu pod uwagę wzięto także wielkość klas szkolnych, czyli liczbę uczniów przypadających na jednego nauczyciela.
Finlandia otrzymała najwyższą punktację dla relacji wydatków na edukację i wyników w tym zakresie, zatem jest traktowana jako państwo o maksymalnej wydajności kształcenia. Korea Południowa znalazła się na drugim, a Czechy i Węgry ex aequo na trzecim miejscu listy. Brazylijski i indonezyjski system edukacji okazał się najmniej efektywny.
„Finlandia i Korea znajdują się bardzo wysoko w rankingu, ponieważ łączą one bardzo wysokie wyniki standaryzowanych badań PISA z umiarkowanie wysokimi wynagrodzeniami nauczycieli oraz z umiarkowanie wysokimi wskaźnikami określającymi liczbę uczniów przypadających na jednego nauczyciela” – wyjaśniają autorzy raportu.
Efekt „wyjściowy” – w postaci osiągnięć uczniów – jest na poziomie wyjątkowo wysokim w stosunku do podstawowych wartości „wejściowych”, czyli poniesionych wydatków – i to właśnie sprawia, że kraje te prezentują tak dużą „wydajność” systemów kształcenia”.
Wyniki badania pokazują, że w porównaniu do innych państw w Finlandii grupy klasowe są stosunkowe niewielkie.Na jednego nauczyciela przypada średnio szesnaścioro uczniów (w Polsce zdarza się i dwukrotnie więcej). W Stanach Zjednoczonych – ok. 15, w Wielkiej Brytanii – 13, w Niemczech – również 13.
Wysokość pensji nauczycielskiej w Finlandii osiąga wartość powyżej międzynarodowej średniej, ale nadal jest na poziomie o wiele niższym niż w niektórych europejskich krajach, takich jak Niemcy, Szwajcaria czy Belgia.
Gdzie nauczyciele zarabiają najwięcej?
Wśród 30 krajów OECD najlepiej zarabiają nauczyciele szwajcarscy – średnio 68 tys. dolarów rocznie. To więcej niż średnia pensja w tym kraju, która wynosi 50 tys. dolarów. Za Szwajcarią znajdują się Holendrzy (57 tys.), Niemcy (53 tys.), Belgowie (51 tys.). Najmniej (spośród badanych krajów) zarabiają natomiast Indonezyjczycy (2 tys. euro), Węgrzy oraz Brazylijczycy (po 14 tys.).
Polscy nauczyciele zarabiają znacznie mniej – średnia pensja wynosi 4,7 tys. zł (wyższa w zależności od dorobku).
W którym kraju przypada najwięcej uczniów na jednego nauczyciela?
Aż 32 uczniów na jednego nauczyciela przypada w Brazylii. Na drugim biegunie znajduje się Portugalia – tutaj jeden nauczyciel opiekuje się siedmiorgiem uczniów. Również norweskie i greckie szkoły mają małe klasy (w obu przypadkach stosunek 9:1).
Gdzie nauczyciele cieszą się największym szacunkiem?
Według Global Teacher Status Index (badanie objęło 21 krajach OECD) największym szacunkiem cieszą się chińscy nauczyciele. Podobnym uznaniem cieszą się nauczyciele w Grecji i Turcji. Najgorzej postrzegani są nauczyciele w Izraelu, Brazylii i Czechach.
Cały raport dostępny jest tutaj.
W badaniu analizowano sytuację w 30 krajach: Szwajcarii, Holandii, Niemczech, Belgii, Wielkiej Brytanii, Korei, Irlandii, Japonii, Australii, Finlandii, Danii, Hiszpanii, Stanach Zjednoczonych, Austrii, Nowej Zelandii, Portugalii, Francji, Norwegii, Słowenii, Słowacji, Czechach, Szwecji, Włoszech, Islandii, Grecji, Izraelu, Turcji, Chile, Brazylii, na Węgrzech oraz w Indonezji.