Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Świat

Dokument BBC o „głębokiej przyjaźni” Jana Pawła II z filozofką polskiego pochodzenia

AFP
Zdaniem brytyjskich publicystów prywatne listy, które Jan Paweł II wymieniał z polsko-amerykańską filozofką Anną Teresą Tymieniecką, rzucają nowe światło na życie uczuciowe papieża.

„Sekretne listy Jana Pawła II” – tak nazywa się dokument, który pokazuje relacje papieża z kobietami (bez sugestii, że przekroczono jakieś granice), głównie z Anną Teresą Tymieniecką, amerykańską filozofką polskiego pochodzenia. BBC wyemituje go w poniedziałek (15 lutego) wieczorem.

Anna Teresa Tymieniecka poznała Karola Wojtyłę w 1973 roku, kiedy był arcybiskupem Krakowa. Tymieniecka, tak jak Wojtyła, przeżyła niemiecką okupację w Polsce, a po wojnie wyjechała na studia do USA, gdzie wyszła za mąż za Hendrika Houthakkera i urodziła troje dzieci.

Tymieniecka przez cztery lata współpracowała z Wojtyłą przy tłumaczeniu na angielski jego książki o filozofii, którą napisał w czasie pracy na KUL. Pomagała mu też w pracy nad książką „Osoba i czyn”, wydaną w 1985 roku. Ich relacje w międzyczasie się zacieśniły. Utrzymywali je aż do śmierci papieża 2 kwietnia 2005 r.

Ich przyjaźń trwała ponad 30 lat. Tymieniecka gromadziła w tym czasie listy, fotografie ze spotkań, wyjazdów, wakacji. Po jej śmierci w 2014 roku znaleziono ogromną walizkę ze zdjęciami. Przyzwyczajeni do wizerunku Jana Pawła II w formalnych papieskiej sutannie na fotografiach znajdujemy go na stokach narciarskich, w szortach na kempingu, nad jeziorem.

W 2008 r. Anna Teresa Tymieniecka sprzedała Bibliotece Narodowej w Polsce listy, które pisał do niej Jan Paweł II (podobno za siedmiocyfrową sumę). Zazwyczaj kiedy BN pozyskuje ważne dokumenty związane z papieżem, towarzyszy temu rozgłos, a po czasie są one udostępniane badaczom. W tym przypadku tak się nie stało.

Relacja papieża z filozofką miała być bardzo bliska, ale jak twierdzi Ed Stourton, autor dokumentu, nie ma żadnego dowodu na to, że Jan Paweł II kiedykolwiek złamał celibat.

Stourton opisuje, że na początku korespondencja Wojtyły i Tymienieckiej miała charakter formalny, ale potem, kiedy kardynał został papieżem, ich relacje się ociepliły.

Jesienią 1974 roku, kiedy Wojtyła uczestniczył w spotkaniu katolickich biskupów, wziął ze sobą kilka jej listów, by mógł na nie odpisać „bez korzystania z pośrednictwa poczty”. Listy Tymienieckiej były, jak napisał Wojtyła, „znaczące i głęboko osobiste, nawet jeśli napisane w »filozoficznym tonie«”. Pod koniec swojego listu do filozofki Wojtyła dodaje, że „istnieją problemy, które są dla mnie zbyt trudne do opisania”.

Marsha Malinowski, która pośredniczyła w sprzedaży archiwum Tymienieckiej, uważa, że we wczesnej fazie korespondencji filozofka była zakochana w kardynale. „To znalazło odbicie w listach” – mówiła w rozmowie z Stourtonem.

Stourton przyznaje, że miał wgląd tylko w listy jednej ze stron i „czasami trudno zgadywać, na co kardynał mógł odpisywać”, ale „wierzy, że na wczesnym etapie znajomości, prawdopodobnie latem 1975 roku, Tymieniecka wyznała Wojtyle miłość.

W odpowiedzi Wojtyła miał jej podarować szkaplerz – relacjonuje dziennikarz. Papież otrzymał go od swojego ojca na pamiątkę pierwszej komunii świętej. „Ta decyzja symbolizuje szczególne znaczenie jego relacji z Anną Teresą Tymieniecką” – pisze reporter BBC. Później Wojtyła miał jej powiedzieć, że to „pozwala mu akceptować każdą sytuację i poczuć Annę wszędzie, czy jest blisko, czy daleko”.

Kiedy został wybrany na papieża, Jan Paweł II napisał Annie Teresie Tymienieckiej, że nie chce, by „wymiana poglądów, które od zawsze uważał za tak twórcze i owocne”, została przerwana.

BBC pisze, że problemy rozpoczęły się, kiedy książka Jana Pawła II, nad którą wspólnie pracowali, została oddana do druku. Watykan miał pewne zastrzeżenia, a kobietę oskarżono o zniekształcenie idei nowego papieża. Kiedy Jan Paweł II nie wstawił się za nią całą mocą, poczuła się zdradzona.

Kiedy na początku lat 90. u Jana Pawła II zdiagnozowano chorobę Parkinsona, Tymieniecka często go odwiedzała, wysyłała mu również tłoczone kwiaty i fotografie ze swojego domu w Pomfret. W jednym z listów napisał jej: „Myślę, o Tobie, jestem z Tobą każdego dnia, gdy wracam myślami do Pomfret”.

Pierwszym dziennikarzem, który opisał rolę Tymienieckiej w życiu papieża Jana Pawła II, był Carl Bernstein. Ten dziennikarz śledczy, który zdobył rozgłos, ujawniając aferę Watergate, rozmawiał z kobietą, gdy przygotowywał książkę „Jego Świętobliwość” w 1990 roku. „To, co robił, nie jest nielegalne. To jest jednak fascynujące. To zmienia nasze postrzeganie o nim” – mówił.

*

Dziennik „The Guardian” starał się o komentarz Watykanu na temat filmu. Anonimowy przedstawiciel Stolicy Apostolskiej miał odpowiedzieć, że o przyjaźniach Jana Pawła II wiadomo już wszystko, nikt więc nie spodziewa się po filmie BBC szczególnych rewelacji.

Dokument produkcji BBC można zobaczyć tu.

Reklama

Warte przeczytania

Czytaj także

null
Kraj

Przelewy już zatrzymane, prokuratorzy są na tropie. Jak odzyskać pieniądze wyprowadzone przez prawicę?

Maszyna ruszyła. Każdy dzień przynosi nowe doniesienia o skali nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, ale właśnie ruszyły realne rozliczenia, w finale pozwalające odebrać nienależnie pobrane publiczne pieniądze. Minister sprawiedliwości Adam Bodnar powołał zespół prokuratorów do zbadania wydatków Funduszu Sprawiedliwości.

Violetta Krasnowska
06.02.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną