Trochę kultury!

Odłamki w szampanie

Najpierw święto popsuła wojna w Kosowie. A tuż przed obchodami - strzelanina w szkole w Littleton, w Kolorado, w której zginęło 15 uczniów. Od tego wydarzenia zaczynały się wszystkie dzienniki TV i wielogodzinne relacje na żywo, ociekające krwią. W przerwach pokazywano zniszczone budynki telewizji w Belgradzie. A w tle dziewiętnastu przywódców NATO, w rytm marsza, ściskało sobie dłonie.

Cienie podziemia

AWS zobowiązała swoich polityków do podawania się do dymisji, jeżeli wszczęte zostanie przeciwko nim postępowanie lustracyjne, a premiera do odwoływania ministrów, na których padnie choć cień podejrzenia o złożenie fałszywych oświadczeń. Trzy dni później podejrzenia padły na samego premiera! Czy Jerzy Buzek przypadkowo wpadł w lustracyjne sidła, czy z premedytacją zostały one zastawione właśnie na niego?

Obywatel Colt

Socjopaci - rasiści z młodzieżowej subkultury, zwani "mafią w czarnych płaszczach", zabijając 15 uczniów wstrząsnęli Ameryką. Potwierdziła się opinia o zgubnym wpływie agresji sączącej się z telewizji, gier komputerowych, Internetu. Dzień później polski parlament uchwalał, po 38 latach, nową ustawę o broni i amunicji.

Matnia terespolska

W cieniu terespolskiego przejścia granicznego nastąpiła zamiana ról. Policjanci boją się złodziei, celnicy przemycają, prokuratorzy biorą łapówki. Brudne pieniądze napędzają lokalne fortuny. Już nie wiadomo, kto pilnuje przestrzegania prawa, a kto je łamie.

Wieloręczni bandyci VI

O nielegalnych automatach do gry, tzw. jednorękich bandytach, przynoszących ich właścicielom gigantyczne a nieopodatkowane zyski, pisaliśmy w ub.r. kilkakrotnie (POLITYKA 13, 18, 25, 26 i 42/98). Wbrew interesom Skarbu Państwa liczba tych automatów nadal lawinowo rośnie, a projekt znowelizowanej ustawy o grach losowych zaakceptowany przez KERM i rząd czeka od dziewięciu miesięcy na głosowanie w Sejmie.

Depresja

Badania opinii publicznej pokazują, że już tylko co czwarty Polak popiera rząd koalicji AWS-UW. W III RP gorsze notowania miał dotąd wyłącznie rząd Waldemara Pawlaka pod koniec swojej działalności. Pierwsze oznaki kryzysu sympatii dla solidarnościowego rządu pojawiły się na początku roku. Teraz jednak jest to już prawdziwa depresja, nic przy tym nie wskazuje na bliską poprawę, jako że zamęt lustracyjny wokół osoby premiera też robi swoje.

Ludzie władzy

Zmianom politycznym towarzyszą przetasowania struktury społecznej. Na obrzeżach miast buduje się wille w kształcie zamków, wytworne sklepy oferują zegarki Patka, a najnowsze modele sportowych aut znajdują swoich nabywców. Ale zarazem strajki rolników, zbrojeniówki, rosnąca liczba bezrobotnych wskazują na drugi kraniec tej hierarchii. Kto więc wygrał, a kto przegrał grę rynkową, grę o pozycję? Jakie reguły rozstrzygają o awansie społecznym?

Bundestag w Reichstagu

Od 19 kwietnia niemiecki Bundestag obraduje w odnowionym za 600 mln marek budynku Reichstagu. Angielski architekt sir Norman Foster w widoczny sposób połączył dwie tradycje. Na wilhelmińskie torso poznaczone śladami niemieckiej historii XX wieku nałożył efektowną, lekką kopułę. Wyraźnie zrywa ona z architektoniczną tradycją tego budynku, którego pożar w lutym 1933 r. oznaczał koniec niemieckiej demokracji.

Piętnasta jeden do Skopje

Wojny w byłej Jugosławii to nie tylko zbrojne armie, opancerzone wozy bojowe i negocjatorzy z całego świata. To także rozklekotane autobusy, przewożące od południowej Macedonii po północną Chorwację ludzi, którzy wiedzą, co i gdzie kupić, aby potem - ku zadowoleniu wszystkich - sprzedać to z zyskiem. Wódka, papierosy, naboje - wszystko pójdzie.

Najstarszy naród świata

Niefortunny kierowca ma... 104 lata. I chociaż wcześniej spisywał się za kierownicą bez zarzutu, rozstał się z prawem jazdy. Z własnej woli, martwiąc się tylko, jak teraz będzie dojeżdżał na tenisa.

Zbawca z łapanki

Przebrany w cywilny garnitur prezydent Algierii Liamin Zerual i grupa otaczających go generałów postanowili oddać władzę cywilowi Abdelazizowi Buteflice i w tym celu urządzali 15 kwietnia wybory - na półtora roku przed upływem kadencji. Generałowie nie mieli już żadnego innego pomysłu na wyciągnięcie kraju z otchłani zbrodni i nędzy.

Od nędzy do pieniędzy

Niemal jednocześnie na ekrany kin weszły dwa polskie filmy: "Amok" i "Poniedziałek". Bohaterami pierwszego są hazardziści z warszawskiej giełdy, w drugim zaś oglądamy bezrobotnych z beznadziejnego małego miasteczka. Wszystko ich różni, pochodzenie, wykształcenie, styl życia, ale jedni i drudzy rozpaczliwie szukają dla siebie miejsca w nowej Polsce.

Kupcząc i dupcząc

Przed najnowszą premierą na scenie warszawskich Rozmaitości, noszącą niezgodny z ustawą o ochronie języka polskiego (acz łatwo zrozumiały) tytuł "Shopping and Fucking", reżyser Paweł Łysak stwierdził w jednym z wywiadów, że nasza scena "koncentruje się na interpretowaniu literatury", natomiast nie chce mówić "o przemocy, narkomanii, homoseksualizmie, upadku wartości, bezdomnych, sektach". "Interpretowanie literatury" najwyraźniej pojawiło się w ustach młodego twórcy w funkcji obelgi. Można zgodzić się z nim, że nie każda literatura zasługuje, by się nią w teatrze nasładzać. Czy jednak każdy życiowy brud wart jest wysiłku i uwagi tak artystów sceny, jak publiczności?

Powązki 25

Od dawna zastanawiam się z rosnącą paniką, jakiej użyć metafory gwoli podkreślenia przerażającego zjawiska ucieczki czasu, który Siły Ziemskie ofiarowały ludziom do przeżycia. Wydawałoby się, że płynie, a - na przykład - majowy dzień 1974 r., kiedym zakładał Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, wydaje mi się trwać tuż za mną, prawie na odległość ręki, zaś tymczasem... minęło ćwierćwiecze i oto w pełnej gorączce przygotowujemy się do możliwie najbardziej uroczystego jubileuszu istnienia i dotychczasowych prac Komitetu. Czas bowiem pomknął jako jeleń przez chaszcze, szczwany ogarami śmierci.

Skład bibuły

Obwieszczenie informujące o wprowadzeniu stanu wojennego, transparenty z hasłami "Solidarność zwycięży", wycie suk policyjnych, wcinające się w śpiew tłumu intonującego: "marsz, marsz Dąbrowski" i w tej inscenizacji tłum ludzi z paczkami, walizkami, torbami, wypchanymi wydawnictwami drugiego obiegu - tak wyglądało wiosenne zbieranie bibuły, zorganizowane kilka dni temu w Bibliotece Jagiellońskiej przez działającą przy niej Fundację Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego.

Kamera w brzuchu

Dokument filmowy, gatunek, który ma u nas bardzo dobre tradycje, zawsze wydawał się formą wymarzoną dla telewizji, chociaż nie zawsze był przez telewizję traktowany z należytą atencją. W ostatnich paru latach zmieniło się na lepsze, a teraz doszło nawet do tego, że konkurencją dla licznych mydlanych oper staje się emitowana w Dwójce telenowela dokumentalna "Szpital Dzieciątka Jezus".

Perswazje i wycinki

Radosna wiosna. Ptaki śpiewają. Kwiaty rozkwitają. W plener wyszło mnóstwo matek z małymi dziećmi. Z kobietami tymi wdaję się w rozmowy ostrzegawcze.

- Pani go nie pilnuje? - A niech trochę pobiega. - A słyszała pani, co się stało na Nicejskiej? - A co takiego? - Chłopczyka, takiego jak ten, porwali i przerobili na wędlinę.

Kurs złotego

Albo z pomocą obcego kapitału zbudujemy w Polsce silny sektor bankowy, z usług którego będą korzystać polskie przedsiębiorstwa, albo też, niezadowolone z krajowej oferty, zwrócą się do zagranicznych konkurentów w Londynie, Frankfurcie czy Amsterdamie. I tam wówczas popłyną zyski i podatki. Klienci banków zrobią to tym łatwiej, że za kilka lat Polska najpewniej będzie członkiem Unii Europejskiej. Zniknie też wiele istniejących dzisiaj barier. Czekanie na polski kapitał mogłoby się więc fatalnie skończyć. Nasze banki muszą mieć finansowe i technologiczne wsparcie z zagranicy.

Kali bez majtek

Czy państwo czerpie korzyści z nierządu? Jedna odpowiedź brzmi "nie", druga - "tak" i obie są prawidłowe. W postawie przedstawicieli fiskalnych władz jest wiele zakłamania.

I to by było na tyle

Cztery lata temu powstało 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. Powszechne świadectwa udziałowe, sprzedawane po 20 złotych od sztuki, miały uwłaszczyć 27 milionów Polaków na części państwowego majątku, a przy okazji nauczyć ich trudnej sztuki inwestowania na rynku kapitałowym. 512 przedsiębiorstwom włączonym do programu obiecano ułatwienia w dostępie do kredytów, nowych technologii i szybką prywatyzację. NFI nie spełniły większości pokładanych w nich nadziei.

Inżynieria zagłady

Od czasu do czasu pojawiają się stwierdzenia, że komory gazowe w KL Auschwitz i innych nazistowskich obozach śmierci nie istniały. Nawet w Polsce, gdzie najwięcej było ofiar i świadków hitlerowskich zbrodni. Trzeba więc przypominać fakty.

Laminat

Ustawa o ochronie danych osobowych jest tak ogólnikowa i niespójna, że poruszanie się po jej przepisach bez pomocy dobrego prawnika jest niemożliwe - mówią tak sami prawnicy. - Gdybym w pełni egzekwowała jej przepisy, to sparaliżowałabym pracę organów państwa, a już na pewno organów samorządu - uważa dr Ewa Kulesza, generalny inspektor ochrony danych osobowych.

Większość w mniejszości

Mieszkańcy wsi Kotlarnia w opolskiej gminie Bierawa chcą utworzyć stowarzyszenie mniejszości polskiej. - Jako Polacy czujemy się dyskryminowani w gminie rządzonej przez mniejszość niemiecką - mówi Jerzy Antonowicz, jeden z inicjatorów.

Dziś czerwonych goździków już nie ma

Goździk, dyżurny kwiatek PRL, zniknął z kwiaciarni. Pojawia się rzadko, najczęściej w wieńcach i wiązankach żałobnych. - Do takiej smutnej roli spadł ten kwiat - w głosie profesora Leszka Orlikowskiego z Instytutu Kwiaciarstwa w Skierniewicach pobrzmiewa nutka żalu. Przyznaje, lubił goździki. Były takie naturalne. Teraz przeszliśmy na kwiaty "woskowe". Anturium, na przykład.

Człowiek na miarę

Co powoduje, że słoń ma rozmiary słonia, a mysz myszy? Czy zastanawialiście się państwo, dlaczego większość ludzi mierzy 1 metr plus kilkadziesiąt centymetrów? Albo dlaczego waży 60-90 kg? Mamy z reguły podobne rozmiary ciała. To samo obserwuje się u wszystkich gatunków zwierząt i roślin.

Jak nie umiesz pić, to nie pij

Donoszę Ci, Panie Rzeczniku

Kwestia gustu

Panowie - szanujcie wspomnienia!

Święte i baby zwyczajne

Jest ich w Polsce około dwudziestu pięciu tysięcy. Zgromadzone w ponad stu instytutach zakonnych prowadzą przedszkola i szkoły (z liceum niepokalanek w Szymanowie pochodzą fotografie), domy dla chorych, starych, bezdomnych, pracują jako pielęgniarki, organistki, katechetki. 1400 dokonało wyboru, który dzisiejszemu rozgadanemu i rozpalonemu namiętnościami światu wydaje się szczególnie dziwny, anachroniczny, radykalny. Zamknięte w 86 klasztorach kontemplacyjnych modlą się i milczą. Nawet jednak tam, gdzie - wydawałoby się - intensywnie żyją życiem świeckich, nawet te wykształcone, nowoczesne profesjonalistki rzadko dopuszczają obcych do swej klauzury, tej rozumianej dosłownie i tej duchowej. - One wiedziały o nas wszystko, my o nich właściwie nic - mówi Katarzyna, do niedawna przyodziana w granatowy fartuch uczennica szymanowskiego liceum.