Osoby czytające wydania polityki

„Polityka” - prezent, który cieszy cały rok.

Pierwszy miesiąc prenumeraty tylko 11,90 zł!

Subskrybuj
Społeczeństwo

Ojciec 10-latki, którą skazano na katechezę, wciąż walczy w sądzie

Wiki powiedziała pani psycholog, że nie wierzy w religię ani w Pana Boga. Leciała kiedyś samolotem i widziała, że niebo jest puste. Wiki powiedziała pani psycholog, że nie wierzy w religię ani w Pana Boga. Leciała kiedyś samolotem i widziała, że niebo jest puste. Piotr Skórnicki / Agencja Gazeta
Dziewczynka orzeczeniem Sądu Rejonowego została zmuszona do udziału w lekcjach religii, mimo że bardzo tego nie chce. Jej mamie zamarzyła się córka w białej komunijnej sukience. Pełnomocnik ojca właśnie zaskarżył postanowienie grodziskiego sądu.

Wiki w pierwszej klasie chodziła na religię; tak jak zwykle w Polsce się chodzi. Rodzina Wiki nigdy nie była religijna. Ojciec deklaruje się jako ateista niemal od zawsze i nigdy nie ukrywał tego przed żoną. Nie mieli z matką Wiki ślubu kościelnego, nie przyjmowali księdza po kolędzie, nie chodzili na msze. Dziewczynka została ochrzczona na prośbę umierającego dziadka. Przez pierwsze dwa lata szkoły chodziła na religię w kratkę. Po rozwodzie, gdy sąd zdecydował, że Wiki ma mieszkać z ojcem, ten uznał, że nie ma sensu, żeby dziecko brało udział katechezie, której nie lubi i nie rozumie. Sama prosiła, żeby ją wypisać. Została zapisana na etykę.

Czytaj także: Sąd skazał dziesięciolatkę na katechezę

Wtedy matka Wiki nagle się nawróciła i złożyła do Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim wniosek o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach dziecka. Sędzia rodzinna uznała, że sprawa jest z tych „niecierpiących zwłoki”, bo trwa rok szkolny i dziewczynka powinna jak najszybciej wiedzieć, jaka jest jej sytuacja. Na czas trwania postępowania „w trybie zabezpieczenia” upoważniła matkę do zapisania Wiki na religię i umożliwienia jej przystąpienia do pierwszej komunii świętej. Bez zgody ojca.

Jedyny świadek: katechetka

Sędzia jako jedynego świadka powołała katechetkę. I poprosiła o opinię biegłą psycholog. Katechetka zeznała, że Wiki dostała kiedyś z religii piątkę, a cała reszta problemów wynika z tego, że ojciec źle ją nastawia do tych lekcji.

Wiki powiedziała pani psycholog, że nie wierzy w religię ani w Pana Boga. Leciała kiedyś samolotem i widziała, że niebo jest puste; nikogo tam nie było. Na pytanie, czym jest religia, odpowiedziała, że lekcją, a komunia to dzień, w którym nosi się bardzo drogie białe sukienki. I że mama chce, żeby poszła do komunii, a tata – nie.

We wniosku biegła ocenia, że „zdolność opiniowanej do postrzegania i odtwarzania faktów oraz zjawisk jest zakłócona, ponieważ ze względu na młody wiek powiela opinie rodzica wiodącego (tutaj ojca), bez świadomości zrozumienia istoty problemu. Małoletnia – twierdzi biegła psycholog – ze względu na dominację myślenia konkretnego nad abstrakcyjnym oraz brak wiedzy o świecie nie jest w stanie zrozumieć takich pojęć jak Bóg i wiara, dlatego też nie jest możliwe posiadanie przez nią własnego zdania na ten temat”.

Wydając decyzję o zabezpieczeniu, sędzia powołała się na fakt, że Wiki jest nieśmiała, wycofana i nie nawiązuje kontaktów rówieśniczych. Uznała, że najlepszym panaceum będzie w tej sytuacji katecheza. „Wobec trudności interpersonalnych z rówieśnikami nie powinna być ona stawiana w sytuacji bycia odmienną. Uczęszczanie na lekcje religii może pomóc jej w integracji z pozostałymi dziećmi w klasie, a w konsekwencji podnieść umiejętności interpersonalne z rówieśnikami”.

Córka nie podejmuje autonomicznej decyzji

Rozumowanie sądu przebiegało następująco: ojciec jest ateistą, matka deklaruje nie tylko wiarę, ale także podjęcie starań, by przygotować córkę do komunii. A że Wiki nie chce? „Deklaracja Wiktorii stanowi powielenie opinii ojca. Nie stanowi jej autonomicznej woli. I nie jest wyrazem jej przekonań. Kiedy wiek i stopień rozwoju Wiktorii pozwoli jej na podjęcie samodzielnej, niezależnej od wpływu innych osób decyzji, będzie ona mogła sama zadecydować nie tylko w zakresie przekonań, ale także w zakresie uczęszczania na lekcje religii” – napisała sędzia w uzasadnieniu.

Czytaj także: Religia w szkole – tak! Ale jaka?

Katechizowana w trybie zabezpieczenia sądowego Wiki siedziała sobie na lekcjach religii cicho i rysowała pokemony. Kiedy katechetka kazała się jej pomodlić, stanęła na środku klasy i krzyczała, że nie chce. W wyroku rozwodowym z 2016 r. sąd orzekł, że dziewczynka ma mieszkać z ojcem. Szczegółów kontaktów z matką nie ustalono. Nie widywały się zbyt często, raz na kilka tygodni. Telefony też nie były nadmiernie intensywne. Teraz, w ramach przygotowań do pierwszej komunii, do których zobowiązała się matka, rodzice mają sprawować nad dziewczynką opiekę naprzemienną. Od momentu gdy w listopadzie ubiegłego roku sąd rodzinny podjął decyzję o zabezpieczeniu, matka widziała się z Wiki jedynie kilka razy. W ramach przygotowań do sakramentu kupiła białą sukienkę, dwa podręczniki, po czym – jak twierdzi Wiki – postraszyła diabłem i wyjechała na urlop. Dziewczynka nadal mieszka z ojcem, jego partnerką i jej dwoma synami.

Wiki faktycznie jest nieśmiała i wycofana. Cierpi na afazję (zaburzenia mowy) i od kilku lat jest pod opieką terapeutów. Ale prawdziwe kłopoty w kontaktach z rówieśnikami ma dopiero teraz. Nie była jedynym dzieckiem w klasie niechodzącym na religię. Nie miała z tego powodu żadnych problemów. Teraz została zmuszona do uczestniczenia w czymś, w czym nie potrafi się odnaleźć; odtrącona i wyśmiewana przez rówieśników.

Ojciec Wiktorii wciąż walczy

5 kwietnia sąd wydał ostateczne orzeczenie – matka Wiki może zadecydować, czy dziewczynka chodzi na religię i przystąpi do pierwszej komunii wbrew woli ojca. Ojciec Wiki zapowiada, że jeśli będzie trzeba, przejdzie całą ścieżkę prawną ze Strasburgiem włącznie, bo chce wychowywać córkę w przekonaniu, że ludzie mają prawo do własnych wyborów. W uzasadnieniu sędzia stwierdziła, że dziecko powinno chodzić na religię, bo ma prawo poznać coś innego, nowego. Ale przecież poznała. Prawie dwa lata uczestniczyła w katechezie, zanim poprosiła, by ją z tych lekcji wypisać. Sędzia przekonywała też, że orzeczenie nie oznacza nakazu katechizacji, ale stworzenie takiej możliwości matce. Wiki tych subtelności nie rozumie; rozumie tyle, że sąd skazał ją na komunię. Powołał się na przepisy, według których o takich kwestiach do pełnoletniości dziecka decydują rodzice. W tym przypadku matka. Ojciec uznał, że jest dyskryminowany ze względów światopoglądowych. Twierdzi, że na poprzednich rozprawach sędzia szydziła z jego przekonań, pytając z przekąsem, czy wybierze się do kościoła na komunię córki i dlaczego pozwolił ją ochrzcić, skoro jest takim ateistą.

Awantura o komunię Wiki to część klasycznego, porozwodowego konfliktu o dziecko, jakich wiele. Sprawa katechezy to niejedyna batalia sądowa, jaką toczą rodzice dziewczynki. Jednak orzeczenie grodziskiego sądu to ewenement. Zapis w konstytucji brzmi: „Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani nieuczestniczenia w praktykach religijnych”. To oczywiste, że w przypadku małych dzieci decydują o tym rodzice. Ale gdy są w tych sprawach skonfliktowani, wola dziecka powinna być brana pod uwagę. Sąd argumentował, że Wiki powiela opinię ojca, a deklaracja niewiary nie jest jej autonomiczną wolą ani wyrazem jej przekonań. Dlaczego sąd uważa, że dziewczynka powinna powielać przekonania matki? Dziecko przychyla się do przekonań tego rodzica, z którym jest bardziej związane. W przypadku Wiki to ojciec. Z nim mieszka, z nim ma codzienny kontakt. Oczekiwanie, że 10-latka przedstawi abstrakcyjny wywód uzasadniający ateistyczne przekonania, to absurd. Nikt przecież nie oczekuje, że zapisane na katechezę dziecko będzie potrafiło udowodnić swoją „autonomiczną wolę” w tej kwestii. Orzeczenie grodziskiego sądu to w gruncie rzeczy przekaz – w Polsce „katolickie” znaczy neutralne.

Czy postanowienie sądu pomija dobro dziecka?

Pełnomocnik ojca dziewczynki wskazuje na szereg błędów popełnionych przez grodziski sąd. Nie ma protokołu z wysłuchania Wiki na posiedzeniu niejawnym, który mógłby być podstawą do weryfikacji opinii biegłej psycholog. Nie wiadomo, jakie pytania padły i jak Wiki na nie odpowiadała. Skąd zatem opinia sądu, że były to wypowiedzi niesamodzielne?

Według radcy prawnego Romana Comi postanowienie grodziskiego sądu pomija dobro dziecka i lekceważy jego wyraźny sprzeciw. Zgodnie z konstytucją i Konwencją Praw Dziecka sąd powinien wysłuchać dziecko, gdy sprawa dotyczy jego praw. A Wiki została wbrew swojej woli de facto zmuszona do uczestnictwa w praktykach religijnych. „Sąd nie może udawać, że nie wie, iż przygotowanie do przystąpienia do sakramentu pierwszej komunii oznacza konieczność uczestniczenia w trzech mszach rezurekcyjnych, spowiedzi i w końcu uroczystej mszy połączonej z przyjęciem św. sakramentu pierwszej komunii – pisze w uzasadnieniu radca Comi. – Przyjęcie sakramentu jest dla osoby wierzącej aktem o doniosłym wymiarze duchowym. Czynność, przez którą akt ten się dokonuje, staje się banalna i nieznacząca w warunkach wykonania jej wobec osoby niewierzącej i deklarującej wobec niej swój sprzeciw. Poddanie człowieka nieakceptowanym przez niego praktykom religijnym nie jest zatem zdarzeniem drobnym, banalnym, niezasługującym na udzielenie ochrony”. Gdy apelacja trafi do Sądu Okręgowego w Warszawie, okaże się, czy postanowienie grodziskiego sądu to było kuriozum, czy w Polsce „katolickie” rzeczywiście znaczy „neutralne”.

Biała sukienka Wiki została jednak w szafie jej mamy. Dziewczynka nadal nie zna żadnych modlitw, nie potrafi się przeżegnać. Ksiądz ostatecznie nie dopuścił jej do komunii. Ale na religię musi chodzić. Siedzi i nic nie robi albo nadal rysuje pokemony. Sytuacja jest trochę demoralizująca dla innych dzieci, które musiały po kilka razy zdawać modlitwy, zanim katechetka je zaliczyła. Wiki potrafi postawić dobry stopień za byle co. Dlatego dziewczynka całkowicie odmówiła współpracy. Walczy o jedynkę z katechezy. Żeby wreszcie mieć święty spokój.

PS Matka Wiktorii nie zgodziła się na rozmowę.

Czytaj także: Dzieci rozwodników: nasze, twoje, moje

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Kultura

Mark Rothko w Paryżu. Mglisty twórca, który wykonał w swoim życiu kilka wolt

Przebojem ostatnich miesięcy jest ekspozycja Marka Rothki w paryskiej Fundacji Louis Vuitton, która spełnia przedśmiertne życzenie słynnego malarza.

Piotr Sarzyński
12.03.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną