Pogrzeb Franciszka w sobotę. Do Watykanu polecą Duda, Trump, Macron, Zełenski
Papież Franciszek miał 88 lat. W ostatnich miesiącach był hospitalizowany z powodu ciężkiego zapalenia płuc. Jeszcze w wielkanocną niedzielę pozdrowił wiernych z balkonu Bazyliki św. Piotra, udzielając błogosławieństwa Urbi et Orbi („miastu i światu”). Zmarł w Domu Świętej Marty, gdzie – inaczej niż jego poprzednicy – mieszkał przez cały pontyfikat.
„Z głębokim bólem informuję o śmierci naszego Ojca Świętego. O godz. 7:35 biskup Rzymu Franciszek powrócił do domu Ojca” – przekazał w poniedziałek rano kard. Kevin Farrell. Towarzyszyli mu kard. sekretarz stanu Pietro Parolin, abp Edgar Pen Parry i mistrz papieskich ceremonii ks. Diego Ravelli. W oświadczeniu Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej czytamy: „Jego życie było poświęcone służbie Panu Bogu i Kościołowi. Nauczał wartości Ewangelii z wiernością, odwagą i powszechną miłością, szczególnie wobec najuboższych i marginalizowanych”.
Od godz. 11 na cześć Franciszka dzwony katedry Notre Dame w Paryżu zabiły 88 razy. Chwilę po 12 rozległ się dzwon Bazyliki Św. Piotra. W świątyni i jej okolicach zgromadziły się tysiące ludzi. W poniedziałek w południe na Wawelu zabrzmiał z kolei dzwon Zygmunta. O 17:30 tamtejsi biskupi odprawili mszę za duszę papieża. Dźwięki Trąby Bożej, czyli wielkiego dzwonu Tuba Dei na katedrze św. Janów, Chrzciciela i Ewangelisty, rozbrzmiały także w Toruniu.
W poniedziałkowy wieczór potwierdzono przyczynę zgonu: udar mózgu i „nieodwracalną zapaść kardiologiczną”.
Upubliczniono także testament. „W imię Najświętszej Trójcy. Amen. Czując, że zbliża się zmierzch mojego ziemskiego życia, i z żywą nadzieją na życie wieczne pragnę wyrazić moją wolę w testamencie wyłącznie, jeśli chodzi o miejsce mojego pochówku” – napisał Franciszek w dokumencie opatrzonym datą 29 czerwca 2022 r. Papież poprosił o skromny grób w ziemi w papieskiej bazylice Matki Bożej Większej. Na grobie ma widnieć tylko jeden napis: „Franciscus”.
Franciszek wybrał dla siebie miejsce za figurą Królowej Pokoju, w pomieszczeniu, w którym przechowywane są obecnie kandelabry. Po raz pierwszy od 120 lat papież nie spocznie w Grotach Watykańskich Bazyliki św. Piotra.
Franciszek uprościł także protokół określający, w jaki sposób powinien wyglądać papieski pochówek. Jednym z punktów rytuału jest ogłoszenie zgonu papieża w prywatnej kaplicy, a nie w jego pokoju. Franciszek zdecydował także, że ciało papieża nie będzie wystawione na katafalku, a od razu złożone do trumny i tak wystawione na widok publiczny. Ciało zostanie pochowane w dwóch, a nie – jak dotąd – trzech trumnach. Jednej z cynku, drugiej z drewna.
Jorge Mario Bergoglio Kościołem rzymskokatolickim kierował od 13 marca 2013 r., zastąpił Benedykta XVI. Był pierwszym jezuitą na czele Kościoła, Argentyńczykiem, synem włoskich imigrantów.
Czytaj też: Zmarł papież Franciszek. Chciał nadać Kościołowi czułą twarz
Pogrzeb Franciszka w sobotę
We wtorek odbyła się pierwsza kongregacja generalna kardynałów, na której podjęto decyzję w sprawie pogrzebu. Urząd do spraw Celebracji Liturgicznych przekazał, że uroczystości rozpoczną się w sobotę 26 kwietnia o godz. 10 na placu Świętego Piotra w Watykanie. Mszy przewodniczyć będzie dziekan Kolegium Kardynalskiego kard. Giovanni Battista Re.
Udział w pogrzebie Franciszka zapowiedziało kilku światowych przywódców, m.in. prezydent Francji Emmanuel Macron, USA Donald Trump, Ukrainy Wołodymyr Zełenski, Argentyny Javier Milei, Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva. W ceremonii udział weźmie też prezydent Andrzej Duda z Agatą Kornhauser-Dudą. Prezydent zdecydował, że 26 kwietnia będzie dniem żałoby narodowej w Polsce.
W środę o godz. 9 odbyła się ceremonia przeniesienia w procesji trumny z Kaplicy Domu Świętej Marty do Bazyliki Świętego Piotra.
Czytaj też: Franciszek miał swój styl. Ponosił porażki, ale i potrafił być prorokiem
Zmarł papież. Co dalej?
W Watykanie trwa teraz Sede vacante, czyli okres, w którym Stolica Apostolska nie ma zwierzchnika. Jakie wydarzenia nas czekają w najbliższej przyszłości?
Poniedziałek 21 kwietnia:
- godz. 19 – msza św. za zmarłego Franciszka w bazylice św. Jana na Lateranie (katedrze biskupa Rzymu);
- godz. 20 – obrzęd stwierdzenia śmierci papieża Franciszka i złożenia jego ciała do trumny w kaplicy Domu Świętej Marty. Przewodniczyć będzie kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego kard. Kevin Joseph Farrell.
Zgodnie z Konstytucją Apostolską „Universi Dominici Gregis” przygotowanie ceremonii pogrzebowych papieża jest obowiązkiem kardynałów, przy czym złożenie do grobu ma odbyć się między czwartym a szóstym dniem po jego śmierci.
Konklawe rozpocznie się najpewniej między 5 a 10 maja. O dokładnych datach zdecydują kardynałowie podczas kongregacji, czyli narad zwoływanych w okresie między śmiercią papieża a wyborem jego następcy.
Nie później niż 20. dnia od śmierci papieża kardynałowie elektorzy wezmą udział w poprzedzającej konklawe mszy Pro eligendo Papa (o wybór papieża). Tym samym konklawe rozpocznie się w ciągu miesiąca. Weźmie w nim udział 137 kardynałów z ponad 70 krajów świata. Aż 109 z nich zostało mianowanych przez Franciszka.
Czytaj też: Wynik konklawe jest nieprzewidywalny. Rzym szykuje się na najazd pielgrzymów
Świat o śmierci Franciszka
Na śmierć głowy Kościoła rzymskokatolickiego zareagowali politycy całego świata. Biały Dom napisał na X: „Niech papież Franciszek spoczywa w pokoju”, i pokazał zdjęcie Donalda i Melanii Trump na audiencji u papieża, a także wykonaną jeszcze w niedzielę fotografię wiceprezydenta J.D. Vance′a, którego Franciszek przyjął w Watykanie.
Rest in Peace, Pope Francis. pic.twitter.com/8CGwKaNnTh
— The White House (@WhiteHouse) April 21, 2025
„Miliony ludzi na świecie opłakują tragiczne wieści o odejściu papieża Franciszka. Jego życie było poświęcone Bogu, ludziom i Kościołowi” – napisał Wołodymyr Zełenski. Dodał: „Wiedział, jak dawać nadzieję, łagodzić cierpienie poprzez modlitwę i wspierać jedność. Modlił się o pokój w Ukrainie i za Ukraińców. Łączymy się w smutku z katolikami i wszystkimi chrześcijanami, którzy szukali duchowego wsparcia u papieża Franciszka. Wieczna pamięć!”.
Millions of people around the world are mourning the tragic news of Pope Francis’s passing. His life was devoted to God, to people, and to the Church.
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) April 21, 2025
He knew how to give hope, ease suffering through prayer, and foster unity. He prayed for peace in Ukraine and for Ukrainians. We… pic.twitter.com/Ww6NtsbWWS
„Jego zaangażowanie na rzecz pokoju, sprawiedliwości społecznej i najbardziej potrzebujących pozostawia głębokie dziedzictwo” – napisał na X premier Hiszpanii Pedro Sánchez.
„Papież Franciszek odszedł do domu Ojca. To wiadomość, która wywołuje w nas głęboki ból, bo odszedł wielki człowiek i wielki duszpasterz” – napisała premierka Włoch Giorgia Meloni. „Miałam przywilej cieszyć się jego przyjaźnią, jego radami i jego nauką, których nigdy nie zabrakło, także w chwilach próby i cierpienia” – dodała.
Papa Francesco è tornato alla casa del Padre. Una notizia che ci addolora profondamente, perché ci lascia un grande uomo e un grande pastore. Ho avuto il privilegio di godere della sua amicizia, dei suoi consigli e dei suoi insegnamenti, che non sono mai venuti meno neanche nei… pic.twitter.com/pkRco1tgD3
— Giorgia Meloni (@GiorgiaMeloni) April 21, 2025
„Wraz z Franciszkiem świat traci świetlisty znak nadziei, wiarygodnego adwokata ludzkości i przekonanego chrześcijanina” – w piśmie kondolencyjnym napisał prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier. Kanclerz Olaf Scholz nazwał Franciszka „rzecznikiem słabych”, a Angela Merkel – „prawdziwym przyjacielem ludzi”. „Będzie brakowało jego głosu”, podkreśliła była kanclerz Niemiec.
„Składamy najszczersze kondolencje i wyrazy głębokiego współczucia Kościołowi, któremu służył z taką determinacją, oraz niezliczonym ludziom na całym świecie, którzy zainspirowani jego życiem, będą opłakiwać druzgocącą stratę tego wiernego naśladowcy Jezusa Chrystusa” – napisał w oświadczeniu król Wielkiej Brytanii Karol III. „Jego Świątobliwość będzie zapamiętany jako osoba współczująca, troszcząca się o jedność Kościoła i niestrudzenie zaangażowana w sprawy wszystkich ludzi wiary, a także tych dobrej woli, którzy pracują dla dobra innych” – podkreślił.
„Papież Franciszek nie żyje. Dobry, ciepły i wrażliwy człowiek. Niech spoczywa w pokoju” – napisał w serwisie X premier Donald Tusk.
Papież Franciszek nie żyje. Dobry, ciepły i wrażliwy człowiek. Niech spoczywa w pokoju. pic.twitter.com/81XgK1gu4f
— Donald Tusk (@donaldtusk) April 21, 2025
Andrzej Duda napisał: „Do Domu Ojca odszedł dziś Papież Franciszek. W swojej posłudze duszpasterskiej kierował się pokorą i skromnością. Za papieską dewizę obrał słowa swojego zawołania biskupiego: „Miserando atque eligendo” („Spojrzał z miłosierdziem i wybrał”). Był wielkim apostołem Miłosierdzia, w którym upatrywał odpowiedzi na wyzwania współczesnego świata. Razem z Żoną łączymy się w modlitwie z wiernymi całego Kościoła Katolickiego. Świeć, Panie, nad Jego duszą!”.
Śmierć papieża zaznaczyli w swoich kanałach na social mediach także inni polscy politycy. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia: „Papież Franciszek nie żyje. Wieczny odpoczynek racz mu dać Panie”. Marszałkini Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska: „Zmarł Papież Franciszek. Niech spoczywa w pokoju”.
Czytaj także: Czwarta encyklika Franciszka. Ciekaw jestem, czy będą ją czytać księża w Polsce
Papieża żegnają inne Kościoły
„Prawdziwym przyjacielem prawosławia” nazwał papieża Franciszka patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, nazywany honorowym przywódcą prawosławia. „Przez 12 lat swojego pontyfikatu był wiernym przyjacielem, zwolennikiem i towarzyszem Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopolitańskiego” – podkreślił Bartłomiej I. Kondolencje złożyli także przywódcy Cerkwi prawosławnych w Rumunii, Bułgarii, Ukrainie i in.
„Z wielkim smutkiem dołączam do ludzi na całym świecie, opłakujących odejście Jego Świątobliwości papieża” – oświadczył przewodniczący Światowego Kongresu Żydów Ronald Steven Lauder. Jak podkreślił, Franciszek był „niezłomnym przyjacielem narodu żydowskiego”, głęboko zaangażowanym „w promowanie dialogu międzyreligijnego i w to, by pamięć o Holokauście pozostała przestrogą i lekcją dla przyszłych pokoleń”. „W imieniu Światowego Kongresu Żydów oraz ponad 100 społeczności żydowskich na całym świecie składam najgłębsze kondolencje wszystkim, których poruszył jego niezwykły duch. Niech jego pamięć będzie dla nas wszystkich błogosławieństwem i inspiracją” – powiedział Lauder.
Zwierzchnik luterańskiego Kościoła Szwecji abp Martin Modeus podkreślił, że papież Franciszek stanowił ważny głos na rzecz otwartości i współpracy, patrzył na świat oczami ludzi najbardziej bezbronnych i najbiedniejszych. „Niech dzieło Franciszka będzie błogosławieństwem dla Kościoła rzymskokatolickiego, dla spójności ekumenicznej oraz pokoju i poranionej ludzkości” – napisał w swoim oświadczeniu.
„Jego Świątobliwość Papież Franciszek poświęcił się służbie innym, nieustannie pokazując poprzez swoje czyny, jak żyć prostym, ale pełnym znaczenia życiem. Najlepszym hołdem, jaki możemy mu złożyć, jest bycie człowiekiem o złotym sercu, służącym innym gdziekolwiek i jakkolwiek możemy” – te słowa Dalajlamy XIV cytował w poniedziałek serwis „Corriere Roma”.