Recep Tayyip Erdoğan jednak nie odpuścił. W poniedziałek wieczorem zdominowana przez jego ludzi Najwyższa Komisja Wyborcza zarządziła powtórzenie głosowania na prezydenta Stambułu. Stosunkiem 7 do 4 członkowie Komisji uznali, że w trakcie wyborów lokalnych 31 marca doszło do „szeregu nieprawidłowości”, choć wymienili tylko dwie: niektórzy członkowie lokalnych komisji bezpośrednio nadzorujących głosowanie nie byli urzędnikami państwowymi, czego wymaga prawo, a część dokumentów nie była podpisana.
Dla politycznego kontekstu tej decyzji kluczowy jest jednak fakt, że wraz z prezydentem stambułczycy wybierali radę miejską i burmistrzów 39 dzielnic. Tych głosowań Komisja nie unieważniła, mimo że nadzorowały je te same komisje. Dlaczego? Może dlatego, że w obu większość głosów zdobyli kandydaci rządzącej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP), natomiast prezydenturę Stambułu wygrał kandydat opozycji?
Wybory w Stambule są ważne co najmniej z dwóch powodów
Po pierwsze, turecki samorząd lokalny wciąż utrzymuje niezależność, co jest ważne politycznie w kraju od lat zdominowanym przez jedną siłę polityczną, która na dodatek ma wyraźne tendencje centralistyczne. Ale miasta są ważne również finansowo – przepływa przez nie potężny strumień pieniędzy z lokalnych podatków, które często służą do budowy sieci zależności: lokalni politycy „promują” zaprzyjaźnione biznesy, dają zamówienia publiczne i etaty ludziom, którzy mogą im się odwdzięczyć. W tym sensie Stambuł, jako największa metropolia kraju, stał się w ostatnich latach centrum politycznej korupcji.
Po drugie, wybory w Stambule mają ogromne znaczenie prestiżowe dla Erdoğana, który sam kierował tym miastem na początku kariery. Kiedyś zresztą powiedział, że „kto wygrywa Stambuł, wygrywa Turcję”. W jego przypadku to się sprawdziło i teraz zapewne obawia się, że zwycięstwo opozycji w tym mieście mogłoby się okazać początkiem końca jego władzy w całym kraju. Stąd jego nerwowa reakcja na zwycięstwo kandydata opozycji Ekrema Imamoğlu.
Imamoğlu w marcu wygrał o włos – jego przewaga nad kandydatem obozu władzy wyniosła zaledwie 13 tys. na ponad 8 mln oddanych głosów. Początkowo AKP i Erdoğan ruszyli do ofensywy. Prezydent mówił, że przy tak nieznacznej różnicy Imamoğlu nie ma prawa mówić o zwycięstwie. Potem ludzie prezydenta doprowadzili do przeliczenia głosów w kilku dzielnicach, co również nie zmieniło wyniku. Po tygodniu ostra propaganda przeciwko Imamoğlu ze strony prorządowych mediów ustała, zamilkł również Erdoğan. 17 kwietnia nowy prezydent Stambułu odebrał od wspomnianej Najwyższej Komisji Wyborczej certyfikat potwierdzający zwycięstwo. A komentatorzy spekulowali, że Erdoğan odpuścił z powodu coraz głębszej zapaści gospodarczej i spadku wartości liry, co było m.in. wynikiem obaw zagranicznych inwestorów przed kolejnym kryzysem politycznym w Turcji.
Erdoğan jednak nie odpuścił
Zaraz po decyzji o powtórzeniu wyborów część liderów opozycji wezwała do bojkotu nowego głosowania, które odbędzie się 23 czerwca. Potem głos zabrał sam Imamoğlu: „Wiem, że wspólnie wypociliśmy to zwycięstwo, ale muszę was poprosić o jeszcze jeden wysiłek w czerwcu”. Odezwali się też kandydaci mniejszych partii, zarówno prawicowych, jak i lewicowych, którzy zadeklarowali, że nie wystartują w powtórzonym głosowaniu, i poprosili zwolenników o poparcie Imamoğlu.
W Stambule spekuluje się, że Erdoğan musiał zakładać taki scenariusz – że powtórzone głosowanie jeszcze bardziej zmobilizuje jego przeciwników, którzy we wtorek – mimo rozpoczynającego się ramadanu – wyszli w proteście na ulice Stambułu. I że w powtórzonym głosowaniu wynik opozycji będzie jeszcze lepszy niż w marcu. Ale zdecydował się na taki ruch, bo bezpośredni nadzór nad powtórnymi wyborami przejmie teraz Najwyższa Komisja Wyborcza, która dowolnie może obsadzić lokalne komisje – czyli umieścić tam ludzi, którzy już wiedzą, jak liczyć głosy, żeby tym razem wynik był prawidłowy.