Zimna wojna: dlaczego warto poznać jej kulisy

Autorzy

Podręczne kalendarium zimnej wojny

Co się wydarzyło w Fulton

Europę przecięła żelazna kurtyna – alarmował Winston Churchill niecały rok po zwycięstwie nad Hitlerem. Mało kto w wolnym świecie chciał wtedy słuchać tego ostrzeżenia przed sowiecką Rosją.

Depesza, która stała się symbolem początku zimnej wojny

Za symbol radykalnej zmiany relacji Zachodu z ZSRR uważa się także depeszę nadaną z Moskwy przez amerykańskiego chargé d’affairs.

Najważniejsi politycy z czasów zimnej wojny

Alfabet polityków czasu zimnej wojny.

Mur berliński: symbol zimnej wojny

Jednym z symboli zimnej wojny stał się mur berliński. Pokazywał w sposób jaskrawy, jak głębokie jest polityczne pęknięcie kontynentu. Niemcy, podzielone na dwa państwa (przez ponad 20 lat wzajemnie się nieuznające), były krajem na pierwszej linii konfrontacji.

Z punktu widzenia Waszyngtonu

Zwycięstwo w zimnej wojnie należało do Stanów Zjednoczonych. Polityka prowadzona od 1947 r. zakończyła się sukcesem, doprowadzając do upadku imperium sowieckiego.

Z punktu widzenia Moskwy

Zimna wojna zakończyła się, gdy „państwo awangardy proletariatu” poniosło fiasko w konfrontacji z Zachodem. Brakło chętnych gotowych umierać za komunizm i jego strefę wpływów. Z tych samych przyczyn przestał istnieć Związek Sowiecki.

Z punktu widzenia Londynu

Wielka Brytania przez cały okres zimnej wojny – niezależnie od słabnącej pozycji gospodarczej i rozpadu imperium – pozostawała drugim mocarstwem w NATO.

Z punktu widzenia Paryża

Francja, pozostając w bloku zachodnim, bywała jednak kłopotliwym sojusznikiem ze względu na dumę narodową, antyamerykanizm i filosowieckie ciągoty elit.

Próba sił nad Pacyfikiem

Na Dalekim Wschodzie na zimną wojnę składała się mozaika zmiennych sojuszy i pól konfrontacji. Skończyło się tym, że wszystkie potęgi ekonomiczne zawiązały przeciw Kremlowi swoistą ligę.

Indochiński klincz

Jak brudna wojna kolonialna stała się wojną w obronie wolnego świata.

Historia ruchu państw niezaangażowanych

Inicjatorzy ruchu państw niezaangażowanych szukali własnej drogi w dwubiegunowym świecie. W praktyce ruch ten stał się sowiecką maszynką do głosowania.

Socjalistyczne imperium drży w posadach

Demoludy, czyli satelickie wobec Moskwy tzw. kraje demokracji ludowej, politycznie nie stanowiły takiego monolitu, jak zakładali założyciele sowieckiego imperium.

KBWE, czyli potwierdzenie powojennego status quo

W 1975 r. w Helsinkach podpisano dokument, który miał utrwalić podział Europy na komunistyczny Wschód i demokratyczny Zachód. A stał się narzędziem rewolty.

Bliskowschodni węzeł

Szczególnym polem konfrontacji zimnowojennej stał się konflikt izraelsko-arabski, który nie wygasł jak inne regionalne.

Sojusze wojskowe

Najważniejsze porozumienia polityczno-militarne.

Wyścig zbrojeń

Zimnowojenny wyścig zbrojeń nie był nowością w historii. Generałowie zawsze chcieli mieć do dyspozycji grubszą pałkę do zdzielenia przeciwnika w głowę. Bomba atomowa wniosła w te zmagania zupełnie nową jakość.

Przegląd sił i środków

Przykłady nośników ładunków nuklearnych w poszczególnych elementach triady strategicznej i w kolejnych generacjach.

Pole bitwy

Wizja konfliktu zbrojnego na Środkowoeuropejskim Teatrze Działań Wojennych, gdzie – według obu stron – doszłoby do zwarcia bez pośredników, gdyby zimna wojna miała się przeistoczyć w trzecią światową.

Szpiegowskie gadżety

Agenci każdej ze stron dysponowali arsenałem wynalazków do inwigilacji, przekazywania informacji i zabijania. Oto niektóre z nich.

Osiągnięcia rywalizujących mocarstw

Jak sprzęt AGD, foremki do ciasta i trawniki stały się bronią codziennego użytku.