Najwięcej nominacji do Oscarów zebrały w tym roku trzy skrajnie różne filmy: widowisko Christophera Nolana „Oppenheimer” o twórcy bomby atomowej (13), komediowa groteska „Biedne istoty” Yorgosa Lanthimosa (11) i rozliczeniowy „Czas krwawego księżyca” Martina Scorsesego (10). Jak się to przełożyło na liczbę statuetek? Niejednoznacznie. „Oppenheimer” zdobył łącznie siedem nagród, zresztą tak samo jak ubiegłoroczny zwycięzca („Wszystko wszędzie naraz”). Zarobił imponujące milion dolarów i uchodził za faworyta, taki wynik przewidywała też sztuczna inteligencja. Nolan łączy w swoich filmach formę i treść, rozmach i artyzm, dla niego to w pewnym sensie nagroda za całokształt twórczości. Ma na koncie osiem nominacji do Oscarów i właśnie otrzymał pierwszą statuetkę za reżyserię. Twórcy „Biednych istot” odebrali cztery (w tym trzy nagrody techniczne; czwartego Oscara zdobyła znakomita Emma Stone, która z poruszenia rozerwała na scenie sukienkę). Martine Scorsese okazał się bodaj największym przegranym: wraca z niczym.
Twórcy „Strefy interesów” – wstrząsającego filmu Jonathana Glazera – odebrali Oscary za najlepszy film międzynarodowy i dźwięk. To koprodukcja brytyjsko-polska o szokującym prywatnym raju urządzonym tuż obok Auschwitz przez komendanta obozu Rudolfa Hössa i jego rodzinę. Film o odwracaniu wzroku od zła, w tym wypadku – horroru ludobójstwa (opowiedzianego m.in. właśnie dźwiękiem), ale Glazer opowiada generalnie o grozie zobojętnienia i dehumanizacji. Jak mówił ze sceny, dehumanizacja prowadzi też do takich dramatów, jakie dzieją się teraz w Strefie Gazy. Jego film to odwrotność zawołania-przykazania: „nie bądź obojętny”, bardzo współczesny i aktualny w świecie wciąż targanym wojnami. Polskie akcenty warto przy tej okazji wymienić: zdjęcia do „Strefy interesów” robił Łukasz Żal, za produkcję była odpowiedzialna Ewa Puszczyńska.
Niżej pełna lista nominowanych i nagrodzonych. A w specjalnym wydaniu podkastu Kultura na weekend o tegorocznych Oscarach rozmawiają Katarzyna Czajka-Kominiarczuk, Jakub Demiańczuk i Janusz Wróblewski.
Oscary po raz 96. Gala, emocje, kontrowersje
W Dolby Theatre w Los Angeles najważniejsze nagrody w dziedzinie kinematografii trafiły do twórczyń i twórców już po raz 96. A po raz czwarty z rzędu gospodarzem wieczoru był komik i aktor Jimmy Kimmel – Akademia najwyraźniej uznała, że ten format sprawdza się lepiej niż niewprawieni prowadzący, którzy mogą różnie wypaść (albo zaliczyli przed laty głośne wpadki na Twitterze). Gala odbyła się w szczególnym momencie – kilka miesięcy po najgłośniejszym od dekad strajku w Hollywood. Prace nad produkcjami na długo utknęły, bo aktorki i aktorzy nie stawiali się na planach. Sprzeciwiali się inwazji AI, która może wyprzeć ich z branży. Protestowali (protestują) też przedstawiciele zawodów technicznych, operatorzy, autorzy zdjęć, realizatorzy dźwięku, kaskaderzy. W Dolby Theater tzw. ludzie z kulis pokazali się publiczności i otrzymali w pełni zasłużone brawa.
Czym Oscary zaskoczyły? Ryan Gosling wystąpił w otoczeniu kilkudziesięciu Kenów (na scenie dołączył do niego... Slash!); wielkie gwiazdy odczytywały werdykty lub wygłaszały swego rodzaju laudacje na cześć wyróżnionych twórców (wśród nich m.in. Mathew McConaughey, Al Pacino, Steven Spielberg, Charlize Theron, Zendaya czy Nicolas Cage). Zupełnie wyjątkowy był nagi John Cena, który przedstawiał nominacje w kategorii kostiumowej, nawiązując do incydentu z 1974 r. Wrócił też czerwony dywan (w zeszłym roku był dosłownie szampański), a wraz z nim doroczny pokaz trendów i mody. Nowości? Wśród publiczności zasiadł pies Messi (słynny border coli z „Anatomii upadku”).
Sama gala miała być „energiczna” i możliwie krótka, trwała zaledwie (w porównaniu z normą z ubiegłych lat) trzy i pół godziny. W czasie których Kimmel bezpardonowo drwił z Donalda Trumpa. Odczytał ze sceny komentarze byłego prezydenta na temat ceremonii („Czy zdarzył się KIEDYKOLWIEK GORSZY GOSPODARZ Oscarów niż Jimmy Kimmel?”), podziękował za oglądanie i ripostował: „czy twój czas w więzieniu już się skończył?”.
Oscary co roku budzą emocje, najczęściej związane z tym, kogo Akademia pomija i dlaczego. Tym razem jeden z większych skandali wybuchł tuż przed galą: twórców „Przesilenia zimowego” oskarżono o plagiat. Zarzut o skopiowanie scenariusza „linijka po linijce” stawia Simon Stephenson, autor filmów Pixara. To o tyle kontrowersyjne, że „Przesilenie” otrzymało nominację w kategorii scenariusz oryginalny (wygrała „Anatomia upadku”).
Przedtem najwięcej napięć i komentarzy wywołała nieobecność Grety Gerwig na liście nominacji za najlepszą reżyserię. „Barbie”, jej najnowszy film, starał się o statuetki m.in. w kategoriach aktorskiej (ale tylko męskiej) i muzycznej. Jak to się stało, że z filmu o lalce Barbie akademicy zapamiętali tylko Kena, czyli Ryana Goslinga? Wyjaśniała na naszych łamach Katarzyna Czajka-Kominiarczuk. Ostatecznie honoru „Barbie” broniła Billie Eilish, która otrzymała statuetkę za najlepszą piosenkę.
Oscarowe gale to też okazja do manifestacji politycznych. Wokół Dolby Theater trwały propalestyńskie protesty (teatr był mocno pilnowany – tak mocno, że problem z dostaniem się do środka mieli nawet zaproszeni goście, w tym Margot Robbie). Niektórzy twórcy nosili czerwone przypinki z wezwaniem o zawieszenie ognia na Bliskim Wschodzie.
O wolną Ukrainę upomniał się Mstyslav Chernov, reżyser „20 dni w Mariupolu”, filmu nagrodzonego Oscarem za najlepszy dokument pełnometrażowy. „To pierwszy Oscar w historii Ukrainy – powiedział. – Będę pewnie jedynym twórcą, który wypowie takie słowa: oddałbym tego Oscara w zamian za to, żeby Rosja nigdy nie zaatakowała Ukrainy. (...) Nie możemy zmienić przeszłości, ale możemy starać się mówić prawdę. Kino tworzy pamięć, a pamięć tworzy historię”. To ikoniczne zdania, które długo będą rezonować.
Wzruszeń zawsze też dostarcza segment „In Memoriam”. W tym roku otworzył go fragment z wypowiedzią zmarłego niedawno rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego („Jeśli zechcą mnie zabić, to znaczy, że naprawdę jesteśmy silni”).
Oscary 2024: pełna lista nominacji i nagrodzonych
Najlepszy film: Oppenheimer
Pozostałe nominacje: Amerykańska fikcja, Anatomia upadku, Barbie, Biedne istoty, Czas krwawego księżyca, Maestro, Poprzednie życie, Przesilenie zimowe, Strefa interesów
Reżyseria: Christopher Nolan (Oppenheimer)
Pozostałe nominacje: Justine Triet (Anatomia upadku), Yorgos Lanthimos (Biedne istoty), Martin Scorsese (Czas krwawego księżyca), Jonathan Glazer (Strefa interesów)
Aktor pierwszoplanowy: Cillian Murphy (Oppenheimer)
Pozostałe nominacje: Jeffrey Wright (Amerykańska fikcja), Bradley Cooper (Maestro), Paul Giamatti (Przesilenie zimowe), Colman Domingo (Rustin)
Aktorka pierwszoplanowa: Emma Stone (Biedne istoty)
Pozostałe nominacje: Sandra Hüller (Anatomia upadku), Lily Gladstone (Czas krwawego księżyca), Carey Mulligan (Maestro), Annette Bening (Nyad)
Aktor drugoplanowy: Robert Downey Jr. (Oppenheimer)
Pozostałe nominacje: Sterling K. Brown (Amerykańska fikcja), Ryan Gosling (Barbie), Mark Ruffalo (Biedne istoty), Robert De Niro (Czas krwawego księżyca)
Aktorka drugoplanowa: Da’Vine Joy Randolph (Przesilenie zimowe)
Pozostałe nominacje: America Ferrera (Barbie), Danielle Brooks (Kolor purpury), Jodie Foster (Nyad), Emily Blunt (Oppenheimer)
Scenariusz adaptowany: Amerykańska fikcja
Pozostałe nominacje: Barbie, Biedne istoty, Oppenheimer, Strefa interesów
Scenariusz oryginalny: Anatomia upadku
Pozostałe nominacje: Maestro, Obsesja, Poprzednie życie, Przesilenie zimowe
Najlepszy film międzynarodowy: Strefa interesów
Pozostałe nominacje: Ja kapitan, Perfect Days, Pokój nauczycielski, Śnieżne bractwo
Montaż: Oppenheimer
Pozostałe nominacje: Anatomia upadku, Biedne istoty, Czas krwawego księżyca, Przesilenie zimowe
Zdjęcia: Oppenheimer
Pozostałe nominacje: Biedne istoty, Czas krwawego księżyca, Hrabia, Maestro
Efekty specjalne: Godzilla Minus One
Pozostałe nominacje: Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One, Napoleon, Strażnicy Galaktyki Vol. 3, Twórca
Muzyka: Oppenheimer
Pozostałe nominacje: Amerykańska fikcja, Biedne istoty, Czas krwawego księżyca, Indiana Jones i artefakt przeznaczenia
Piosenka: What Was I Made For? (Barbie)
Pozostałe nominacje: I’m Just Ken (Barbie), The Fire Inside (Flamin’ Hot: Smak sukcesu), Wahzhazhe (A Song For My People; Czas krwawego księżyca), It Never Went Away (Jon Batiste: Amerykańska symfonia)
Animacja pełnometrażowa: Chłopiec i czapla
Pozostałe nominacje: Między nami żywiołami, Nimona, Pies i robot, Spider-Man: Poprzez multiwersum
Animacja krótkometrażowa: War Is Over! Inspired by the Music of John & Yoko
Pozostałe nominacje: Letter to a Pig, Ninety-Five Senses, Our Uniform, Pachyderme
Dokument pełnometrażowy: 20 dni w Mariupolu
Pozostałe nominacje: Bobi Wine: The People’s President, Cztery córki, The Eternal Memory, To Kill a Tiger
Dokument krótkometrażowy: The Last Repair Shop
Pozostałe nominacje: Island in Between, Nǎi Nai & Wài Pó, The ABCs of Book Banning, The Barber of Little Rock
Kostiumy: Biedne istoty
Pozostałe nominacje: Barbie, Czas krwawego księżyca, Napoleon, Oppenheimer
Charakteryzacja: Biedne istoty
Pozostałe nominacje: Golda, Maestro, Oppenheimer, Śnieżne bractwo
Scenografia: Biedne istoty
Pozostałe nominacje: Barbie, Czas krwawego księżyca, Napoleon, Oppenheimer
Dźwięk: Strefa interesów
Pozostałe: Maestro, Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One, Oppenheimer, Twórca
Krótkometrażowy film aktorski: The Wonderful Story of Henry Sugar
Pozostałe nominacje: Invincible, Knight of Fortune, Red, White and Blue, The After