Poddani Bogu

Arabowie – nieznani sąsiedzi

Autorzy

Podręczne kalendarium. Najważniejsze daty w historii Arabów

Przed islamem

Arabowie to jeden z najważniejszych ludów semickich. Ich historia zaczyna się na Półwyspie Arabskim, gdzie stworzyli jedne z pierwszych chrześcijańskich królestw.

Mahomet – prorok jednoczenia

Mahomet nie zostałby prorokiem, gdyby nie był człowiekiem wielkiego formatu, ale też nie zrobiłby wielkiej kariery, gdyby nie warunki historyczne.

Święta księga

Koran dla muzułmanów ma znaczenie nie tylko religijne; stał się podstawą cywilizacji islamu.

Pielgrzymka do Mekki

Zarówno pielgrzymka, jak i święto ofiarowania nawiązują do wspólnych korzeni żydowsko-chrześcijańsko-muzułmańskich.

W mowie i piśmie

Arabski jest dzisiaj najbardziej znanym i rozpowszechnionym językiem semickim. Posługuje się nim blisko 300 mln Arabów, a dla 1,5 mld muzułmanów jest to język liturgiczny, którego używają w modlitwie.

Wszystkie twarze imperium

W niecały wiek muzułmańscy Arabowie zbudowali imperium, które było niekwestionowaną potęgą aż do XI w. Upadło politycznie, ale zostawiło bogaty spadek w postaci cywilizacji arabsko-muzułmańskiej.

Al-Andalus: na zachodnich rubieżach świata

Podobnie jak Afryka była naturalnym kierunkiem ekspansji po zdobyciu Egiptu, tak podbój Hiszpanii nastąpił w pewnym sensie samorzutnie po zajęciu przez muzułmanów Afryki Północnej.

Wielki podbój

Budując imperium, Arabowie nie mieli przewagi technicznej ani liczebnej. Co w takim razie zdecydowało o ich niesamowitym sukcesie?

Łuki w arabeskach

Sztuka muzułmańska zdołała potwierdzić swoją odrębność przede wszystkim w architekturze. Nie stworzyła natomiast rzeźby i malarstwa, ponieważ nie sprzyjała temu religia.

Strofy i rymy

Podstawowym gatunkiem literackim cywilizacji arabsko-muzułmańskiej była poezja. Proza i dramat pojawiają się dopiero na fali odrodzenia tej kultury w XIX w.

Nauka własna i zapożyczona

W islamie rozwinęły się nauki typowo muzułmańskie, np. o Koranie, o tradycjach Proroka (hadisach), gramatyka arabska, ale sławę tej cywilizacji przyniosły nauki zwane adżamijskimi (obce, zapożyczone), takie jak matematyka, astronomia, filozofia, medycyna.

Mędrców trzech

Głównym kryterium wyboru tych trzech postaci jest fakt, że ich dzieła zainspirowały naukę łacińską, zatem ich wpływ nie ogranicza się do kręgu cywilizacji arabsko-muzułmańskiej.

Oblicza kobiety

Kobieta arabska jest postacią niejednoznaczną; zależna i niezależna zarazem, równa mężczyźnie, ale oddana mu pod opiekę.

Sindbad i Szeherezada

Do rozkwitu kultury arabsko-muzułmańskiej w szczególny sposób przyczynili się Persowie i przedstawiciele innych ludów irańskich.

Życie dworskie

Dwór kalifów określił pewien wzór sprawowania władzy dla wszystkich muzułmańskich władców, był też centrum życia intelektualnego i kulturalnego.

Między meczetem a murami

Gdy nomadzi osiedli w miastach, z czasem uczynili z nich główne ośrodki życia, przydając im specyficznych cech urbanistycznych i architektonicznych.

Życie codzienne w abbasydzkim Bagdadzie

Marzeniem każdego mieszkańca było posiadanie ogrodu z basenem w cieniu drzew.

Szlaki interesów

Gdy wojownicy arabscy podbijali świat, kupcy rozjeżdżali się po nim w poszukiwaniu cennych towarów. Dalekosiężny handel i kontakty na kilkaset lat stały się domeną Arabów, podstawą ich bogactwa i stymulatorem rozwoju cywilizacyjnego.

Krucjaty w oczach Arabów

W ujęciu muzułmańskich kronikarzy dwie rzeczy wysuwają się na czoło wydarzeń: sztuka wojenna krzyżowców oraz ich barbarzyństwo. Ale ówczesne zderzenie cywilizacji miało nie tylko ciemne strony.

Mamelucy

O niearabskich elitach rządzących Arabami i Sułtanacie Mameluków.

Okres osmański: odzyskiwane stulecia

Od określeń typu okupacja turecka, po apologetykę Osmanów – tzw. okres osmański (1516–1918 r.) w historii Arabów budzi do dziś żywe namiętności.

Orient w oczach Sarmatów

Francuzi w Egipcie

Wyprawa Napoleona do Egiptu była elementem rywalizacji Francji i Anglii o wpływy w prowincjach słabnącego imperium osmańskiego. Skutki najazdu okazały się dalekosiężne.

Nahda, przebudzenie

Na przełomie XIX i XX w. świat arabski wszedł w okres nahdy – przebudzenia, odrodzenia. Zaczęło się ono w Egipcie, od oświaty przechodząc do literatury, życia społecznego i politycznego.

Kolonialny tort

Osłabienie i chaos w imperium Osmanów z jednej strony, a z drugiej – imperialne zapędy i rywalizacja państw europejskich doprowadziły do kolonizacji świata arabskiego.

Pokolonialny rebus

Arabski ruch narodowowyzwoleńczy zrodził się w międzywojniu. Jako ostatnia w 1962 r. wybiła się na niepodległość Algieria. Po wyzwoleniu każde państwo arabskie poszło własną drogą.

Odcienie arabskości

Idealistyczna koncepcja jedności arabskiej jest postulatem tyleż chwytliwym, co trudnym w realizacji.

Zderzenie z Izraelem

Konflikt bliskowschodni należy do najdłużej trwających we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Złożyły się na niego wojny między młodymi państwami arabskimi a nowym Państwem Izrael oraz nierozwiązana do dziś kwestia palestyńska.

Palestyna w ogniu

Podstawę problemu palestyńskiego stanowi ukształtowanie się dwóch społeczności, palestyńskiej i izraelskiej, i ich spór o jedno terytorium: Palestynę.

Spór o Wzgórze Świątynne

W Jerozolimie najlepiej widać, jak splot wątków religijnych i narodowych dodatkowo utrudnia znalezienie rozwiązania.

Petrobogactwo, petrobieda, petrowojny

Bliski Wschód – na jego szczęście i nieszczęście – zyskał na znaczeniu, gdy odkryto tam i zaczęto wydobywać ropę naftową.

Nie tylko Al-Kaida

O źródłach i odmianach terroryzmu arabskiego

Iracka pułapka

O wojnie w Iraku i jej konsekwencjach

Szlaki migracji

Obecnie jest na świecie 13 mln imigrantów pierwszego pokolenia o korzeniach arabskich. Ta diaspora ukształtowała się szczególnie w Europie i USA.

Krzyże wśród minaretów

Pośród muzułmanów na Bliskim Wschodzie ciągle jeszcze mieszkają wyznawcy Jezusa, potomkowie pierwszych christianoi, od kilkunastu wieków pozostający poza głównym nurtem chrześcijaństwa, które stąd wywędrowało w świat.

Strach przed Arabami i strach Arabów

Nad Zachodem krąży widmo islamofobii, strachu przed światem islamu i Arabami. Pasjonujący spór na ten temat toczą wybitni intelektualiści naszych czasów. Orientalizm ściera się z okcydentalizmem.

Arabska Wiosna Ludów

Czy to kolejny wielki zwrot w historii Arabów?