Żywotna degeneratka

Kres romantyzmu

Ma rację Bolesław Taborski (fot. obok) zamykający swe podszyte goryczą rozważania stwierdzeniem, że jeśli pamięć o warszawskim powstaniu ma odegrać pozytywną rolę, to "nie przez łatwiznę krzepiących autorytetów, ale przez to, że powinno ono stanowić historyczną cezurę", a mianowicie oznaczać ostateczny kres dyktatury romantyzmu nad wymogami praktycznego myślenia.

Hormonie wróć

Kobiety, które walczą z dolegliwościami menopauzy, np. Szwedki czy Holenderki, dożywają dziewięćdziesiątki. W Polsce, gdzie znaczny odsetek pacjentek, ale także lekarzy boi się hormonów i traktuje menopauzę jako dopust boży, kobiety żyją średnio 77 lat.

Z nieznanej magicznej przyczyny

W andrzejkowe wieczory dziewczyny liczyły kiedyś kołki w płocie, nadsłuchiwały, gdzie szczeka pies, co wskazywało, skąd mają wypatrywać męża. Jak wygląda, można się było dowiedzieć lejąc w andrzejkowy wieczór wosk albo wróżąc z fusów. Chustka - to łzy, topór - nieszczęście, kajdany - kłopoty, grzebień - oszustwo, jajko - sukces, kopyto - przykrości. Wróżby andrzejkowe się zdegradowały. Kto dziś wierzy w woskowy topór - nieszczęście?

Bunt bogatych

Jeżeli zaślepieni wielkimi pieniędzmi prezesi bogatych klubów piłkarskich doprowadzą do upadku małych amatorskich drużyn, za kilka lat sami będą musieli wyjść na boiska. A to oznaczałoby koniec najwspanialszej gry XX wieku.

Samuraje i kochankowie

Trwa atak kuchni azjatyckich na Warszawę. Powstają wciąż nowe restauracje, przyjeżdżają mistrzowie patelni i woka. Obok słynnej i wysoko cenionej (tabela rankingowa) Rong Vang usytuował się kolejny Chińczyk. W Hotelu Sheraton w restauracji Orientalnej od kilku tygodni króluje Sanad Changpuen, doskonały kucharz z Tajlandii. Naprzeciwko hotelu Sobieski, w podziemiach dawnej drukarni "Expressu", otwarto restaurację japońską. O kuchni arabskiej pisaliśmy w poprzednim odcinku "Za stołem" (POLITYKA 43).

Inwalida w obrotach

W Polsce jest ponad 4,5 mln osób niepełnosprawnych. 2,5 mln inwalidów należy do dawnej I i II grupy - czyli najbardziej upośledzonych życiowo. To z myślą o nich powołano zakłady pracy chronionej (zpch), które otrzymały od państwa przywileje podatkowe - aby zachęcić pracodawców do zatrudniania inwalidów. Idea była szlachetna: wesprzeć tych, którym trudniej na rynku pracy. W praktyce obróciła się we własną karykaturę. W istocie zakłady pracy chronionej wspierają głównie prywatnych właścicieli. Z naszych szacunkowych obliczeń wynika, że w zeszłym roku każdy ze 175 tys. niepełnosprawnych tu zatrudnionych przysporzył swojemu pracodawcy średnio ok. 20 tys. zł (200 mln starych!). Tak działa mechanizm przywilejów, tłoczący do zpch pieniądze, z których sami inwalidzi korzystają tylko w znikomym stopniu. Nic dziwnego, że w ciągu ostatnich pięciu lat liczba takich zakładów rosła lawinowo: z 561 do 2742, topnieje natomiast liczba prawdziwych spółdzielni inwalidzkich, najbardziej przystosowanych do potrzeb osób upośledzonych. Zafundowaliśmy więc sobie w sumie najmniej sprawny system wspierania niepełnosprawnych. W dodatku kryminogenny - o czym poniżej.

Buszujący w chwastach

Zapadł wyrok w sprawie zabójców Tomka Jaworskiego. Orzeczono najwyższy - według polskiego prawa - wymiar kary. Jednak znaczna część społeczeństwa wydaje się tym nie usatysfakcjonowana. Nasiliły się żąda-nia przywrócenia kary śmierci.

Nic nie gotowe

Informacja rządu o postępach w reformowaniu służby zdrowia, której udzielił w miniony piątek w Sejmie minister Wojciech Maksymowicz, jest niepełna. Sielankowy obrazek przedstawiony przerzedzonej grupie posłów nie współgra z rzeczywistością. Im bliżej do wprowadzenia ubezpieczeń zdrowotnych, tym większy chaos.

Spór o mur

Niemal gotowy terminal celny w Koroszczynie, zbudowany kosztem 150 mln zł, to według Janusza Paczochy, prezesa Głównego Urzędu Ceł, knot nie spełniający wymogów GUC i Straży Granicznej. Jako taki nie zostanie uruchomiony. Wybuduje się nowy. Nie sposób więc nie zapytać, o co tu naprawdę chodzi?

Doczołgać się do NATO

Sejm rozpoczął podniosłą debatę nad ustawą o ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego. W tym samym tygodniu odbyła się demonstracja pracowników upadającej zbrojeniówki i pogrzeb lotników z rozbitego w Święto Niepodległości samolotu Iskra. Lotnicy jako pierwsi będą się integrować z NATO - spadną na nich zadania obrony wspólnego obszaru powietrznego. Tymczasem niektórzy domagają się całkowitego zakazu lotów na złym sprzęcie. Czy stan polskiego lotnictwa nie jest symbolem sytuacji całych sił zbrojnych, których głównym zadaniem wydaje się dziś dotrwać do kwietnia, kiedy to wreszcie przyjmą nas do NATO?

Pikowanie

WSK Mielec była i wciąż pozostaje największą i najbardziej znaczącą fabryką lotniczą w Polsce. W czasach świetności zatrudniała 23 tys. osób, bywało, że wytwarzano tu 40 samolotów miesięcznie: AN 2 (zbudowano ich 12 tys.), Dromaderów, M 15, Iskier (zbudowano ich w Mielcu około 400), AN 28. Ale na początku lat 90. załamał się rynek wschodni i dziś w całym holdingu pozostało 8 tys. osób.

Służby specjalne wiedziały

Układ warszawski

W sześć tygodni od wyborów Warszawa nie ma władz. Jej skomplikowana struktura administracyjna (pięć szczebli samorządowych!) uważana jest za światowe kuriozum. Na to nakłada się skomplikowany polityczny układ warszawski. Spróbujmy rozszyfrować, kto dziś rozdaje karty w stolicy.

Karta biblioteczna

Piotra Domańskiego, podejrzanego o zabójstwo dwóch łódzkich taksówkarzy i pracownika parkingu, złapano przed budką telefoniczną w centrum Inowłodza. Mimo zupełnego zaskoczenia proponował policjantom, że pokaże, gdzie mieszka. - Tupeciarz. Zaczął nas dokądś prowadzić, ale pękł w połowie drogi - opowiada członek specjalnej grupy dochodzeniowej, która złapała Domańskiego, a także Radosława A. i Macieja P., kolegów ze studiów, którzy pomagali mu się ukrywać.

Misiek topi Wisłę

19-letniego Pawła Michalskiego, pseudo Misiek, który zranił nożem Dina Baggio, piłkarza AS Parmy, szuka nie tylko policja, ale także rozsierdzeni kibice. Odnosi się jednak wrażenie, że większość z nich nie dlatego, że rzucanie nożem w ludzi jest naganne, ale że ich ukochana Wisła ma z powodu występku Miśka kłopoty.

Węzeł kurdyjski

Włochy muszą zdecydować, co zrobić z aresztowanym 12 listopada na rzymskim lotnisku Abdullahem Ocalanem, przywódcą Partii Pracujących Kurdystanu (PPK). Wydania go domaga się energicznie Turcja, gdzie PPK prowadzi krwawą wojnę partyzancką o niepodległość.

Bush Brothers

Ameryka - pierwszy duży kraj, gdzie obalono królów i odrzucono arystokrację rodową - lubi polityczne rodziny. Gubernatorami zostali właśnie dwaj synowie prezydenta George´a Busha. Najstarszy 52-letni George, tyle że z literką W. przed nazwiskiem - w Teksasie, a 45-letni John Ellis (zwany Jeb) - na Florydzie. Jeśli w 2000 r. do wyborów prezydenckich staną republikanin George W. Bush i demokrata Al Gore - będzie to pojedynek dynastyczny - między synami znanych i głośnych polityków.

Płacę, więc jestem

Mieszkam w gminie Sztokholm, a prawa lokalne nabyłem jako cudzoziemiec w trzy lata po zameldowaniu się w gminnym urzędzie skarbowym. Jestem więc obywatelem sztokholmskim - o szwedzkie obywatelstwo nigdy się nie starałem. Ale i tak mam więcej praw, niż oferuje wprowadzany właśnie w Polsce ustrój samorządowy.

Rzeźby z rzeżuchy

Rzeźbę można wyciosać w drewnie, wykuć w marmurze, ulepić z gliny, odlać w brązie. Ale nie tylko. Współcześni rzeźbiarze przekonują nas, że rzeźbę można zrobić absolutnie ze wszystkiego. W stołecznym Centrum Sztuki Współczesnej trwa wystawa Jamesa Turrella, który jako materii do swych prac używa światła.

Życie ważniejsze od sztuki

Jak pisać o człowieku, który w każdej polskiej wsi i mieście ma swoje ulice, pomniki, którego utworami od wieku torturowana jest serdecznie szkolna młodzież? Adam Mickiewicz daje niezwykłe świadectwo roli poezji w naszej historii, kto wie, czy to nie najpiękniejsza polska osobliwość.

Czyste zło

Belgia dwa lata temu zasłynęła z pedofila-mordercy Marca Dutroux. Marian Handwerker, reżyser filmowy, który przywędrował do Belgii przed 30 laty z Polski przez Izrael, nakręcił film "Czysta fikcja". Wywołał tym nową burzę w chwili, gdy po dwóch latach skutki pierwszej wydawały się przycichać.

Rym do Sieci

Marcin, młody poeta publikujący w Sieci, napisał w jednym ze swoich utworów: "Miałbym na papierze pisać/ wiersze aby nie spłonęły/ Dla bezpieczeństwa swojego własnego/ poezji oraz moich czytelników/ stałem się wirtualny".

Głos na płytę

Udany debiut w dziedzinie estradowej to dobrze sprzedająca się płyta plus koncerty promocyjne z liczną publicznością i odpowiednim echem w mediach. Bardzo prosta definicja, bardzo rzadko znajdująca ostatnio pokrycie w realiach. Dla najbogatszej nawet firmy płytowej każdy debiut to ryzyko. A ryzyko tym większe, im debiutant ambitniejszy i nieskory do wpisywania się w główne nurty muzyki popularnej.

Goła ręka celnika

Cło, tzw. VAT importowy i akcyza pobierane na granicach to ok. 30 proc. dochodów budżetu państwa. Stworzenie Ogólnopolskiego Systemu Informatycznego Administracji Celnej (OSIAC) pozwoliłoby na  wzrost tych dochodów. Tymczasem od 8 lat trwają przetargowe przepychanki, systemu nie ma, a do budżetu nie wpływa rokrocznie od 4,5 do 10 mld złotych.

Ostatnie kuszenie

Eksperci Wiedeńskiego Instytutu Międzynarodowych Analiz Porównawczych oceniają zagraniczne zadłużenie polskich firm na ok. 12 mld dol. To równowartość 45 proc. oficjalnych rezerw walutowych państwa. Czy taki dług może być już niebezpieczny dla gospodarki?

Dekada mózgu

Prof. dr hab. Mirosław Mossakowski (ur.1929) jest dyrektorem Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk. Autor prawie 300 prac naukowych, członek redakcji kilku specjalistycznych czasopism. Prezes Stowarzyszenia Neuropatologów Polskich, członek-założyciel Międzynarodowego Towarzystwa Neuropatologów i Europejskiej Federacji Towarzystw Neurologicznych. Członek rzeczywisty PAN (od 1986 r.), wiceprezes Akademii (od 1996 r.).

Nalot Leonidów

Prognozy zawiodły. Deszcz meteorów zwanych Leonidami, który miał roziskrzyć niebo w środę, 18 listopada, miał natężenie grubo poniżej oczekiwań. A jednak wywołał poruszenie nawet wśród tych, którzy astronomią w ogóle się nie interesują. Czy poczuli się zawiedzeni i stracili zaufanie do nauki?

Czterdzieści i cztery

NULL

Shakespeare politycznie niepoprawny

NULL

Spodnie

NULL

Zwiększona powierzchnia doznań

- Na salonach dobrze jest powiedzieć, że się było na wczasach u Hulewicza - mówi Joanna z turnusu w Kosarzyskach.

Do Hulewicza jeździ się dla zdrowia.

Je serek i gryzie jakieś pestki: menu odchudzające. Niby wczasy dla grubych, pragnących schudnąć, ale w jadalni - sami chudzi i średni. Grubych może ze dwóch.

- A spotkała pani tłustych bogatych? - pyta właścicielka firmy kosmetycznej. Zapasiony nie ma napędu. Tłusty bogacz to pieśń przeszłości. Osobnik taki odziedziczył był dobra po ojcu, wystarczyło administrować i tyć. Dziś zasobna kieszeń jest szczupła.