Powstańcze życiorysy

Autorzy

Kalendarium

Powstanie Warszawskie – mapy

Opór i walka, ale też rezygnacja i rozprzężenie. Tak wyglądało życie stolicy w 1944 r.

Z jednej strony okupant, z drugiej silnie zaznaczające swe istnienie państwo podziemne. Jak się odnajdowali w tej rzeczywistości Polacy? Oto Warszawy dni powszednie w miesiącach poprzedzających wybuch powstania.

Czas Burzy

Powstania lokalnego, jakie wybuchło w Warszawie 1 sierpnia 1944 r., plany operacyjne Armii Krajowej nie przewidywały. Począwszy od 1940 r. przygotowywano się do powstania powszechnego, które miało zostać przeprowadzone w końcowym okresie wojny. To było sedno trwania państwa podziemnego.

Kedyw KG AK

Projekt komunistyczny

Podziemie komunistyczne było zrazu nieliczącą się konkurencją wobec struktur Polskiego Państwa Podziemnego, ale realizowało projekt polityczny, który – z mocy konstelacji międzynarodowej – ostatecznie zwyciężył.

Cichociemni w Powstaniu Warszawskim

Nazwano ich cichociemnymi. Byli szczególnym łącznikiem między polskim rządem i wojskiem na uchodźstwie a państwem podziemnym w okupowanym kraju.

Insurekcja sierpniowa cz. 2

Jak przyznawali sami Niemcy, walka z powstańcami była największą i najtrudniejszą bitwą miejską, w jakiej przyszło im brać udział podczas II wojny światowej. Porównywalną jedynie z walkami w Stalingradzie.

Gdzie walczyli powstańcy

Wspomnienia uczestniczek Powstania Warszawskiego

Fragmenty dzienników prowadzonych przez uczestniczki powstania.

Porządek bitewny

Schemat organizacyjny wojsk powstańczych (OdB, fr. ordre de bataille – porządek bitewny)

Zośka i Parasol

Dramatyczne losy elitarnych jednostek elitarnej młodzieży.

Kedyw w Powstaniu Warszawskim

Powstańcza armia od kulis

Jakie było to powstańcze wojsko, z nagła rzucone do realizacji największego i – jak się okazało – najdramatyczniejszego przedsięwzięcia państwa podziemnego?

Powstanie w listach żołnierza Kedywu

Powstańczy mit czołgu pułapki

Spiskowa teoria, sformułowana tuż po tej tragedii, jakoby tragiczna eksplozja na Starówce była podstępem Niemców, okazała się nośna – również w dekadach powojennych.

Zatrzymany front?

Zacięte zmagania niemiecko-sowieckie wokół Warszawy latem 1944 r. w polskiej zbiorowej pamięci nie istnieją. Jednak faktycznie powstanie miało niewielki wpływ na to, co działo się na regularnym froncie.

Warszawski most powietrzny

Alianckie próby wsparcia powstania.

Pomoc dla powstańców przyleciała z Afryki

Historia jednego z zestrzelonych nad Warszawą samolotów z alianckim wsparciem dla powstania.

Codzienne życie w czasie powstania

Powstańcza Warszawa była mikrokosmosem okupowanego kraju, w którym warunki bytu i (prze)życia zależały w dużej mierze od geografii. W rezultacie walcząca stolica stanowiła nie tyle jednolity kontynent, co raczej archipelag, a doświadczenia mieszkańców poszczególnych dzielnic-wysp radykalnie się nieraz różniły.

Oczami dziecka

Łamy walki

Wybuch powstania sprawił, że w stolicy na nowo mogła ukazywać się jawnie polska prasa niegadzinowa.

Powstanie na prawym brzegu Wisły

Podobnie jak w przypadku powstańczej Warszawy, również poza nią doświadczenia zależały od geografii, zaś wyraźną granicę stanowiła Wisła.

Wspomnienia Haliny Paszkowskiej

Fragmenty wspomnień Haliny Paszkowskiej, ps. Lusia, w czasie powstania łączniczki w plutonie Rafałki, III Zgrupowania Konrad.

Od euforii po rozpacz

Wybuch powstania sprawił, że front zbliżył się do warszawiaków na szerokość ulicy i zmusił do czynnego uczestnictwa w totalnej wojnie. Okoliczności te wpływały na postawy ludzi, którzy zostali poddani nadzwyczajnej próbie.

Stres wszechobecny

Towarzyszył od pierwszego do ostatniego dnia walk. Przezwyciężenie go stanowiło jedną z podstaw przetrwania.

Komuniści na barykadach

Akces komunistów do powstania odbywał się z konieczności i wyrachowania, pod wielką presją euforii mieszkańców zrywających się do walki z Niemcami, a trochę z wyboru – dotyczył on przede wszystkim szeregowych i oficerów AL, którym nie można odmówić pobudek patriotycznych.

Rekwizycje, szaber, zbrodnie

Bezpieczeństwo publiczne w Powstaniu Warszawskim.

Próby pozyskania Bora

Zbliżająca się ofensywa wojsk sowieckich w 1944 r. budziła w Niemcach wielki strach, dlatego także wśród Polaków szukali osoby, która u ich boku dowodziłaby antybolszewicką partyzantką.

Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie (treść)

Insurekcja sierpniowa cz. 1

Jak przyznawali sami Niemcy, walka z powstańcami była największą i najtrudniejszą bitwą miejską, w jakiej przyszło im brać udział podczas II wojny światowej. Porównywalną jedynie z walkami w Stalingradzie.

Z Ochoty do Żyrardowa

Fragmenty wspomnień Stanisława Lewaka, biologa, emerytowanego prof. Uniwersytetu Warszawskiego, który podczas powstania miał 14 lat.

Życie w bunkrach

Lewobrzeżna Warszawa nie była po powstaniu bezludna. W jej gruzach dotrwała do stycznia 1945 r. niemała grupa tzw. robinsonów.

Romantycy i pozytywiści, czyli kłótnie o sens powstania

Przegrane powstanie było najważniejszym doświadczeniem życiowym całego pokolenia. Nic dziwnego, że spierano się o nie zażarcie – w kraju i na emigracji.

Jan Ołdakowski: powstanie w pamięci Polaków

Rozmowa z Janem Ołdakowskim, dyrektorem Muzeum Powstania Warszawskiego, o powstaniu w pamięci społecznej i formach jego upamiętniania.