Cena strachu

PIT powszechny

Właśnie uporaliśmy się z wypełnianiem PIT-ów, która to czynność coraz częściej przypomina reklamę piwa bezalkoholowego - stwarza pozór, w który żadna ze stron nie wierzy. Zbyt wysokie stawki podatkowe i dziurawe prawo zmniejszają zarówno wpływy do budżetu, jak i szacunek dla państwa.

Wymięta Rzeczpospolita

Z prawniczego punktu widzenia lustracja dopiero się zaczyna. Z tekstem ustawy w jednej ręce, z kodeksem postępowania karnego w drugiej, sędziowie orzekać będą o losach konkretnego człowieka, który - zdaniem rzecznika interesu publicznego - skłamał. Jak go uczciwie osądzić, a jednocześnie spełnić wszystkie wymogi proceduralne? Każdy dzień mnożyć teraz będzie znaki zapytania i paradoksy.

Lustracja wewnętrzna

Poseł prawicy zaatakował premiera z prawicy. Do parlamentu obaj weszli z list AWS, które potem współtworzyło rząd. Poseł KPN-Ojczyzna swoje lustracyjne wątpliwości postawił wyżej niż trwałość prawicowego układu władzy. Formacja ta jeszcze raz dała dowód, że nie są jej obce skłonności samobójcze. W ostatnich dniach KPN-OP oskarżyło kolejnych polityków: czterech z SLD i jednego z UW.

Bond ton

Gdyby James Bond istniał naprawdę, być może w 1990 r. szefowie CIA właśnie do niego zwróciliby się z prośbą o wydostanie z opresji swych szpiegów ukrywających się w Iraku. W zastępstwie filmową akcję przeprowadzili polscy agenci, co możemy właśnie obejrzeć w "Operacji Samum" Władysława Pasikowskiego.

Bandaż elastyczny

Wypracowaną w Waszyngtonie myśl strategiczną Sojuszu na najbliższe dziesięć lat można najkrócej sprowadzić do formuły: "zobaczy się". Istnieje oczywiście niezmienny program obowiązkowy NATO: zagwarantowanie bezpieczeństwa 19 państwom członkowskim oraz wspólnej solidarnej pomocy każdemu z nich w przypadku agresji z zewnątrz. Ale cała reszta zadań - tych poza obszarem Sojuszu - pozostaje mniej lub bardziej mglista. Niczego się tu zobowiązująco nie dekretuje, ale i niczego nie wyklucza.

Tornistry na długą drogę

W nowogródzkiej siedzibie Związku Polaków na Białorusi byliśmy pod koniec sierpnia ubiegłego roku. - Gdyby nie kłopot, to dziesięć tornistrów. Dla naszych dzieci, które idą do pierwszej klasy - prosiła nieśmiało skromna, sędziwa pani Zofia Boradyn, przewodnicząca miejscowego oddziału. Tornistry pojechały. Ale polskiej pierwszej klasy w Nowogródku nie ma. I nie będzie pewnie wymarzonej przez panią Zofię polskiej szkoły. Tadeusz Gawin, przewodniczący Związku, za zorganizowanie pikiety w tej między innymi sprawie został niedawno ukarany wysoką grzywną.

Generał telewizor

Współczesna wojna jest wirtualna, aseptyczna i przebiegle kłamliwa, a zabiega o sympatię publiczności jak sprzedajna dziwka, która wie, co pokazać, a co ukryć. Militaryści używają terminu "teatr wojenny". Ale dziś wojna jest teatrem w sensie telewizyjnym. Na bezpieczną odległość dla widza.

Bój przedostatni

- Nigdy i na żaden temat nie będę rozmawiał z ludźmi, którzy mnie kiedyś pakowali do więzienia - wciąż powtarza prezydent Vaclav Havel i nie zaprasza na Hradczany komunistów, a ściślej - członków Komunistycznej Partii Czech i Moraw. Jeszcze do niedawna takie postępowanie i towarzysząca mu absolutna izolacja komunistów na forum parlamentu miała szerokie zrozumienie i akceptację. Dziś już mniej.

Oskarżyciel oskarżony

Leszek Piotrowski, wiceminister sprawiedliwości, zarzucił swojej szefowej Hannie Suchockiej nieudolny nadzór nad prokuratorami. Tych zaś oskarżył o polityczne manipulacje przy najgłośniejszych śledztwach wbrew... interesom rządzącej koalicji. Wprawdzie premier zdymisjonował Piotrowskiego za publiczne krytykowanie zwierzchnika, ale zarzewie konfliktu w ministerstwie nie wygasło. W całej prokuraturze zaś wrze od dawna z powodu zaproponowanej przez resort reformy.

Jak zrobiono ten numer

Miał 8 stron, kosztował 50 złotych, ukazał się 8 maja 1989 r. w poniedziałek. Z pierwszej strony do czytelników uśmiechał się Lech Wałęsa. Redakcja informowała, że oto powstaje pierwszy w Polsce, "a chyba i w całym bloku normalny, wielkonakładowy dziennik niezależny. (...) Takie gazety znamy dotąd tylko ze słyszenia, teraz zamierzamy je robić".

Monumentalizm

Elbląski ołtarz wraz ze specjalnie usypanym kopcem będzie miał 20 metrów wysokości. Wypada skromnie wobec konstrukcji na sopockim hipodromie, która osiągnie 31 metrów, tak aby papież miał widok na Zatokę Gdańską. Jeszcze wyższy będzie krzyż z ołtarza w Pelplinie - 33 metry, tyle ile lat miał Chrystus w momencie ukrzyżowania.

Krzyżem i mieczem

W związku z wojną w Kosowie niemal cała Europa w dokumentacjach telewizyjnych oglądała fragmenty patetycznego filmu jugosłowiańskiego o bitwie na Kosowym Polu (1389) jako przykład tego "celuloidowego nacjonalizmu", który podsycając historyczne mity przyczynił się do obecnej rzezi na Bałkanach. My uroczyście wystawiamy w Wilnie "Grunwald" Jana Matejki, by przypomnieć "braciom Litwinom" czasy naszej wspólnej świetności, kiedyśmy to razem bili kwiat zachodnioeuropejskiego rycerstwa. Równocześnie "Krzyżacy" migają na kilku kanałach polskiej telewizji. Zaskakujący akcent naszej nowej polityki wschodniej jako członka NATO. I zaskakujący nawrót do narodowego mitu, który powstał sto lat temu z rozbiorowego kompleksu.

Święty ogień Zaratustry

Misja archeologiczna Uniwersytetu Warszawskiego dokonała w ostatnim sezonie bardzo ciekawego odkrycia w Turkmenistanie w oazie Seraks tuż przy granicy irańskiej. Odnaleziono świetnie zachowaną świątynię zoroastryjską z resztkami ołtarza ognia z okresu sasanidzkiego (pocz. III w. n.e. do VII w. n.e.).

Zwycięzcy biorą całą pulę

Niedofinansowanie nauki - przestrzegają polscy uczeni - grozi zapaścią cywilizacyjną, obniżeniem produkcji przemysłowej, zwiększeniem bezrobocia, spadkiem eksportu i wzrostem zadłużenia kraju, a w konsekwencji utratą suwerenności gospodarczej. W Polsce, aby zdobyć pieniądze, zainteresowani afiszują się klęskami i biedą. W krajach zachodnich przeciwnie - szermują sukcesami. Charakterystyczna różnica.

Powaby braku pewności

Nazwisko Richarda P. Feynmana (1918-1988), fizyka teoretyka, jest doskonale znane przedstawicielom nauk ścisłych. Profesor w California Institute of Technology w Pasadenie, laureat Nagrody Nobla (1965) za stworzenie relatywistycznej elektrodynamiki kwantowej, autor słynnego podręcznika "Feynmana wykłady z fizyki" (wydanego w Polsce w 1974 r. - jedenaście lat po pierwszej amerykańskiej edycji) - to jego najkrótsza wizytówka.

Rozmowy z Gomułką

Publikujemy fragment "Dzienników politycznych 1963-1966" Mieczysława F. Rakowskiego. Będzie to już drugi tom dzienników - zapisków niemal codziennych, które ówczesny redaktor naczelny "Polityki" prowadził. Podobnie jak pierwszy, obejmujący lata 1958-1962, ukaże się nakładem wydawnictwa Iskry, któremu za udostępnienie maszynopisu dziękujemy.

Życie pośród umarłych

W ubiegłym miesiącu Sejm uchwalił ustawę o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady, poświęconą ośmiu takim miejscom. Samych terenów po niemieckich obozach jest w kraju sześć tysięcy, a wymordowanych wsi 86. Senat zaproponował poprawienie ustawy.

Lojalność wtyczek

Ujawnił się SKWON i ogłosił, że kondycja polskiego systemu obronnego jest katastrofalna, bo przez ostatnie 10 lat kolejne ekipy rządzące skutecznie go rozmontowały. SKWON to Społeczny Komitet Wspierania Obronności Narodowej z byłym szefem sztabu WP gen. Tadeuszem Wileckim na czele. Do niedawna to właśnie gen. Wilecki uważany był za człowieka osobiście tworzącego polski system obronny.

Panny z posagiem

Wraca do Europy wielki tenis. Aż dwa ze słynnych turniejów szlemowych na kortach Rolanda Garrosa i Wimbledonu ściągną w maju i czerwcu całą czołówkę - zarówno męską, jak i kobiecą - do Paryża i Londynu.

Pomnik ameby

Biografia artystyczna Alzatczyka Jeana (lub jak kto woli Hansa) Arpa (1886-1966) sugeruje, że mamy do czynienia z twórcą miotającym się między wszystkimi najważniejszymi nurtami współczesnej sztuki. Kto więc chce, dostrzeże w nim surrealistę, a kto chce - twórcę abstrakcyjnego.

Czytam, bo lubię

Dawniej nowe pokolenia miały swoich kultowych pisarzy: był na przykład Marek Hłasko, potem Edward Stachura, niektórzy poeci. Dzisiaj młodzi nie mają swojej książki; sięgają po to, co sprawdzone, łatwe w lekturze lub przydatne w życiu.

Anioły w kadrach

W Warszawie odbył się przegląd filmów wybitnego reżysera rosyjskiego Andrieja Tarkowskiego. Jednocześnie Instytut Sztuki PAN wydał pierwszy w świecie pełny zbiór jego scenariuszy oraz tom "Dzienników". Kim był dla kina Andriej Tarkowski?

Jaskrawe światło południa

Zygmunt Kubiak, autor "Mitologii Greków i Rzymian", skończył siedemdziesiąt lat. Za dwa tygodnie ukaże się "Literatura Greków i Rzymian", jego kolejna książka. Nosi w sobie następne. - Będę pisał, póki starczy mi sił - obiecuje.

Tłok na pomoście

Przywilej przechodzenia na wcześniejszą emeryturę dotyczy ponad dwu milionów pracujących. Korzystają z niego nie tylko górnicy czy hutnicy, ale także twórcy, nauczyciele, kolejarze, dziennikarze, akrobaci i wiele innych zawodów. Rząd chciałby ograniczyć rzeszę uprawnionych o połowę. Ze strony związków zawodowych dobiegają już ostrzegawcze pomruki niezadowolenia.

Butelko wróć

Trudno dziś kupić cokolwiek, co nie byłoby opakowane. Torby, pudełka, puszki, butelki - wszystko to dostajemy teoretycznie gratis, choć w rzeczywistości koszt opakowań producenci dopisują nam do rachunku. Już niedługo zapłacimy za nie podwójnie. Tzw. opłaty produktowe mają zapobiec rozrastaniu się wysypisk śmieci i usprawnić system recyklingu, czyli odzyskiwania surowców.

Gwiazdy umierały młodo

Czym zajmuje się współczesna fizyka? Mówiono o tym na niedawnym zjeździe z okazji stulecia Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego.

Środek ciemności

Jeśliś mazgaj, szczerze wstydź się

Cyrk Trumanilo

Kino przypomina

Z życia burych misiów

To miejsce na Kaszubach nazywa się Osadą Burego Misia. Mieszka tu dziewięć misiów, pięć niedźwiedzi i ksiądz, przez jednych uwielbiany, przez innych traktowany jako dziwak. Bo też po co ludziom jego bure misie? I po co zwierzęta, dzięki którym bure misie czują się po ludzku? Grażyna i Lodzia mają psy i dwa strusie emu. Adam konie i lamę. Ewa świnki wietnamskie brzuchate. Roman i Jacek kury jedwabiste, kury miniaturki, perliczki, pawie oraz bażanty. Wikuś nie ma żadnego zwierzątka, bo nie podołałby. A Eli na wizytówce ksiądz dał wydrukować: "hodowca mamrotek", bo Ela stale coś mamrocze pod nosem. Trafiła do osady w październiku ubiegłego roku, po śmierci mamy i na razie jeszcze nie bardzo wiadomo, czego się po niej spodziewać. Jest zamknięta, trudna w kontaktach. Ale kto wie, może wkrótce i ona zostanie hodowcą czegoś bardziej konkretnego niż mamrotki?