Jak chrześcijaństwo stało się religią Rzymu

W podręcznikowym przekazie nadanie chrześcijaństwu statusu religii państwowej łączy się z osobą cesarza Konstantyna Wielkiego. Było to jednak zjawisko rozłożone w czasie, a definicja państwowości religii była daleko inna od dzisiejszych znaczeń.

Rodzina. Ten, którego imieniem otwieramy nową epokę w dziejach chrześcijaństwa, Flawiusz Waleriusz Constantinus (Konstantyn), przyszedł na świat w 272/273 r. jako syn wysokiego oficera Flawiusza Waleriusza Constantiusa (Konstancjusza) i Heleny, kobiety niskiego pochodzenia, być może jego konkubiny, a nie małżonki. W 293 r. ojciec Konstantyna został mianowany jednym z czterech władców rządzących imperium. Helena znikła z jego otoczenia, Konstancjusz zawarł małżeństwo z Teodorą, córką lub pasierbicą swego cesarskiego kolegi Maksymiana. Dała mu sześcioro dzieci.

Choć status Konstantyna był gorszy od członków tej gromadki, trafił do otoczenia Dioklecjana, przygotowywano go do pełnienia wysokich urzędów, brał udział w działaniach wojennych. Gdzieś w tych latach urodził mu się najstarszy syn Kryspus. Jego matka (podobnie jak Helena) była zapewne konkubiną. W 306 r. Konstantyn otrzymał zgodę na dołączenie do ojca wojującego w Brytanii z Piktami. W tym samym roku, w Yorku, po śmierci Konstancjusza został obwołany przez armię cesarzem, podlegała mu w tym czasie Brytania i Galia. Helena znalazła swoje miejsce na dworze w Trewirze.

W 307 r. Konstantyn zawarł małżeństwo z Faustą, córką Maksymiana, niegdyś cesarza u boku Dioklecjana. Dała mu ona trzech synów. W 326 r. miała miejsca niejasna tragedia na dworze: Konstantyn nakazał stracić Kryspusa, a następnie Faustę. Pozostali członkowie rozrośniętej rodziny Konstantyna zachowywali wobec niego niezmienną lojalność.

Konstantyn a prześladowania chrześcijan. Wbrew temu, co o Konstantynie piszą encyklopedie i podręczniki, to nie on zamknął okres nieustannych prześladowań chrześcijan przez wrogie im pogańskie państwo, zmuszające ich do działania w ukryciu. Rzeczywistość historyczna była mniej jednoznaczna.