Herezje bez przygany. Recenzujemy nowe książki historyczne

materiały prasowe

Długi cień imperiów

James Barr, Linia na piasku. Konflikt, który ukształtował Bliski Wschód, przeł. Tamara Woińska, Wydawnictwo Prześwity, Warszawa 2024, s. 512

Trudno o bardziej aktualną i lepiej napisaną książkę, która tłumaczyłaby korzenie obecnego konfliktu na Bliskim Wschodzie, a rzut oka na bibliografię nie pozostawia wątpliwości, że „Linia na piasku” jest pracą doskonale udokumentowaną. Punktem wyjścia jest tu podpisane w 1916 r. porozumienie anglo-francuskie znane jako pakt Sykes-Picot. W narracji Barra jest to skrząca się detalem opowieść o ludziach – ich prywatnych ambicjach, sympatiach i antypatiach – tworzących środowisko, w którym takie porozumienie było możliwe. Nie da się zrozumieć tego, co stało się z Bliskim Wschodem po pierwszej wojnie światowej, nie rozumiejąc sposobu myślenia imperialnych elit tamtych czasów. Sposobu myślenia, w którym interesy „tubylców” nie miały absolutnie żadnego znaczenia, a granice wytyczano tylko po to, aby oddzielić strefy wpływów mocarstw.

Jak przekonująco pisze Barr, za nakręcenie spirali konfliktu w tej części świata wcale nie odpowiada konflikt arabsko-żydowski (który w latach po pierwszej wojnie światowej praktycznie nie istniał), ale rywalizacja anglo-francuska. To historia o tym, jak pogłębiający się konflikt między Londynem a Paryżem, który wykorzystywały syjonizm i arabski nacjonalizm, rozchwiał cały region, powodując wstrząsy, których skutki odczuwamy do dziś.

TOMASZ TARGAŃSKI

***

Gruba ryba z Łodzi

Rafał Stobiecki, Tomasz Siewierski, Zamiast pamiętnika. Rozmowy o historii, rybach i nie tylko, Oficyna Wydawnicza Aspra, Warszawa 2023, s. 240

Szerszemu gronu miłośników historii Rafał Stobiecki nie jest znany i pora to zmienić.