Kim są Wołosi

Historia na szlakach wędrówek pasterzy z Bałkanów i Karpat.

Bałkańska romańszczyzna. Wołosi w potocznej świadomości funkcjonują jako marginalna i niewiele znacząca mniejszość etniczna, mieszkająca w wielu krajach środkowej i południowo-wschodniej Europy, pozostająca od wieków na peryferiach wielkiego świata i wielkiej kultury. To przede wszystkim społeczność, dla której wspólnym punktem pozostają tradycje pasterskie.

Słowianie, którzy dotarli w połowie pierwszego milenium na Bałkany, napotkali pasterzy wędrujących ze swymi stadami po halach Starej Płaniny, Gór Dynarskich czy Pindos. Mówili oni zupełnie niezrozumiałym dla nowych przybyszy językiem, przez co już wcześniej przez Gotów zostali nazwani walhami – obcymi (z gockiego walhs; tak plemiona germańskie określały ludność celtycką i romańskojęzyczną). To właśnie Słowianie przyczynili się do rozpowszechnienia etnonimu Vlah (Włach), którym zaczęto określać ludność posługującą się językiem zbliżonym do łaciny.

Ówczesną postać tego języka językoznawcy nazywają romańszczyzną bałkańską, która jest specyficzną odmianą łaciny ludowej używanej w prowincjach bałkańskich późnego Cesarstwa Rzymskiego. Właśnie te dialekty ewoluowały do współcześnie nam znanych czterech języków bałkanoromańskich, wciąż jeszcze żywych w tej części Europy: rumuńskiego (Rumunia i Republika Mołdawii) i armuńskiego (północna Grecja, Macedonia Północna i Albania) oraz dwóch prawie wymarłych: meglenowłaskiego (dolina Megleny na pograniczu macedońsko-greckim) i istrowłaskiego (w północno-wschodniej części chorwackiej Istrii).

Z jednej strony podobnie jak w przypadku Słowian Wołosi stanowią grupę etniczną, którą łączy wspólny język, z drugiej ich wspólnota jest oparta na gospodarce pasterskiej, która stała się zrębem kultury pasterskiej, podobnej w swej pierwotnej formie na całych Bałkanach i w Karpatach.